1. Michaił CHODORKOWSKI
Rosja
8,3 mld USD
Lat 39. Zaczynał w końcu lat 80. od handlu komputerami. W 1988 r. był współzałożycielem Innowacyjnego Banku Postępu Naukowo-Technicznego, przemianowanego później na Menatep (pierwszego prywatnego banku w Rosji po 1917 r.). Poważne zyski pojawiły się, gdy Michaił Gorbaczow powierzył bankowi Chodorkowskiego obsługę rachunków Funduszu na rzecz Likwidacji Skutków Katastrofy w Czarnobylu. Chodorkowski piastował stanowisko wiceministra paliw i energetyki Federacji Rosyjskiej, zasiadał w radzie dyrektorów kompanii Rosprom, a następnie w kompanii naftowej Jukos, kontrolującej m.in. złoża naftowe w zachodniej Syberii. W 1995 r. Menatep kupił od państwa Jukos za "symboliczne" 309 mln USD. Dziś Menatep za pośrednictwem będącej jego własnością spółki offshore Jukos Universal Ltd z wyspy Man kontroluje 61 proc. akcji Jukosu, reszta należy do zagranicznych funduszy, banków i inwestorów indywidualnych. Chodorkowski ma bezpośrednio 9,5 proc. akcji Menatepu, ale kontroluje też stworzony przez niego i innych udziałowców trust, który dysponuje 50 proc. akcji banku. Dziś Jukos jest wart około 25 mld USD. Jeśli dojdzie do skutku planowana fuzja z Sibnieftem, stanie się pierwszym pod względem wielkości wydobycia ropy koncernem naftowym w Rosji i jednym z największych na świecie.
2. Roman ABRAMOWICZ
Rosja
7,5 mld USD
Lat 36. Błyskotliwą karierę zawdzięcza kontaktom z Borysem Bieriezowskim. Razem przejęli Syberyjską Kompanię Naftową (Sibnieft) - Abramowicz otrzymał 36 proc. jej akcji. Gdy Bieriezowski uciekł z Rosji w 2000 r., Abramowicz odkupił od niego resztę akcji Sibnieftu. Przejął też kontrolę nad 70 proc. rosyjskiej produkcji aluminium: wspólnie z innym miliarderem - Olegiem Dieripaską - przejął holding Rosyjskie Aluminium. Za rządów Borysa Jelcyna uchodził za jednego z głównych "bankierów" prezydenckiej rodziny. Teraz stara się schodzić z oczu prezydentowi Putinowi, u którego popadł w niełaskę. Abramowicz został gubernatorem Czukotki i sprzedał swoje aktywa (m.in. udziały w kompanii Sibnieft, Rosyjskim Aluminium i telewizji ORT) zarejestrowanemu w Wielkiej Brytanii holdingowi Millhouse Capital. Wycofał się jednak z biznesu tylko pozornie, bo kontroluje Millhouse Capital i za jego pośrednictwem dalej robi interesy. W 2003 r. kupił klub piłkarski Chelsea z angielskiej Premiership (za 140 mln funtów).
3. Michaił FRIDMAN
Rosja
6,7 mld USD
38 lat. W młodości był działaczem Komsomołu, dziś uchodzi za najbardziej agresywnego rekina rosyjskiego biznesu. W 1988 r. założył wraz z kolegami ze studiów finansową Grupę Alfa, której jest prezesem. Zajmował się handlem (podpisał m.in. kontrakt barterowy z Kubą - "ropa za cukier"). Trzonem grupy jest założony w 1990 r. Alfa-Bank. Fridman (wraz z Bieriezowskim i Potaninem) był członkiem "rady bankierów", swoistego gabinetu cieni, który faktycznie sprawował władzę w Rosji po zwycięstwie Jelcyna w wyborach prezydenckich w 1997 r. (oligarchowie wyłożyli pieniądze na całą kampanię). W 1997 r. za 810 mln USD kupił 50 proc. akcji Tiumeńskiej Kompanii Naftowej (trzeciej co do wielkości w Rosji). Prokurator generalny Rosji próbował unieważnić tę transakcję. Nie udało mu się, mimo że udowodnił, iż udziały sprzedano po zaniżonej cenie. W 2003 r. TKN podpisała umowę o fuzji z rosyjską filią British Petroleum. Fridman inwestuje dziś w telefonię komórkową (VimpelCom) i telewizję, handluje herbatą, cukrem i cementem.
4. Jan KULCZYK
Polska
3,3 mld USD
Lat 53. Doktor prawa międzynarodowego. Należy do trzeciego pokolenia przedsiębiorców w rodzinie Kulczyków. W 1991 r. założył Kulczyk Holding, który jest dziś największą polską prywatną grupą kapitałową. W latach 1991-2002 grupa Kulczyk Holding zainwestowała w Polsce prawie 2,5 mld USD. 78 proc. udziałów w Kulczyk Holding należy do Grażyny Kulczyk, a 22 proc. do Kulczyk Privatsiftung, fundacji zarejestrowanej w Austrii, której założycielami i jedynymi donatorami są Grażyna i Jan Kulczykowie (małżonkowie mają wspólnotę majątkową). Najważniejsze firmy, których udziałowcem jest Kulczyk Holding, to: TP SA (13,57 proc.), Euro Agro Centrum SA (100 proc.), Towarzystwo Ubezpieczeń i Reasekuracji Warta SA (57,7 proc.), PTE Dom SA (50 proc.), S�koda Auto Polska SA (49 proc.), Autostrada Wielkopolska SA (29 proc.), Autostrada Eksploatacja SA (45 proc.), Polenergia (33 proc., od maja 2003 r. - 66 proc.), Kompania Piwowarska (30 proc.), Mobitel (99 proc.). Kulczyk kontroluje też około 10 proc. głosów na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy PKN Orlen (Kulczyk Holding oficjalnie ma 5,69 proc. akcji koncernu). Firmy związane z Kulczyk Holding notują łączny przychód w wysokości 10 mld USD rocznie.
5. Władimir POTANIN
Rosja
3,2 mld USD
Lat 41. Zaczynał od handlu zagranicznego, później był prezesem banku Międzynarodowa Kompania Finansowa i szefem Oneksim-Banku. Wraz z Michaiłem Prochorowem kupił dwa likwidowane państwowe banki, które dały początek holdingowi Interros - głównemu filarowi jego imperium. W 1996 r. został pierwszym wicepremierem odpowiedzialnym za politykę gospodarczą i finansową Rosji. Namówił wtedy Jelcyna do podpisania dekretu o zarządzie powierniczym akcji prywatyzowanych przedsiębiorstw. Pozwoliło to na przejmowanie kontroli nad państwowymi firmami za niewspółmiernie niską cenę. Potanin został właścicielem giganta Norylski Nikiel i naftowej kompanii Sidanko oraz telekomu Swiazinwest (do spółki z George'em Sorosem). Sidanko sprzedał już Michaiłowi Fridmanowi. Skupił się na zarządzaniu Norylskim Niklem i inwestycjach w sektorze rolnym (m.in. hodowle trzody chlewnej). W lipcu 2003 r. kupił od dawnego magnata Aleksandra Smolenskiego bankową sieć Towarzystwo Wzajemnego Kredytu.
6. Wiktor WEKSELBERG
Rosja
3,1 mld USD
46-letni magnat, który fortunę zgromadził dzięki ropie. W biznesie działa od 1988 r. Dokonał pierwszego w nowej Rosji wrogiego przejęcia - jego firma Renova zdobyła w ten sposób kontrolę nad Włodzimierską Fabryką Traktorów. Z kupionych hut aluminium i boksytów stworzył w 1996 r. Sual Holding, który rocznie sprzedaje surowce za miliard dolarów. Majątek zawdzięcza głównie temu, że był sojusznikiem Fridmana w operacji przejęcia kompanii naftowej TKN i został jej akcjonariuszem. Tak jak Fridman, obłaskawia dziś Kreml, wyprzedając swoje aktywa zachodnim inwestorom: sprzedaje 50 proc. udziałów w Sual Holding, TKN wkrótce zostanie przejęta przez BP (Brytyjczycy zapłacą rosyjskim akcjonariuszom w gotówce i akcjach BP 6,75 mld USD).
7. Michaił PROCHOROW
Rosja
2,3 mld USD
Lat 38. Partner w interesach Władimira Potanina. Wspólnie zakładali holding Interros, który skupia dziś ich najważniejsze przedsiębiorstwa. Prochorow ma udziały w większości z nich, od 2001 r. pełni funkcję szefa rady nadzorczej konglomeratu Norylski Nikiel. MMC Norylski Nikiel to największy na świecie producent niklu, palladu i jeden z największych producentów aluminium, miedzi oraz kobaltu (wytwarza 1,9 proc. PKB Rosji). Konglomerat stara się kupić 51 proc. akcji koncernu metalowego Stillwater z USA (za 341 mln USD).
8. Renat ACHMETOW
UKRAINA
1,9 mld USD
Oficjalnie jest tylko szefem klubu piłkarskiego Szachtar Donieck, nieoficjalnie - głównym nadzorcą tzw. donieckiego klanu przemysłowego. Ma ponad 90 proc. udziałów w firmie System Capital Management, do której należy m.in. 25 proc. udziałów Kerczeńskiego Kombinatu Metalowego, około 64 proc. udziałów Jenakijowskiego Kombinatu Metalowego Danko, 48,11 proc. udziałów Kombinatu Metalowego Azowstal, 24 proc. udziałów Harcizskiego Zakładu Produkcji Rur, akcje spółki Leman Commodites ze Szwajcarii, 50 proc. akcji Dongorbanku, pierwszego prywatnego banku na Ukrainie. W 2002 r. Achmetow przejął kontrolę nad państwowymi Naftogazem Ukraina i Oszczadbankiem. Trzynaście firm należących do jego grupy kapitałowej (sektory energetyczny, produkcji maszyn, łączności i spożywczy) znajduje się pośród stu największych ukraińskich przedsiębiorstw. Achmetow ma spore wpływy polityczne. Wiktor Janukowycz, jego dawny współpracownik, awansował ze stanowiska gubernatora na fotel premiera Ukrainy. Jego partner w interesach - Witalij Gajduk - został wicepremierem odpowiedzialnym za sektor paliwowo-energetyczny. Klan doniecki kontroluje przynajmniej dwie frakcje w parlamencie.
9. Władimir BOGDANOW
Rosja
1,9 mld USD
Lat 51. Wychodzi z założenia, że wielkie pieniądze lubią ciszę, dlatego tylko dwa razy w życiu rozmawiał z dziennikarzami. Od upadku ZSRR zarządza Surgutnieftiegazem, czwartą pod względem wielkości rosyjską kompanią naftową, w której przez 18 lat przeszedł wszystkie szczeble kariery - od robotnika do dyrektora generalnego. Kontrolę nad kompanią przejął w trakcie jej prywatyzacji w 1993 r. W Rosji uchodzi za uczciwego i skromnego oligarchę, który do pracy w biurze chadza piechotą i rzadko opuszcza swoją "pustelnię" w okolicach syberyjskiego Tiumenia (nigdy nie był poza granicami Rosji).
10. Oleg DIERIPASKA
Rosja
1,8 mld USD
Ma zaledwie 34 lata. Zaczynał od handlu metalami. Jego żoną jest córka Walentyna Jumaszewa - dziennikarza, który spisał wspomnienia prezydenta Jelcyna (Jumaszew pod koniec lat 90. był szefem administracji prezydenta, ożenił się z córką Jelcyna Tatianą). Dieripaska przetrwał wojnę gangów w przemyśle metalowym i razem z Romanem Abramowiczem przejął kontrolę nad Rosyjskim Aluminium - największym producentem aluminium w kraju. Jego holding Basic Element kontroluje producenta samolotów Aviacor, fabrykę samochodów GAZ, tartaki, kopalnie węgla i instytucje finansowe.
11. Władimir JEWTUSZENKOW
Rosja
1,7 mld USD
55 lat. W 1993 r. przekształcił moskiewski komunalny Komitet Nauki i Badań (był jego przewodniczącym) w przedsiębiorstwo AFK Sistema, które ma dostęp do atrakcyjnych nieruchomości w stolicy Rosji i lukratywnych kontraktów od władz metropolii. Szef firmy Sistema jest bliskim przyjacielem i powinowatym mera Moskwy Jurija Łużkowa (ożenili się z siostrami), który współpracuje z nim niemal przy 400 przedsięwzięciach biznesowych, w które zaangażowane jest merostwo. Holding Jewtuszenkowa składa się m.in. z banków, w których magistrat Moskwy ma depozyty, fabryk otrzymujących od miasta dotacje i firm budowlanych wznoszących w Moskwie nowe osiedla. Jewtuszenkow ma 40 proc. akcji największego w Rosji operatora telefonii komórkowej, jest też właścicielem największego producenta światłowodów w kraju.
12. Wiktor PINCZUK
Ukraina
1,5 mld USD
Lat 43. Karierę w wielkim biznesie zaczynał dzięki kontaktom z Pawłem Łazarenką i Julią Tymoszenko, ale skrzydła rozwinął, gdy został zięciem prezydenta Ukrainy Leonida Kuczmy - dostał "w prezencie" okręg dniepropetrowski. Kontroluje m.in. Nowomoskiewski Zakład Produkcji Rur, fabrykę rur Nico Tube z Nikopola, Mogilewski Zakład Metalowy, Nikopolską Kompanię Produkcji Rur, Nyżnodnieprowski Zakład Produkcji Rur, ukraińsko-amerykańską firmę Bajp, Bank Kredit-Dniepr, sześć ukraińskich cukrowni, telewizje ICTV, CTB i Nowyj Kanał, gazetę "Fakty". Trzon grupy stanowi holding przemysłowy Interpajp (przychody w wysokości 700 mln USD rocznie), którego prezesem jest Pinczuk. W maju 2003 r. Interpajp kupił 25 proc. akcji Nikopolskiej Fabryki Stopów Metali (ma 49 proc. europejskiego rynku i 49 proc. rynku państw WNP), zwiększając swoje udziały w niej do 51 proc., co pozwala mu kontrolować także 25 proc. akcji skarbu państwa. Ostatnio Pinczuk stara się, by jego interesy były bardziej przejrzyste, mając nadzieję, że dzięki temu zaistnieje na europejskim rynku.
13. Igor KOŁOMOJSKI
Ukraina
1,5 mld USD
Główny wspólnik w grupie kapitałowej Pryvat. W marcu 1992 r. wraz z Giennadijem Bogolubowem podporządkował sobie Pryvatbank - zalążek obecnego imperium. Pryvatbank miał wtedy bliskie związki z gubernatorem Dniepropetrowska Pawłem Łazarenką, późniejszym premierem Ukrainy, który pomógł Kołomojskiemu rozkręcić biznes. Pryvat jest znaczącym (jeśli nie najważniejszym) graczem na ukraińskim rynku paliwowym, w przemyśle metalowym i chemicznym. Grupa Kołomojskiego kontroluje Pryvatbank, Pryvatinvest, Moskompryvatbank, ma 30 proc. udziałów Ukrneftu, 60 proc. udziałów Chmielnickijneftproduktu, 70,15 proc. udziałów Żytomirneftproduktu, 96,5 proc. udziałów Czernigowneftproduktu, 76 proc. udziałów Czernowcyneftproduktu, 50 proc. udziałów Ukraińskich Radiosystemów, 85,49 proc. udziałów Bragińskiego Elewatora, 39,5 proc. udziałów Buskiej Przetwórni Mleka i 69,13 proc. udziałów firmy zbożowej z Mogilewa. W jej skład wchodzi też osiem firm z rajów podatkowych (tzw. offshore) na Cyprze i Wyspach Dziewiczych.
14. Wagit ALEKPIEROW
Rosja
1,3 mld USD
Lat 51. Z pochodzenia Azer, od początku kariery zawodowej związany z sektorem naftowym. W 1990 r. został wiceministrem przemysłu naftowego i gazowego ZSRR. Rok później powierzono mu stanowisko szefa Łukoilu (firma powstała z połączenia trzech syberyjskich kompanii naftowych), obecnie największego producenta ropy w Rosji. Pod rządami Alekpierowa Łukoil zawarł kilka wielkich kontraktów naftowych w rejonie Morza Kaspijskiego, kupił kilka rafinerii w Europie Środkowej (m.in. w Rumunii) i sieć stacji benzynowych Getty w USA. Koncern zwiększa też sprzedaż ropy rosyjskiej na rynku amerykańskim - na początku 2003 r. pierwszy tankowiec Łukoilu zawinął do portu w Houston. Alekpierow kontroluje około 10 proc. akcji Łukoilu, a poprzez niego także m.in. Imperial Bank, kilka kanałów telewizyjnych i gazetę "Izwiestia".
15. Aleksiej MORDASZOW
Rosja
1,25 mld USD
38 lat. Prezes Siewierstalu, największego w Rosji producenta stali. Magazyn "Business Week" zaliczył go do Stars of Europe, czyli ludzi nadających ton gospodarce naszego kontynentu. Po przejęciu stalowego koncernu w 1996 r. (podczas prywatyzacji wykorzystał poufne informacje, którymi dysponował jako księgowy w tym przedsiębiorstwie) przekształcił go w ekspansywny holding, który kupił m.in. fabrykę samochodów UAZ, zarządza kilkoma portami morskimi Rosji, nabył kopalnie węgla, spółki kolejowe, regionalne stacje telewizyjne i gazety. Siewierstal uchodzi za jedną z najlepiej zarządzanych rosyjskich firm, jego wartość sięga 1,5 mld USD. Mordaszow kontroluje bezpośrednio lub przez podmioty zależne około 50 proc. akcji Siewierstalu.
16. Milan PANIĆ
Serbia
1,2 mld USD
Zaczynał karierę jako gwiazda kolarstwa (był wicemistrzem świata), ale w 1956 r. z 200 USD w kieszeni wyjechał do USA i siedem lat później uzyskał amerykańskie obywatelstwo. W 1960 r. założył w Kalifornii firmę farmaceutyczną ICN Pharmaceuticals (w Polsce należy do niej Polfa Rzeszów), wartą około miliarda dolarów. Pod koniec lat. 80 wrócił do Serbii i w latach 1992-1993 był premierem federalnym Jugosławii (Serbii i Czarnogóry). W 2002 r. - po kilkudziesięciu latach - ustąpił z funkcji prezesa i szefa rady nadzorczej ICN Pharmaceuticals, a na początku lipca 2003 r., za pośrednictwem swej nowej spółki (MP Biomedicals), przejął wszystkie aktywa ICN Biomedicals Units - części koncernu ICN, zajmującej się badaniami i diagnostyką. Wciąż ma też 1,8 proc. akcji INC Pharmaceuticals. 73-letni Panić inwestuje w USA i w Serbii (należy do niego fabryka leków Galenika), jest też wymieniany wśród kandydatów na prezydenta Serbii.
17. Wasilij SZACHNOWSKI
Rosja
1,15 mld USD
45 lat. Udziałowiec Grupy Menatep (bezpośrednio posiada 4,7 proc. akcji), za jej pośrednictwem posiadający też akcje Jukosu. Nadzoruje interesy tej kompanii naftowej w stolicy Rosji. Szachnowski, z wykształcenia elektronik, karierę zaczął od udanego startu w 1990 r. w wyborach do Rady Miejskiej Moskwy, potem był szefem gabinetu wpływowego mera Jurija Łużkowa (w latach 1991-1997). W 1996 r. mocno zaangażował się w kampanię prezydencką Jelcyna, "w nagrodę" rok później został akcjonariuszem Jukosu. Dziś pełni funkcję prezesa spółki Jukos Moskwa, nadzorując bieżące operacje finansowe koncernu. Jest autorem pomysłu budowy nowoczesnego, "intelignetnego" biurowca w centrum Moskwy dla Jukosu. Inwestycja ma kosztować 30 mln USD.
18. Jewgienij SZWIDLER
Rosja
1,1 mld USD
Lat 38. Prezes i udziałowiec Sibnieftu, piątej co do wielkości kompanii naftowej w Rosji. Absolwent studiów MBA Fordham University w Nowym Jorku, pracował swego czasu dla firmy konsultingowej Deloitte & Touche. Karierę w przemyśle naftowym zawdzięcza przede wszystkim współpracy z Borysem Bieriezowskim i Romanem Abramowiczem. Wespół z tym drugim założył w Szwajcarii spółkę Runicom, handlującą rosyjską ropą. Bieriezowski pomagał mu w 1995 r. w przejęciu kontroli nad Sibnieftem. Tak jak Abramowicz swoje udziały w różnych spółkach przekazał zarejestrowanemu w Wielkiej Brytanii Millhouse Capital. W kwietniu 2003 r. uzgodniono przejęcie Sibnieftu przez Jukos, który za 20 proc. jego akcji zapłaci głównym udziałowcom (przede wszystkim Abramowiczowi i Szwidlerowi) łącznie 3 mld USD w gotówce (resztę akcji wymieni im na własne).
19. Leonid NIEWZLIN
Rosja
1,1 mld USD
44 lata. Za namową Michaiła Chodorkowskiego został jednym z założycieli oraz głównych udziałowców Grupy Menatep (bezpośrednio posiada 2,8 proc. akcji) i koncernu Jukos. Dzięki swym politycznym koneksjom był uważany w holdingu za człowieka odpowiedzialnego za pilnowanie interesów firmy na Kremlu i w Dumie. W 2000 r. został prezesem Rosyjskiego Kongresu Żydów. Po wyborach w 2001 r. wszedł do Rady Federacji Rosyjskiej (wyższej izby parlamentu).
20. Władimir LISIN
Rosja
1,05 mld USD
47 lat. Prezes i właściciel (ma większościowy pakiet udziałów) Nowolipieckiego Kombinatu Metalurgicznego - jednego z największych w Rosji. Wspólnie z Olegiem Dieripaską rozparcelował holding braci Cziornych, w którym był jednym z dwu zarządzających.
21. Iosif Constantin DRAGAN
Rumunia
0,9 mld USD
86-letni Dragan majątek zbił na handlu gazem, inwestycjach w nieruchomości oraz drukarnie. W 1938 r. przeprowadził się do Włoch. Od 1941 r. co roku odwiedza Rumunię i prowadzi tam część swoich interesów. Jest właścicielem i prezesem firmy ButanGas, dystrybutora gazu w Rumunii, Niemczech, Włoszech, Grecji, Hiszpanii, Austrii, Bułgarii i na Węgrzech. Posiada flotę złożoną z ośmiu statków transportowych, 200 różnych nieruchomości we Włoszech (ma też grunty i budynki w Grecji oraz Maroku). W ojczystej Rumunii założył uniwersytet, otworzył kilka drukarni i fabryk papieru. W Bukareszcie ufundował największą rzeźbę w Europie tzw. głowę Decebala (kosztowała 2 mln USD).
22. Andriej MIELNICZENKO
Rosja
0,9 mld USD
31 lat. Studiował matematykę, ale po rozpadzie ZSRR zaczął działalność w biznesie (na początku handlował walutą). W połowie lat 90. był już właścicielem dużego banku MDM. Po kryzysie w 1998 r. wspólnie z Siergiejem Popowem założył grupę MDM - jeden z większych przemysłowych holdingów Rosji. Działa przede wszystkim w przemyśle ciężkim i chemicznym.
23. Władimir KOGAN
Rosja
0,9 mld USD
Przewodniczący rady nadzorczej petersburskiego Promstrojbanku (PSB). Dzięki kontaktom z władzami Sankt Petersburga został członkiem zarządu miejscowego Promstrojbanku i zapewnił mu obsługę miliardowego funduszu emerytalnego pracowników magistratu. Wkrótce bank zaczął przejmować mniejszych konkurentów, a Kogan został jego prezesem. Jest też szefem holdingu Banking House St. Petersburg, do którego należy PSB. Zależnych od niego jest ponad 50 fabryk i instytucji finansowych. Uchodzi za członka "petersburskiej kompanii", czyli grupy wpływowych osób związanych z prezydentem Putinem (znają się z czasów, gdy Putin był zastępcą mera Sankt Petersburga Anatolija Sobczaka).
24. Ołeksandr JAROSŁAWSKI
Ukraina
0,85 mld USD
Zięć Aleksandra Maslenskiego, nieżyjącego już wpływowego gubernatora Charkowa. Wielkie interesy zaczął kilka lat temu od kupienia razem z kolegami UkrSibbanku, który przekształcił w dynamicznie rozwijającą się grupę finansowo-przemysłową. Dziś kontroluje również m.in. 25 proc. akcji banku Nadra, około 10 proc. akcji łotewskiego Multibanku, Ukraińską Kompanię Metalową, ponad 50 proc. udziałów Dniepropetrowskiego Kombinatu Metalowego, 47,7 proc. udziałów Azotu Czerkasy, 31 proc. udziałów Parchomowskiej Cukrowni, 38 proc. udziałów Nowoiwanowskiej Cukrowni, 38 proc. udziałów Kupiańskiej Cukrowni, Krymenegobud, Charkowmetroprojekt, Kowalewską Fabrykę Konstrukcji Żelaznych oraz Nowowołyńską Fabrykę Materiałów Budowlanych. Jarosławski i jego wspólnik w biznesie Ernest Galijew są deputowanymi do ukraińskiego parlamentu.
25. Iskander MACHMUDOW
Rosja
0,85 mld USD
40 lat. Z zawodu tłumacz arabista. Pracował w rosyjskich firmach handlujących bronią na Dalekim Wschodzie. Jest szefem Uralskiej Kompanii Górniczo-Metaluricznej (UMMC), uważa się, że jest równie wpływowy i niebezpieczny jak niegdyś Borys Bieriezowski (do przejmowania spółek używa własnej tajnej służby i prywatnej milicji). Jest miłośnikiem rekinów i często dostaje je od przyjaciół na urodziny. Jego kwatera główna mieści się w maleńskiej miejscowości Wierchnaja Pysza koło Jekaterynburga. Do 2000 r. zdjęcia Tadżyka nie opublikowała żadna gazeta, a wielu Rosjan było przekonanych, że Machmudow w rzeczywistości nie istnieje. W interesach współpracuje z Dieripaską, rywalizuje zaś wszelkimi sposobami o podział rynku metali z Mordaszowem. Machmudow kontroluje około 40 proc. produkcji miedzi w Rosji.
26. Płaton LEBIEDIEW
Rosja
0,80 mld USD
46 lat. W 1989 r. znajomi ze studiów, którzy właśnie zakładali bank Menatep, namówili go do wejścia w biznes. Był prezesem Menatepu od 1990 r. i zarobił dla niego krocie na operacjach w zamorskich rajach podatkowych. Lebiediew bezpośrednio posiada 7 proc. akcji Menatepu (resztę trzyma w truście). Dziś jest dyrektorem Grupy Menatep oraz jednym z głównych udziałowców i zarządców Jukosu. Na początku lipca 2003 r. został aresztowany i oskarżony przez prokuraturę o nielegalne przejęcie dziewięć lat temu 20 proc. akcji firmy Apatit (wartych 280 mln USD), producenta nawozów sztucznych.
27. Władimir DUBOW
Rosja
0,8 mld USD
Lat 45. Jeden ze współzałożycieli banku Menatep i pierwszych wspólników Chodorkowskiego. Do dziś jest jednym z głównych udziałowców Grupy Menatep (ma 3,7 proc. akcji bezpośrednio) i Jukosu. W 1999 r. został wybrany do Dumy, zasiada w fotelu przewodniczącego Komisji ds. Podatków i Budżetu Federalnego.
28. Aleksander GUDZOWATY
Polska
0,78 mld USD
Lat 65. Współwłaściciel spółki PHZ Bartimpex (69 proc. jej akcji ma syn Aleksandra Tomasz, a 5 proc. żona Grażyna, ale 26 proc. Aleksandra to akcje uprzywilejowane). Zasłynął i zarobił krocie dzięki wymianie barterowej z rosyjskim gigantem Gazpromem i rządem w Moskwie - w zamian za gaz dla Polski dostarczał przez ostatnie lata do Rosji żywność i artykuły przemysłowe. Ostatnio poróżnił się jednak z nowymi zarządcami Gazpromu i próbuje robić interesy z Amerykanami. W ramach tzw. umów offsetowych (w związku z zakupem przez Polskę F-16) zawarł już z kontrahentami zza oceanu kontrakty o wartości 700 mln USD (z udziałem 60 polskich firm), które mają być zrealizowane przez trzy lata. Ponad 34 mln USD zainwestował w sektor biopaliw, kupując wrocławski Polmos i leszczyński Akwawit. Kontroluje Towarzystwo Ubezpieczeń i Reasekuracji Cigna STU i Bank Współpracy Europejskiej. W 2002 r. Bartimpex odnotował ponadtrzykrotny spadek przychodu w stosunku do roku poprzedniego (do 157 mln USD).
29. Siergiej PUGACZEW
Rosja
0,75 mld USD
40 lat. Współwłaściciel Międzynarodowego Przemysłowego Banku (Meżprombank). Słynie z przyjaźni z Władimirem Putinem i demonstracyjnej religijności. Nazywany jest Rasputinem, z uwagi na mroczy wygląd i bujną brodę. Ostatnio coraz częściej przebywa na południu Francji, chociaż pozostaje rosyjskim senatorem.
30. Siergiej POPOW
Rosja
0,75 mld USD
32 lata. Do 1992 r. pracował w wojsku. W założonej przez niego finansowej Grupie MDM stara się zatrudniać osoby związane z armią. Jego imperium to najszybciej rozwijający się biznes w Rosji w ostatnich pięciu latach. Inwestuje głównie w przedsiębiorstwa energetyczne i węglowe.
31. Igor NAJWOLT
Rosja
0,75 mld USD
Właściciel największej firmy budowlanej w Rosji - Bałtyckiej Budowlanej Kompanii. Fortunę zbił na rządowych zamówieniach (wybudował m.in. autostradę Moskwa - Sankt Petersburg i obwodnicę petersburską), gdy resortem kierował jego kolega Nikołaj Aksenenko (razem pracowali wcześniej na Syberii).
32. Aleksandr ABRAMOW
Rosja
0,75 mld USD
44 lata. Absolwent Moskiewskiej Akademii Fizyki i Techniki. Po ukończeniu studiów pracował naukowo, do czasu gdy spróbował zarabiać na handlu. Dziś jest właścicielem Euroazholdingu. Przejął kombinaty: Niżnietagilski, Zachodnio-Syberyjski i Kuzniecki, wmawiając władzom, że to firmy chylące się ku upadkowi. Podporządkował sobie połowę przemysłu metalowego Rosji.
33. Aleksandr LEBIEDIEW
Rosja
0,75 mld USD
44lata. Szef Krajowego Banku Rezerw - jednego z najstarszych banków w Rosji. Uważany za jednego z najbardziej ekstrawaganckich rosyjskich biznesmenów. Bank, którym zarządza, wykupił około 30 proc. akcji Aerofłotu, stworzył firmę leasingującą samoloty i chce przekonać inne linie, że rosyjskie maszyny są lepsze od boeingów i airbusów. Panuje powszechne przekonanie, że nawet jeżeli ten pomysł nie wypali, to Lebiediew... i tak na nim zarobi.
34. Zygmunt SOLORZ-ŻAK
Polska
0,71 mld USD
Lat 48. Właściciel (ma 98 proc. udziałów) ogólnokrajowej telewizji Polsat, która rozpoczęła nadawanie 5 grudnia 1992 r. Solorz jest także udziałowcem sieci kablowej TV Dami, stacji telewizyjnych na Litwie i w Estonii oraz właścicielem platformy cyfrowej Polsat, grupy firm producenckich i reklamowych, kontrolnych pakietów Polisy Życie i Powszechnego Towarzystwa Emerytalnego Polsat oraz Invest-Banku (75,3 proc. głosów na WZA).
35. Ion TIRIAC
Rumunia
0,7 mld USD
Legenda tenisa ziemnego. To on odkrył talent Borisa Beckera i został menedżerem niemieckiego gracza. 63-letni Tiriac jest właścicielem rumuńskiego Banca Tiriac oraz współwłaścicielem towarzystwa ubezpieczeniowego Allianz-Tiriac. W Rumunii ma udziały w sieci dealerskiej Mercedesa, Forda i Mitsubishi, w sieci hipermarketów niemieckiego koncernu Metro, w prywatnych liniach lotniczych, posiada też wiele nieruchomości.
36. Siergiej TARUTA
Ukraina
0,7 mld USD
Współwłaściciel Przemysłowego Związku Donbasu (jego wspólnikiem jest Oleg Mkrtczanom). Kontroluje m.in. Kombinat Metalowy im. Kujbyszewa, Alczewskij Metalowy Kombinat, Dniepropetrowską Fabrykę Rur, Energomaszstal, rolnicze przedsiębiorstwa Olga i Zarja, Dianowskie Zakłady Drobiarskie, Bachmutski Związek Rolny, kopalnie Donieckiego Związku Przemysłowego, Słowiańską Fabrykę Ciężkich Maszyn, Ukrneftgazstroj (działa w Uzbekistanie), a także klub piłkarski Metallurg.
37. Ryszard KRAUZE
Polska
0,68 mld USD
Lat 47. Twórca grup kapitałowych: informatycznej Prokom Software i inwestycyjnej Prokom Investment. Notowana na giełdzie firma Prokom Software realizuje największe kontrakty informatyczne w Polsce. Jej skonsolidowane przychody w 2002 r. wyniosły 295 mln USD. Prokom Investment działa w wielu branżach, m.in. budowlanej, farmaceutycznej, usług finansowych, poligraficznej, petrochemicznej i spożywczej. Krauze kontroluje grupę inwestycyjną i ma ponad 33 proc. akcji grupy informatycznej. Jest też właścicielem olbrzymiego gospodarstwa na Żuławach.
38. Siergiej BOGDANCZIKOW
Rosja
0,65 mld USD
46 lat. Jedyny menedżer najemnik w gronie miliarderów. Prezes państwowej kompanii naftowej Rosnieft, której sporą część aktywów sam kontroluje. Jest ulubieńcem Putina. Uważany za inspiratora nagonki na Jukos i Michaiła Chodorkowskiego. Powodem miał być konflikt Jukosu z Rosnieftem o złoża ropy naftowej i gazu we wschodniej Syberii.
39. Michaił BRUDNO
Rosja
0,6 mld USD
Lat 43. W końcu lat 80. wspólnie z Płatonem Lebiediewem pracował w wydziale handlu zagranicznego Ministerstwa Geologii. Tak jak Lebiediew wraz z grupą znajomych Chodorkowskiego wziął udział w tworzeniu banku Menatep. Dziś jest udziałowcem Grupy Menatep i Jukosu. Pełni funkcję prezesa zarządzającego spółki Jukos RM (odegrał kluczową rolę w przejęciu przez Jukos litewskiej rafinerii Możejki i słowackiego Transpetrolu) i jest członkiem komitetu doradczego całego koncernu Jukos.
40. Dmitrij PUMPIANSKI
Rosja
0,6 mld USD
39 lat. Dotychczas unikał rozgłosu. Jego firma - Sinarska Fabryka Rur - była duża, lecz jej znaczenie nie wykraczało poza rynek regionu swierdłowskiego. Po odkupieniu od Grupy MDM innej kompanii rurowo-metalowej został drugim na świecie producentem rur.
41. Wiktor RASZNIKOW
Rosja
0,6 mld USD
55 lat. Jest dyrektorem generalnym i ma kontrolny pakiet akcji kombinatu metalowego Magnitka (roczne przychody w wysokości 1,7 mld USD) w Magnitogorsku. Cieszy się poparciem polityków: wicepremiera Rosji Wiktora Christienki i gubernatora Czelabińska Petra Sumina. Stara się dokupić 17-procentowy udział Magnitki, który chce sprzedać skarb państwa. Jeżeli to mu się uda, będzie miał solidne podstawy do budowy przemysłowego imperium.
42. Ioan i Viorel MICULA
Rumunia
0,57 mld USD
Rumuńscy bracia bliźniacy są właścicielami firmy European Drinks, producenta wody mineralnej i soków. Do kraju powrócili ze Szwecji w 1990 r., po upadku reżimu Ceau�sescu, i założyli pierwszą spółkę dystrybucyjną Transilvania General Import Export. Wkrótce potem zaczęli wytwarzać soki i butelkować wodę mineralną. W 2000 r. rozszerzyli działalność o produkcję żywności, a przed rokiem otworzyli własny browar. Do braci Miculów należy też kilka hoteli na rumuńskim wybrzeżu Morza Czarnego, gazeta i stacja telewizyjna.
43. Petr KELLNER
Czechy
0,55 mld USD
Największy wygrany tzw. prywatyzacji kuponowej, przeprowadzonej w Czechach na początku lat 90. Za pieniądze z kredytu, jakiego udzieliła mu spółka Sklo Union, kupił wówczas akcje 202 przedsiębiorstw o łącznej wartości 180 mln USD. Dziś jest właścicielem grupy finansowej Pierwszy Fundusz Prywatyzacyjny. Należy do niej m.in. 85 proc. akcji Czeskiej Ubezpieczalni, firma leasingowa Home Credit, połowa akcji spółki MEF Holding, zarządzającej komercyjną telewizją Nova. PPF zarządza majątkiem o wartości szacowanej na 5 mld USD.
44. Igor MAKAROW
Rosja
0,55 mld USD
41 lat. Zawodowy kolarz. Założyciel, właściciel i prezes Itery, firmy handlującej turkmeńskim i rosyjskim gazem w krajach byłego ZSRR. Karierę zrobił dzięki wsparciu Rema Wiachiriewa, byłego szefa Gazpromu. Nim Makarow został usunięty przez nowego szefa Gazpromu Aleksego Millera z większości gazowych rynków, obroty jego firmy sięgały kilku miliardów dolarów rocznie. Dziś inwestuje w poszukiwania złóż gazu na Jamale. Jeżeli zakończą się sukcesem, awansuje w rankingu, a sprzyjać temu będzie liberalizacja rosyjskiego rynku gazu.
45. Siergiej GIENIERAŁOW
Rosja
0,55 mld USD
40 lat. Był ministrem paliw i energetyki w rządzie Siergieja Kiryjenki i wiceprezesem Jukosu. Właściciel Karsnojarskiej Kompanii Węglowej, deputowany do Dumy (parlamentu rosyjskiego). Grupa Gienierałowa Przemysłowi Inwestorzy zajmuje się branżą węglową i produkcji materiałów budowlanych. Jest uważany za dysponującego największym "potencjałem wzrostu" spośród rosyjskich biznesmenów i polityków.
46. George PAUNESCU
Rumunia
0,52 mld USD
Założyciel finansowej Grupy Paunescu, głowa rodziny Paunescu. Gdy na jaw wyszły jego polityczne koneksje i udział w skandalu związanym z Bancoreksem, największym w Rumunii bankiem, który upadł kilka lat temu, postanowił przeczekać burzę za granicą i w 1996 r. wyjechał do USA. Wrócił do Rumunii trzy lata temu. Rodzina Paunescu inwestuje w rolnictwo, turystykę, kluby piłkarskie i media. Należąca do niej stacja telewizyjna B1TV podpisała umowę joint venture z News Corp., należącą do światowego magnata medialnego Ruperta Murdocha.
47. Wasił BOŻKOW
Bułgaria
0,5 mld USD
47 lat. Znany powszechnie pod pseudonimem Czerep (Czaszka). Uchodzi za nie koronowanego króla bułgarskiego hazardu. Jest prezesem Holdingu Nove, do którego należą m.in. kasyna gry, towarzystwo ubezpieczeniowe Bulins, totalizator piłkarski Eurofootbal i firma bukmacherska. Bożkow jest prezesem i głównym akcjonariuszem klubu piłkarskiego CSKA Sofia (mistrza Bułgarii w 2002 r.). Ma udziały w 70 firmach.
48. Andrej BABIS
Czechy
0,45 mld USD
Lat 48. Z pochodzenia Słowak. Mówi o sobie, że inwestorem stał się w wieku 16 lat, kiedy zarobił pierwsze pieniądze i natychmiast kupił za nie kawałek ziemi. W 1995 r., gdy zadłużony czeski holding Agrofert znalazł się na krawędzi bankructwa, Babis� zasilił go 4,2 mln USD (zdobył te pieniądze z pomocą spółki OFI, założonej przez jego kolegów ze szkoły średniej). W ten sposób przejął Agrofert i został jego prezesem. Dziś w skład holdingu wchodzi 60 firm z sektorów: chemii, rolnictwa i przemysłu spożywczego. Jego obroty sięgają 1,7 mld USD rocznie.
49. Sorin Ovidiu VANTU
Rumunia
0,45 mld USD
W 2000 r. uchodził za najbogatszego człowieka w Rumunii, lecz wtedy zbankrutował jego National Investment Fund, największy wówczas fundusz inwestycyjny w kraju. Vantu stał się bohaterem skandalu, zlikwidował bądź sprzedał większość swych spółek, aktywa zamienił na gotówkę. Fortunę, której część zdołał ocalić, zbił na rynku kapitałowym: zakładał biura maklerskie, banki, fundusze inwestycyjne.
50. Wiktor MEDWEDCZUK
Ukraina
0,4 mld USD
Lat 49. Pełni funkcję szefa administracji prezydenta Leonida Kuczmy, co zapewnia mu znaczne wpływy, jednak pozycja Medwedczuka w ukraińskiej gospodarce maleje na rzecz "młodych wilków". Wraz ze swym głównym wspólnikiem w biznesie Grigorijem Surkisem (honorowym prezesem klubu piłkarskiego Dynamo Kijów) kontroluje trzy spółki offshore zarejestrowane m.in. na Cyprze i w Belize, Ukraiński Bank Kredytowy, Pierwszy Bank Inwestycyjny, bank Big-Energia, Towarzystwo Ubezpieczeń Skaid-West, klub Dynamo Kijów, 10 zakładów energetycznych (m.in. Ternopolobłenergo, Odessaobłenergo, Sewastopolobłenergo), telewizje 1+1, Inter, Tet, państwowy kanał UT-1 i gazetę "Kijowskie Wiadomości".
Rosja
8,3 mld USD
Lat 39. Zaczynał w końcu lat 80. od handlu komputerami. W 1988 r. był współzałożycielem Innowacyjnego Banku Postępu Naukowo-Technicznego, przemianowanego później na Menatep (pierwszego prywatnego banku w Rosji po 1917 r.). Poważne zyski pojawiły się, gdy Michaił Gorbaczow powierzył bankowi Chodorkowskiego obsługę rachunków Funduszu na rzecz Likwidacji Skutków Katastrofy w Czarnobylu. Chodorkowski piastował stanowisko wiceministra paliw i energetyki Federacji Rosyjskiej, zasiadał w radzie dyrektorów kompanii Rosprom, a następnie w kompanii naftowej Jukos, kontrolującej m.in. złoża naftowe w zachodniej Syberii. W 1995 r. Menatep kupił od państwa Jukos za "symboliczne" 309 mln USD. Dziś Menatep za pośrednictwem będącej jego własnością spółki offshore Jukos Universal Ltd z wyspy Man kontroluje 61 proc. akcji Jukosu, reszta należy do zagranicznych funduszy, banków i inwestorów indywidualnych. Chodorkowski ma bezpośrednio 9,5 proc. akcji Menatepu, ale kontroluje też stworzony przez niego i innych udziałowców trust, który dysponuje 50 proc. akcji banku. Dziś Jukos jest wart około 25 mld USD. Jeśli dojdzie do skutku planowana fuzja z Sibnieftem, stanie się pierwszym pod względem wielkości wydobycia ropy koncernem naftowym w Rosji i jednym z największych na świecie.
2. Roman ABRAMOWICZ
Rosja
7,5 mld USD
Lat 36. Błyskotliwą karierę zawdzięcza kontaktom z Borysem Bieriezowskim. Razem przejęli Syberyjską Kompanię Naftową (Sibnieft) - Abramowicz otrzymał 36 proc. jej akcji. Gdy Bieriezowski uciekł z Rosji w 2000 r., Abramowicz odkupił od niego resztę akcji Sibnieftu. Przejął też kontrolę nad 70 proc. rosyjskiej produkcji aluminium: wspólnie z innym miliarderem - Olegiem Dieripaską - przejął holding Rosyjskie Aluminium. Za rządów Borysa Jelcyna uchodził za jednego z głównych "bankierów" prezydenckiej rodziny. Teraz stara się schodzić z oczu prezydentowi Putinowi, u którego popadł w niełaskę. Abramowicz został gubernatorem Czukotki i sprzedał swoje aktywa (m.in. udziały w kompanii Sibnieft, Rosyjskim Aluminium i telewizji ORT) zarejestrowanemu w Wielkiej Brytanii holdingowi Millhouse Capital. Wycofał się jednak z biznesu tylko pozornie, bo kontroluje Millhouse Capital i za jego pośrednictwem dalej robi interesy. W 2003 r. kupił klub piłkarski Chelsea z angielskiej Premiership (za 140 mln funtów).
3. Michaił FRIDMAN
Rosja
6,7 mld USD
38 lat. W młodości był działaczem Komsomołu, dziś uchodzi za najbardziej agresywnego rekina rosyjskiego biznesu. W 1988 r. założył wraz z kolegami ze studiów finansową Grupę Alfa, której jest prezesem. Zajmował się handlem (podpisał m.in. kontrakt barterowy z Kubą - "ropa za cukier"). Trzonem grupy jest założony w 1990 r. Alfa-Bank. Fridman (wraz z Bieriezowskim i Potaninem) był członkiem "rady bankierów", swoistego gabinetu cieni, który faktycznie sprawował władzę w Rosji po zwycięstwie Jelcyna w wyborach prezydenckich w 1997 r. (oligarchowie wyłożyli pieniądze na całą kampanię). W 1997 r. za 810 mln USD kupił 50 proc. akcji Tiumeńskiej Kompanii Naftowej (trzeciej co do wielkości w Rosji). Prokurator generalny Rosji próbował unieważnić tę transakcję. Nie udało mu się, mimo że udowodnił, iż udziały sprzedano po zaniżonej cenie. W 2003 r. TKN podpisała umowę o fuzji z rosyjską filią British Petroleum. Fridman inwestuje dziś w telefonię komórkową (VimpelCom) i telewizję, handluje herbatą, cukrem i cementem.
4. Jan KULCZYK
Polska
3,3 mld USD
Lat 53. Doktor prawa międzynarodowego. Należy do trzeciego pokolenia przedsiębiorców w rodzinie Kulczyków. W 1991 r. założył Kulczyk Holding, który jest dziś największą polską prywatną grupą kapitałową. W latach 1991-2002 grupa Kulczyk Holding zainwestowała w Polsce prawie 2,5 mld USD. 78 proc. udziałów w Kulczyk Holding należy do Grażyny Kulczyk, a 22 proc. do Kulczyk Privatsiftung, fundacji zarejestrowanej w Austrii, której założycielami i jedynymi donatorami są Grażyna i Jan Kulczykowie (małżonkowie mają wspólnotę majątkową). Najważniejsze firmy, których udziałowcem jest Kulczyk Holding, to: TP SA (13,57 proc.), Euro Agro Centrum SA (100 proc.), Towarzystwo Ubezpieczeń i Reasekuracji Warta SA (57,7 proc.), PTE Dom SA (50 proc.), S�koda Auto Polska SA (49 proc.), Autostrada Wielkopolska SA (29 proc.), Autostrada Eksploatacja SA (45 proc.), Polenergia (33 proc., od maja 2003 r. - 66 proc.), Kompania Piwowarska (30 proc.), Mobitel (99 proc.). Kulczyk kontroluje też około 10 proc. głosów na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy PKN Orlen (Kulczyk Holding oficjalnie ma 5,69 proc. akcji koncernu). Firmy związane z Kulczyk Holding notują łączny przychód w wysokości 10 mld USD rocznie.
5. Władimir POTANIN
Rosja
3,2 mld USD
Lat 41. Zaczynał od handlu zagranicznego, później był prezesem banku Międzynarodowa Kompania Finansowa i szefem Oneksim-Banku. Wraz z Michaiłem Prochorowem kupił dwa likwidowane państwowe banki, które dały początek holdingowi Interros - głównemu filarowi jego imperium. W 1996 r. został pierwszym wicepremierem odpowiedzialnym za politykę gospodarczą i finansową Rosji. Namówił wtedy Jelcyna do podpisania dekretu o zarządzie powierniczym akcji prywatyzowanych przedsiębiorstw. Pozwoliło to na przejmowanie kontroli nad państwowymi firmami za niewspółmiernie niską cenę. Potanin został właścicielem giganta Norylski Nikiel i naftowej kompanii Sidanko oraz telekomu Swiazinwest (do spółki z George'em Sorosem). Sidanko sprzedał już Michaiłowi Fridmanowi. Skupił się na zarządzaniu Norylskim Niklem i inwestycjach w sektorze rolnym (m.in. hodowle trzody chlewnej). W lipcu 2003 r. kupił od dawnego magnata Aleksandra Smolenskiego bankową sieć Towarzystwo Wzajemnego Kredytu.
6. Wiktor WEKSELBERG
Rosja
3,1 mld USD
46-letni magnat, który fortunę zgromadził dzięki ropie. W biznesie działa od 1988 r. Dokonał pierwszego w nowej Rosji wrogiego przejęcia - jego firma Renova zdobyła w ten sposób kontrolę nad Włodzimierską Fabryką Traktorów. Z kupionych hut aluminium i boksytów stworzył w 1996 r. Sual Holding, który rocznie sprzedaje surowce za miliard dolarów. Majątek zawdzięcza głównie temu, że był sojusznikiem Fridmana w operacji przejęcia kompanii naftowej TKN i został jej akcjonariuszem. Tak jak Fridman, obłaskawia dziś Kreml, wyprzedając swoje aktywa zachodnim inwestorom: sprzedaje 50 proc. udziałów w Sual Holding, TKN wkrótce zostanie przejęta przez BP (Brytyjczycy zapłacą rosyjskim akcjonariuszom w gotówce i akcjach BP 6,75 mld USD).
7. Michaił PROCHOROW
Rosja
2,3 mld USD
Lat 38. Partner w interesach Władimira Potanina. Wspólnie zakładali holding Interros, który skupia dziś ich najważniejsze przedsiębiorstwa. Prochorow ma udziały w większości z nich, od 2001 r. pełni funkcję szefa rady nadzorczej konglomeratu Norylski Nikiel. MMC Norylski Nikiel to największy na świecie producent niklu, palladu i jeden z największych producentów aluminium, miedzi oraz kobaltu (wytwarza 1,9 proc. PKB Rosji). Konglomerat stara się kupić 51 proc. akcji koncernu metalowego Stillwater z USA (za 341 mln USD).
8. Renat ACHMETOW
UKRAINA
1,9 mld USD
Oficjalnie jest tylko szefem klubu piłkarskiego Szachtar Donieck, nieoficjalnie - głównym nadzorcą tzw. donieckiego klanu przemysłowego. Ma ponad 90 proc. udziałów w firmie System Capital Management, do której należy m.in. 25 proc. udziałów Kerczeńskiego Kombinatu Metalowego, około 64 proc. udziałów Jenakijowskiego Kombinatu Metalowego Danko, 48,11 proc. udziałów Kombinatu Metalowego Azowstal, 24 proc. udziałów Harcizskiego Zakładu Produkcji Rur, akcje spółki Leman Commodites ze Szwajcarii, 50 proc. akcji Dongorbanku, pierwszego prywatnego banku na Ukrainie. W 2002 r. Achmetow przejął kontrolę nad państwowymi Naftogazem Ukraina i Oszczadbankiem. Trzynaście firm należących do jego grupy kapitałowej (sektory energetyczny, produkcji maszyn, łączności i spożywczy) znajduje się pośród stu największych ukraińskich przedsiębiorstw. Achmetow ma spore wpływy polityczne. Wiktor Janukowycz, jego dawny współpracownik, awansował ze stanowiska gubernatora na fotel premiera Ukrainy. Jego partner w interesach - Witalij Gajduk - został wicepremierem odpowiedzialnym za sektor paliwowo-energetyczny. Klan doniecki kontroluje przynajmniej dwie frakcje w parlamencie.
9. Władimir BOGDANOW
Rosja
1,9 mld USD
Lat 51. Wychodzi z założenia, że wielkie pieniądze lubią ciszę, dlatego tylko dwa razy w życiu rozmawiał z dziennikarzami. Od upadku ZSRR zarządza Surgutnieftiegazem, czwartą pod względem wielkości rosyjską kompanią naftową, w której przez 18 lat przeszedł wszystkie szczeble kariery - od robotnika do dyrektora generalnego. Kontrolę nad kompanią przejął w trakcie jej prywatyzacji w 1993 r. W Rosji uchodzi za uczciwego i skromnego oligarchę, który do pracy w biurze chadza piechotą i rzadko opuszcza swoją "pustelnię" w okolicach syberyjskiego Tiumenia (nigdy nie był poza granicami Rosji).
10. Oleg DIERIPASKA
Rosja
1,8 mld USD
Ma zaledwie 34 lata. Zaczynał od handlu metalami. Jego żoną jest córka Walentyna Jumaszewa - dziennikarza, który spisał wspomnienia prezydenta Jelcyna (Jumaszew pod koniec lat 90. był szefem administracji prezydenta, ożenił się z córką Jelcyna Tatianą). Dieripaska przetrwał wojnę gangów w przemyśle metalowym i razem z Romanem Abramowiczem przejął kontrolę nad Rosyjskim Aluminium - największym producentem aluminium w kraju. Jego holding Basic Element kontroluje producenta samolotów Aviacor, fabrykę samochodów GAZ, tartaki, kopalnie węgla i instytucje finansowe.
11. Władimir JEWTUSZENKOW
Rosja
1,7 mld USD
55 lat. W 1993 r. przekształcił moskiewski komunalny Komitet Nauki i Badań (był jego przewodniczącym) w przedsiębiorstwo AFK Sistema, które ma dostęp do atrakcyjnych nieruchomości w stolicy Rosji i lukratywnych kontraktów od władz metropolii. Szef firmy Sistema jest bliskim przyjacielem i powinowatym mera Moskwy Jurija Łużkowa (ożenili się z siostrami), który współpracuje z nim niemal przy 400 przedsięwzięciach biznesowych, w które zaangażowane jest merostwo. Holding Jewtuszenkowa składa się m.in. z banków, w których magistrat Moskwy ma depozyty, fabryk otrzymujących od miasta dotacje i firm budowlanych wznoszących w Moskwie nowe osiedla. Jewtuszenkow ma 40 proc. akcji największego w Rosji operatora telefonii komórkowej, jest też właścicielem największego producenta światłowodów w kraju.
12. Wiktor PINCZUK
Ukraina
1,5 mld USD
Lat 43. Karierę w wielkim biznesie zaczynał dzięki kontaktom z Pawłem Łazarenką i Julią Tymoszenko, ale skrzydła rozwinął, gdy został zięciem prezydenta Ukrainy Leonida Kuczmy - dostał "w prezencie" okręg dniepropetrowski. Kontroluje m.in. Nowomoskiewski Zakład Produkcji Rur, fabrykę rur Nico Tube z Nikopola, Mogilewski Zakład Metalowy, Nikopolską Kompanię Produkcji Rur, Nyżnodnieprowski Zakład Produkcji Rur, ukraińsko-amerykańską firmę Bajp, Bank Kredit-Dniepr, sześć ukraińskich cukrowni, telewizje ICTV, CTB i Nowyj Kanał, gazetę "Fakty". Trzon grupy stanowi holding przemysłowy Interpajp (przychody w wysokości 700 mln USD rocznie), którego prezesem jest Pinczuk. W maju 2003 r. Interpajp kupił 25 proc. akcji Nikopolskiej Fabryki Stopów Metali (ma 49 proc. europejskiego rynku i 49 proc. rynku państw WNP), zwiększając swoje udziały w niej do 51 proc., co pozwala mu kontrolować także 25 proc. akcji skarbu państwa. Ostatnio Pinczuk stara się, by jego interesy były bardziej przejrzyste, mając nadzieję, że dzięki temu zaistnieje na europejskim rynku.
13. Igor KOŁOMOJSKI
Ukraina
1,5 mld USD
Główny wspólnik w grupie kapitałowej Pryvat. W marcu 1992 r. wraz z Giennadijem Bogolubowem podporządkował sobie Pryvatbank - zalążek obecnego imperium. Pryvatbank miał wtedy bliskie związki z gubernatorem Dniepropetrowska Pawłem Łazarenką, późniejszym premierem Ukrainy, który pomógł Kołomojskiemu rozkręcić biznes. Pryvat jest znaczącym (jeśli nie najważniejszym) graczem na ukraińskim rynku paliwowym, w przemyśle metalowym i chemicznym. Grupa Kołomojskiego kontroluje Pryvatbank, Pryvatinvest, Moskompryvatbank, ma 30 proc. udziałów Ukrneftu, 60 proc. udziałów Chmielnickijneftproduktu, 70,15 proc. udziałów Żytomirneftproduktu, 96,5 proc. udziałów Czernigowneftproduktu, 76 proc. udziałów Czernowcyneftproduktu, 50 proc. udziałów Ukraińskich Radiosystemów, 85,49 proc. udziałów Bragińskiego Elewatora, 39,5 proc. udziałów Buskiej Przetwórni Mleka i 69,13 proc. udziałów firmy zbożowej z Mogilewa. W jej skład wchodzi też osiem firm z rajów podatkowych (tzw. offshore) na Cyprze i Wyspach Dziewiczych.
14. Wagit ALEKPIEROW
Rosja
1,3 mld USD
Lat 51. Z pochodzenia Azer, od początku kariery zawodowej związany z sektorem naftowym. W 1990 r. został wiceministrem przemysłu naftowego i gazowego ZSRR. Rok później powierzono mu stanowisko szefa Łukoilu (firma powstała z połączenia trzech syberyjskich kompanii naftowych), obecnie największego producenta ropy w Rosji. Pod rządami Alekpierowa Łukoil zawarł kilka wielkich kontraktów naftowych w rejonie Morza Kaspijskiego, kupił kilka rafinerii w Europie Środkowej (m.in. w Rumunii) i sieć stacji benzynowych Getty w USA. Koncern zwiększa też sprzedaż ropy rosyjskiej na rynku amerykańskim - na początku 2003 r. pierwszy tankowiec Łukoilu zawinął do portu w Houston. Alekpierow kontroluje około 10 proc. akcji Łukoilu, a poprzez niego także m.in. Imperial Bank, kilka kanałów telewizyjnych i gazetę "Izwiestia".
15. Aleksiej MORDASZOW
Rosja
1,25 mld USD
38 lat. Prezes Siewierstalu, największego w Rosji producenta stali. Magazyn "Business Week" zaliczył go do Stars of Europe, czyli ludzi nadających ton gospodarce naszego kontynentu. Po przejęciu stalowego koncernu w 1996 r. (podczas prywatyzacji wykorzystał poufne informacje, którymi dysponował jako księgowy w tym przedsiębiorstwie) przekształcił go w ekspansywny holding, który kupił m.in. fabrykę samochodów UAZ, zarządza kilkoma portami morskimi Rosji, nabył kopalnie węgla, spółki kolejowe, regionalne stacje telewizyjne i gazety. Siewierstal uchodzi za jedną z najlepiej zarządzanych rosyjskich firm, jego wartość sięga 1,5 mld USD. Mordaszow kontroluje bezpośrednio lub przez podmioty zależne około 50 proc. akcji Siewierstalu.
16. Milan PANIĆ
Serbia
1,2 mld USD
Zaczynał karierę jako gwiazda kolarstwa (był wicemistrzem świata), ale w 1956 r. z 200 USD w kieszeni wyjechał do USA i siedem lat później uzyskał amerykańskie obywatelstwo. W 1960 r. założył w Kalifornii firmę farmaceutyczną ICN Pharmaceuticals (w Polsce należy do niej Polfa Rzeszów), wartą około miliarda dolarów. Pod koniec lat. 80 wrócił do Serbii i w latach 1992-1993 był premierem federalnym Jugosławii (Serbii i Czarnogóry). W 2002 r. - po kilkudziesięciu latach - ustąpił z funkcji prezesa i szefa rady nadzorczej ICN Pharmaceuticals, a na początku lipca 2003 r., za pośrednictwem swej nowej spółki (MP Biomedicals), przejął wszystkie aktywa ICN Biomedicals Units - części koncernu ICN, zajmującej się badaniami i diagnostyką. Wciąż ma też 1,8 proc. akcji INC Pharmaceuticals. 73-letni Panić inwestuje w USA i w Serbii (należy do niego fabryka leków Galenika), jest też wymieniany wśród kandydatów na prezydenta Serbii.
17. Wasilij SZACHNOWSKI
Rosja
1,15 mld USD
45 lat. Udziałowiec Grupy Menatep (bezpośrednio posiada 4,7 proc. akcji), za jej pośrednictwem posiadający też akcje Jukosu. Nadzoruje interesy tej kompanii naftowej w stolicy Rosji. Szachnowski, z wykształcenia elektronik, karierę zaczął od udanego startu w 1990 r. w wyborach do Rady Miejskiej Moskwy, potem był szefem gabinetu wpływowego mera Jurija Łużkowa (w latach 1991-1997). W 1996 r. mocno zaangażował się w kampanię prezydencką Jelcyna, "w nagrodę" rok później został akcjonariuszem Jukosu. Dziś pełni funkcję prezesa spółki Jukos Moskwa, nadzorując bieżące operacje finansowe koncernu. Jest autorem pomysłu budowy nowoczesnego, "intelignetnego" biurowca w centrum Moskwy dla Jukosu. Inwestycja ma kosztować 30 mln USD.
18. Jewgienij SZWIDLER
Rosja
1,1 mld USD
Lat 38. Prezes i udziałowiec Sibnieftu, piątej co do wielkości kompanii naftowej w Rosji. Absolwent studiów MBA Fordham University w Nowym Jorku, pracował swego czasu dla firmy konsultingowej Deloitte & Touche. Karierę w przemyśle naftowym zawdzięcza przede wszystkim współpracy z Borysem Bieriezowskim i Romanem Abramowiczem. Wespół z tym drugim założył w Szwajcarii spółkę Runicom, handlującą rosyjską ropą. Bieriezowski pomagał mu w 1995 r. w przejęciu kontroli nad Sibnieftem. Tak jak Abramowicz swoje udziały w różnych spółkach przekazał zarejestrowanemu w Wielkiej Brytanii Millhouse Capital. W kwietniu 2003 r. uzgodniono przejęcie Sibnieftu przez Jukos, który za 20 proc. jego akcji zapłaci głównym udziałowcom (przede wszystkim Abramowiczowi i Szwidlerowi) łącznie 3 mld USD w gotówce (resztę akcji wymieni im na własne).
19. Leonid NIEWZLIN
Rosja
1,1 mld USD
44 lata. Za namową Michaiła Chodorkowskiego został jednym z założycieli oraz głównych udziałowców Grupy Menatep (bezpośrednio posiada 2,8 proc. akcji) i koncernu Jukos. Dzięki swym politycznym koneksjom był uważany w holdingu za człowieka odpowiedzialnego za pilnowanie interesów firmy na Kremlu i w Dumie. W 2000 r. został prezesem Rosyjskiego Kongresu Żydów. Po wyborach w 2001 r. wszedł do Rady Federacji Rosyjskiej (wyższej izby parlamentu).
20. Władimir LISIN
Rosja
1,05 mld USD
47 lat. Prezes i właściciel (ma większościowy pakiet udziałów) Nowolipieckiego Kombinatu Metalurgicznego - jednego z największych w Rosji. Wspólnie z Olegiem Dieripaską rozparcelował holding braci Cziornych, w którym był jednym z dwu zarządzających.
21. Iosif Constantin DRAGAN
Rumunia
0,9 mld USD
86-letni Dragan majątek zbił na handlu gazem, inwestycjach w nieruchomości oraz drukarnie. W 1938 r. przeprowadził się do Włoch. Od 1941 r. co roku odwiedza Rumunię i prowadzi tam część swoich interesów. Jest właścicielem i prezesem firmy ButanGas, dystrybutora gazu w Rumunii, Niemczech, Włoszech, Grecji, Hiszpanii, Austrii, Bułgarii i na Węgrzech. Posiada flotę złożoną z ośmiu statków transportowych, 200 różnych nieruchomości we Włoszech (ma też grunty i budynki w Grecji oraz Maroku). W ojczystej Rumunii założył uniwersytet, otworzył kilka drukarni i fabryk papieru. W Bukareszcie ufundował największą rzeźbę w Europie tzw. głowę Decebala (kosztowała 2 mln USD).
22. Andriej MIELNICZENKO
Rosja
0,9 mld USD
31 lat. Studiował matematykę, ale po rozpadzie ZSRR zaczął działalność w biznesie (na początku handlował walutą). W połowie lat 90. był już właścicielem dużego banku MDM. Po kryzysie w 1998 r. wspólnie z Siergiejem Popowem założył grupę MDM - jeden z większych przemysłowych holdingów Rosji. Działa przede wszystkim w przemyśle ciężkim i chemicznym.
23. Władimir KOGAN
Rosja
0,9 mld USD
Przewodniczący rady nadzorczej petersburskiego Promstrojbanku (PSB). Dzięki kontaktom z władzami Sankt Petersburga został członkiem zarządu miejscowego Promstrojbanku i zapewnił mu obsługę miliardowego funduszu emerytalnego pracowników magistratu. Wkrótce bank zaczął przejmować mniejszych konkurentów, a Kogan został jego prezesem. Jest też szefem holdingu Banking House St. Petersburg, do którego należy PSB. Zależnych od niego jest ponad 50 fabryk i instytucji finansowych. Uchodzi za członka "petersburskiej kompanii", czyli grupy wpływowych osób związanych z prezydentem Putinem (znają się z czasów, gdy Putin był zastępcą mera Sankt Petersburga Anatolija Sobczaka).
24. Ołeksandr JAROSŁAWSKI
Ukraina
0,85 mld USD
Zięć Aleksandra Maslenskiego, nieżyjącego już wpływowego gubernatora Charkowa. Wielkie interesy zaczął kilka lat temu od kupienia razem z kolegami UkrSibbanku, który przekształcił w dynamicznie rozwijającą się grupę finansowo-przemysłową. Dziś kontroluje również m.in. 25 proc. akcji banku Nadra, około 10 proc. akcji łotewskiego Multibanku, Ukraińską Kompanię Metalową, ponad 50 proc. udziałów Dniepropetrowskiego Kombinatu Metalowego, 47,7 proc. udziałów Azotu Czerkasy, 31 proc. udziałów Parchomowskiej Cukrowni, 38 proc. udziałów Nowoiwanowskiej Cukrowni, 38 proc. udziałów Kupiańskiej Cukrowni, Krymenegobud, Charkowmetroprojekt, Kowalewską Fabrykę Konstrukcji Żelaznych oraz Nowowołyńską Fabrykę Materiałów Budowlanych. Jarosławski i jego wspólnik w biznesie Ernest Galijew są deputowanymi do ukraińskiego parlamentu.
25. Iskander MACHMUDOW
Rosja
0,85 mld USD
40 lat. Z zawodu tłumacz arabista. Pracował w rosyjskich firmach handlujących bronią na Dalekim Wschodzie. Jest szefem Uralskiej Kompanii Górniczo-Metaluricznej (UMMC), uważa się, że jest równie wpływowy i niebezpieczny jak niegdyś Borys Bieriezowski (do przejmowania spółek używa własnej tajnej służby i prywatnej milicji). Jest miłośnikiem rekinów i często dostaje je od przyjaciół na urodziny. Jego kwatera główna mieści się w maleńskiej miejscowości Wierchnaja Pysza koło Jekaterynburga. Do 2000 r. zdjęcia Tadżyka nie opublikowała żadna gazeta, a wielu Rosjan było przekonanych, że Machmudow w rzeczywistości nie istnieje. W interesach współpracuje z Dieripaską, rywalizuje zaś wszelkimi sposobami o podział rynku metali z Mordaszowem. Machmudow kontroluje około 40 proc. produkcji miedzi w Rosji.
26. Płaton LEBIEDIEW
Rosja
0,80 mld USD
46 lat. W 1989 r. znajomi ze studiów, którzy właśnie zakładali bank Menatep, namówili go do wejścia w biznes. Był prezesem Menatepu od 1990 r. i zarobił dla niego krocie na operacjach w zamorskich rajach podatkowych. Lebiediew bezpośrednio posiada 7 proc. akcji Menatepu (resztę trzyma w truście). Dziś jest dyrektorem Grupy Menatep oraz jednym z głównych udziałowców i zarządców Jukosu. Na początku lipca 2003 r. został aresztowany i oskarżony przez prokuraturę o nielegalne przejęcie dziewięć lat temu 20 proc. akcji firmy Apatit (wartych 280 mln USD), producenta nawozów sztucznych.
27. Władimir DUBOW
Rosja
0,8 mld USD
Lat 45. Jeden ze współzałożycieli banku Menatep i pierwszych wspólników Chodorkowskiego. Do dziś jest jednym z głównych udziałowców Grupy Menatep (ma 3,7 proc. akcji bezpośrednio) i Jukosu. W 1999 r. został wybrany do Dumy, zasiada w fotelu przewodniczącego Komisji ds. Podatków i Budżetu Federalnego.
28. Aleksander GUDZOWATY
Polska
0,78 mld USD
Lat 65. Współwłaściciel spółki PHZ Bartimpex (69 proc. jej akcji ma syn Aleksandra Tomasz, a 5 proc. żona Grażyna, ale 26 proc. Aleksandra to akcje uprzywilejowane). Zasłynął i zarobił krocie dzięki wymianie barterowej z rosyjskim gigantem Gazpromem i rządem w Moskwie - w zamian za gaz dla Polski dostarczał przez ostatnie lata do Rosji żywność i artykuły przemysłowe. Ostatnio poróżnił się jednak z nowymi zarządcami Gazpromu i próbuje robić interesy z Amerykanami. W ramach tzw. umów offsetowych (w związku z zakupem przez Polskę F-16) zawarł już z kontrahentami zza oceanu kontrakty o wartości 700 mln USD (z udziałem 60 polskich firm), które mają być zrealizowane przez trzy lata. Ponad 34 mln USD zainwestował w sektor biopaliw, kupując wrocławski Polmos i leszczyński Akwawit. Kontroluje Towarzystwo Ubezpieczeń i Reasekuracji Cigna STU i Bank Współpracy Europejskiej. W 2002 r. Bartimpex odnotował ponadtrzykrotny spadek przychodu w stosunku do roku poprzedniego (do 157 mln USD).
29. Siergiej PUGACZEW
Rosja
0,75 mld USD
40 lat. Współwłaściciel Międzynarodowego Przemysłowego Banku (Meżprombank). Słynie z przyjaźni z Władimirem Putinem i demonstracyjnej religijności. Nazywany jest Rasputinem, z uwagi na mroczy wygląd i bujną brodę. Ostatnio coraz częściej przebywa na południu Francji, chociaż pozostaje rosyjskim senatorem.
30. Siergiej POPOW
Rosja
0,75 mld USD
32 lata. Do 1992 r. pracował w wojsku. W założonej przez niego finansowej Grupie MDM stara się zatrudniać osoby związane z armią. Jego imperium to najszybciej rozwijający się biznes w Rosji w ostatnich pięciu latach. Inwestuje głównie w przedsiębiorstwa energetyczne i węglowe.
31. Igor NAJWOLT
Rosja
0,75 mld USD
Właściciel największej firmy budowlanej w Rosji - Bałtyckiej Budowlanej Kompanii. Fortunę zbił na rządowych zamówieniach (wybudował m.in. autostradę Moskwa - Sankt Petersburg i obwodnicę petersburską), gdy resortem kierował jego kolega Nikołaj Aksenenko (razem pracowali wcześniej na Syberii).
32. Aleksandr ABRAMOW
Rosja
0,75 mld USD
44 lata. Absolwent Moskiewskiej Akademii Fizyki i Techniki. Po ukończeniu studiów pracował naukowo, do czasu gdy spróbował zarabiać na handlu. Dziś jest właścicielem Euroazholdingu. Przejął kombinaty: Niżnietagilski, Zachodnio-Syberyjski i Kuzniecki, wmawiając władzom, że to firmy chylące się ku upadkowi. Podporządkował sobie połowę przemysłu metalowego Rosji.
33. Aleksandr LEBIEDIEW
Rosja
0,75 mld USD
44lata. Szef Krajowego Banku Rezerw - jednego z najstarszych banków w Rosji. Uważany za jednego z najbardziej ekstrawaganckich rosyjskich biznesmenów. Bank, którym zarządza, wykupił około 30 proc. akcji Aerofłotu, stworzył firmę leasingującą samoloty i chce przekonać inne linie, że rosyjskie maszyny są lepsze od boeingów i airbusów. Panuje powszechne przekonanie, że nawet jeżeli ten pomysł nie wypali, to Lebiediew... i tak na nim zarobi.
34. Zygmunt SOLORZ-ŻAK
Polska
0,71 mld USD
Lat 48. Właściciel (ma 98 proc. udziałów) ogólnokrajowej telewizji Polsat, która rozpoczęła nadawanie 5 grudnia 1992 r. Solorz jest także udziałowcem sieci kablowej TV Dami, stacji telewizyjnych na Litwie i w Estonii oraz właścicielem platformy cyfrowej Polsat, grupy firm producenckich i reklamowych, kontrolnych pakietów Polisy Życie i Powszechnego Towarzystwa Emerytalnego Polsat oraz Invest-Banku (75,3 proc. głosów na WZA).
35. Ion TIRIAC
Rumunia
0,7 mld USD
Legenda tenisa ziemnego. To on odkrył talent Borisa Beckera i został menedżerem niemieckiego gracza. 63-letni Tiriac jest właścicielem rumuńskiego Banca Tiriac oraz współwłaścicielem towarzystwa ubezpieczeniowego Allianz-Tiriac. W Rumunii ma udziały w sieci dealerskiej Mercedesa, Forda i Mitsubishi, w sieci hipermarketów niemieckiego koncernu Metro, w prywatnych liniach lotniczych, posiada też wiele nieruchomości.
36. Siergiej TARUTA
Ukraina
0,7 mld USD
Współwłaściciel Przemysłowego Związku Donbasu (jego wspólnikiem jest Oleg Mkrtczanom). Kontroluje m.in. Kombinat Metalowy im. Kujbyszewa, Alczewskij Metalowy Kombinat, Dniepropetrowską Fabrykę Rur, Energomaszstal, rolnicze przedsiębiorstwa Olga i Zarja, Dianowskie Zakłady Drobiarskie, Bachmutski Związek Rolny, kopalnie Donieckiego Związku Przemysłowego, Słowiańską Fabrykę Ciężkich Maszyn, Ukrneftgazstroj (działa w Uzbekistanie), a także klub piłkarski Metallurg.
37. Ryszard KRAUZE
Polska
0,68 mld USD
Lat 47. Twórca grup kapitałowych: informatycznej Prokom Software i inwestycyjnej Prokom Investment. Notowana na giełdzie firma Prokom Software realizuje największe kontrakty informatyczne w Polsce. Jej skonsolidowane przychody w 2002 r. wyniosły 295 mln USD. Prokom Investment działa w wielu branżach, m.in. budowlanej, farmaceutycznej, usług finansowych, poligraficznej, petrochemicznej i spożywczej. Krauze kontroluje grupę inwestycyjną i ma ponad 33 proc. akcji grupy informatycznej. Jest też właścicielem olbrzymiego gospodarstwa na Żuławach.
38. Siergiej BOGDANCZIKOW
Rosja
0,65 mld USD
46 lat. Jedyny menedżer najemnik w gronie miliarderów. Prezes państwowej kompanii naftowej Rosnieft, której sporą część aktywów sam kontroluje. Jest ulubieńcem Putina. Uważany za inspiratora nagonki na Jukos i Michaiła Chodorkowskiego. Powodem miał być konflikt Jukosu z Rosnieftem o złoża ropy naftowej i gazu we wschodniej Syberii.
39. Michaił BRUDNO
Rosja
0,6 mld USD
Lat 43. W końcu lat 80. wspólnie z Płatonem Lebiediewem pracował w wydziale handlu zagranicznego Ministerstwa Geologii. Tak jak Lebiediew wraz z grupą znajomych Chodorkowskiego wziął udział w tworzeniu banku Menatep. Dziś jest udziałowcem Grupy Menatep i Jukosu. Pełni funkcję prezesa zarządzającego spółki Jukos RM (odegrał kluczową rolę w przejęciu przez Jukos litewskiej rafinerii Możejki i słowackiego Transpetrolu) i jest członkiem komitetu doradczego całego koncernu Jukos.
40. Dmitrij PUMPIANSKI
Rosja
0,6 mld USD
39 lat. Dotychczas unikał rozgłosu. Jego firma - Sinarska Fabryka Rur - była duża, lecz jej znaczenie nie wykraczało poza rynek regionu swierdłowskiego. Po odkupieniu od Grupy MDM innej kompanii rurowo-metalowej został drugim na świecie producentem rur.
41. Wiktor RASZNIKOW
Rosja
0,6 mld USD
55 lat. Jest dyrektorem generalnym i ma kontrolny pakiet akcji kombinatu metalowego Magnitka (roczne przychody w wysokości 1,7 mld USD) w Magnitogorsku. Cieszy się poparciem polityków: wicepremiera Rosji Wiktora Christienki i gubernatora Czelabińska Petra Sumina. Stara się dokupić 17-procentowy udział Magnitki, który chce sprzedać skarb państwa. Jeżeli to mu się uda, będzie miał solidne podstawy do budowy przemysłowego imperium.
42. Ioan i Viorel MICULA
Rumunia
0,57 mld USD
Rumuńscy bracia bliźniacy są właścicielami firmy European Drinks, producenta wody mineralnej i soków. Do kraju powrócili ze Szwecji w 1990 r., po upadku reżimu Ceau�sescu, i założyli pierwszą spółkę dystrybucyjną Transilvania General Import Export. Wkrótce potem zaczęli wytwarzać soki i butelkować wodę mineralną. W 2000 r. rozszerzyli działalność o produkcję żywności, a przed rokiem otworzyli własny browar. Do braci Miculów należy też kilka hoteli na rumuńskim wybrzeżu Morza Czarnego, gazeta i stacja telewizyjna.
43. Petr KELLNER
Czechy
0,55 mld USD
Największy wygrany tzw. prywatyzacji kuponowej, przeprowadzonej w Czechach na początku lat 90. Za pieniądze z kredytu, jakiego udzieliła mu spółka Sklo Union, kupił wówczas akcje 202 przedsiębiorstw o łącznej wartości 180 mln USD. Dziś jest właścicielem grupy finansowej Pierwszy Fundusz Prywatyzacyjny. Należy do niej m.in. 85 proc. akcji Czeskiej Ubezpieczalni, firma leasingowa Home Credit, połowa akcji spółki MEF Holding, zarządzającej komercyjną telewizją Nova. PPF zarządza majątkiem o wartości szacowanej na 5 mld USD.
44. Igor MAKAROW
Rosja
0,55 mld USD
41 lat. Zawodowy kolarz. Założyciel, właściciel i prezes Itery, firmy handlującej turkmeńskim i rosyjskim gazem w krajach byłego ZSRR. Karierę zrobił dzięki wsparciu Rema Wiachiriewa, byłego szefa Gazpromu. Nim Makarow został usunięty przez nowego szefa Gazpromu Aleksego Millera z większości gazowych rynków, obroty jego firmy sięgały kilku miliardów dolarów rocznie. Dziś inwestuje w poszukiwania złóż gazu na Jamale. Jeżeli zakończą się sukcesem, awansuje w rankingu, a sprzyjać temu będzie liberalizacja rosyjskiego rynku gazu.
45. Siergiej GIENIERAŁOW
Rosja
0,55 mld USD
40 lat. Był ministrem paliw i energetyki w rządzie Siergieja Kiryjenki i wiceprezesem Jukosu. Właściciel Karsnojarskiej Kompanii Węglowej, deputowany do Dumy (parlamentu rosyjskiego). Grupa Gienierałowa Przemysłowi Inwestorzy zajmuje się branżą węglową i produkcji materiałów budowlanych. Jest uważany za dysponującego największym "potencjałem wzrostu" spośród rosyjskich biznesmenów i polityków.
46. George PAUNESCU
Rumunia
0,52 mld USD
Założyciel finansowej Grupy Paunescu, głowa rodziny Paunescu. Gdy na jaw wyszły jego polityczne koneksje i udział w skandalu związanym z Bancoreksem, największym w Rumunii bankiem, który upadł kilka lat temu, postanowił przeczekać burzę za granicą i w 1996 r. wyjechał do USA. Wrócił do Rumunii trzy lata temu. Rodzina Paunescu inwestuje w rolnictwo, turystykę, kluby piłkarskie i media. Należąca do niej stacja telewizyjna B1TV podpisała umowę joint venture z News Corp., należącą do światowego magnata medialnego Ruperta Murdocha.
47. Wasił BOŻKOW
Bułgaria
0,5 mld USD
47 lat. Znany powszechnie pod pseudonimem Czerep (Czaszka). Uchodzi za nie koronowanego króla bułgarskiego hazardu. Jest prezesem Holdingu Nove, do którego należą m.in. kasyna gry, towarzystwo ubezpieczeniowe Bulins, totalizator piłkarski Eurofootbal i firma bukmacherska. Bożkow jest prezesem i głównym akcjonariuszem klubu piłkarskiego CSKA Sofia (mistrza Bułgarii w 2002 r.). Ma udziały w 70 firmach.
48. Andrej BABIS
Czechy
0,45 mld USD
Lat 48. Z pochodzenia Słowak. Mówi o sobie, że inwestorem stał się w wieku 16 lat, kiedy zarobił pierwsze pieniądze i natychmiast kupił za nie kawałek ziemi. W 1995 r., gdy zadłużony czeski holding Agrofert znalazł się na krawędzi bankructwa, Babis� zasilił go 4,2 mln USD (zdobył te pieniądze z pomocą spółki OFI, założonej przez jego kolegów ze szkoły średniej). W ten sposób przejął Agrofert i został jego prezesem. Dziś w skład holdingu wchodzi 60 firm z sektorów: chemii, rolnictwa i przemysłu spożywczego. Jego obroty sięgają 1,7 mld USD rocznie.
49. Sorin Ovidiu VANTU
Rumunia
0,45 mld USD
W 2000 r. uchodził za najbogatszego człowieka w Rumunii, lecz wtedy zbankrutował jego National Investment Fund, największy wówczas fundusz inwestycyjny w kraju. Vantu stał się bohaterem skandalu, zlikwidował bądź sprzedał większość swych spółek, aktywa zamienił na gotówkę. Fortunę, której część zdołał ocalić, zbił na rynku kapitałowym: zakładał biura maklerskie, banki, fundusze inwestycyjne.
50. Wiktor MEDWEDCZUK
Ukraina
0,4 mld USD
Lat 49. Pełni funkcję szefa administracji prezydenta Leonida Kuczmy, co zapewnia mu znaczne wpływy, jednak pozycja Medwedczuka w ukraińskiej gospodarce maleje na rzecz "młodych wilków". Wraz ze swym głównym wspólnikiem w biznesie Grigorijem Surkisem (honorowym prezesem klubu piłkarskiego Dynamo Kijów) kontroluje trzy spółki offshore zarejestrowane m.in. na Cyprze i w Belize, Ukraiński Bank Kredytowy, Pierwszy Bank Inwestycyjny, bank Big-Energia, Towarzystwo Ubezpieczeń Skaid-West, klub Dynamo Kijów, 10 zakładów energetycznych (m.in. Ternopolobłenergo, Odessaobłenergo, Sewastopolobłenergo), telewizje 1+1, Inter, Tet, państwowy kanał UT-1 i gazetę "Kijowskie Wiadomości".
Więcej możesz przeczytać w 32/2003 wydaniu tygodnika Wprost .
Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App Store i Google Play.
