Jeśli na otworze butelki położymy obrane ze skorupki jajko na twardo i ogrzejemy ją płomieniem, a potem płomień zgasimy, butelka wessie jajko - tak wyglądało jedno z ćwiczeń.
W rękach fizyków butelki wsysały jajka, naczynia się sklejały, balony przyciągały, a monety nie tonęły w szklance wody. Wszystko po to, by wyjaśnić takie zjawiska fizyczne, jak zachowanie się powietrza pod wpływem temperatury, rodzaje ładunków elektrycznych lub ciśnienie powierzchniowe.
W ten sposób podstawowe zasady fizyki - za pomocą prostych przedmiotów, które wszędzie można znaleźć - demonstrowali w niedzielę kilkuletnim dzieciom dr Marek Pawłowski i dr Jacek Rożynek z IPJ.
Pokaz cieszył się tak dużym zainteresowaniem, że przed drzwiami sali wykładowej przez kilka godzin stała długa kolejka czekających. Rodzice nie tylko kibicowali dzieciom, ale także sami angażowali się w zabawy i podejmowali naukową rywalizację.
Tajemnica jajka wessanego do butelki tkwi w temperaturze powietrza. Powietrze, którego temperatura rośnie, rozszerza się, natomiast powietrze o temperaturze opadającej - kurczy - tłumaczyli naukowcy.
Tę samą zasadę fizyki można sprawdzić dzięki dwóm zwykłym kubkom. Na otwór plastikowego kubka naciągamy balonik, tak by powstało coś w rodzaju bębenka. Następnie bierzemy drugi kubek - zimny (można go wcześniej potrzymać w lodówce) i do jego wnętrza kierujemy strumień gorącego powietrza z suszarki do włosów. Nakładamy kubek na "bębenek" w ten sposób, by oba naczynia stykały się otworami. Kubki natychmiast się skleją.
Dzięki dwóm balonikom i ... własnym włosom można poznać rodzaje ładunków elektrycznych. Pocieramy oba baloniki o włosy i elektryzujemy je. Jak sprawdzić, czy na powierzchni balonów znajdują się ładunki elektryczne i jakiego są rodzaju? Wystarczy zbliżyć balony do siebie, a będą się odpychać lub przyciągać. Odpychanie oznacza, że oba balony mają takie same ładunki elektryczne na powierzchni, a przyciąganie - że różne.
Zjawisko ciśnienia powierzchniowego Pawłowski i Rożynek objaśniali, korzystając z miseczki napełnionej wodą, szklanki i monety. Moneta w miseczce z wodą nie tonie dzięki silnemu napięciu powierzchniowemu wody. Wystarczy wcześniej odciąć dopływ powietrza, przykrywając pieniążek kubkiem. ( em, pap