Globalna Wigilia

Globalna Wigilia

Dodano:   /  Zmieniono: 
Boże Narodzenie to najmocniejszy brand cywilizacji Zachodu "Pierwszym reklamodawcą nowożytnej Europy był Jezus, który polecił głosić 'dobrą nowinę' wszystkim narodom. Podczas tej kampanii reklamowej jej twórcy i wykonawcy popełnili wiele błędów, niekiedy wykazywali się amatorszczyzną, ale generalnie efekty są imponujące". Tak mówił abp John Foley, przewodniczący Papieskiej Rady ds. Środków Społecznego Przekazu, gość konferencji "Boska reklama", współorganizowanej w 1999 r. przez tygodnik "Wprost". Efekty są rzeczywiście imponujące, bo największy symbol dobrej nowiny - Boże Narodzenie - to obecnie najbardziej globalna marka, najmocniejszy brand cywilizacji Zachodu. Abp Foley lubi żartować, że marka Boże Narodzenie odniosła tak wielki sukces, gdyż stoją za nią "wiara w wielką wartość tego produktu oraz okres gwarancji daleko wykraczający poza czas trwania naszego życia". Jeśli uznać Boże Narodzenie za markę, to jej kampanie reklamowe są niedoścignione.
Idealnie wybrany został moment, bo niemal we wszystkich religiach świata zimowe przesilenie jest okazją do świętowania. Świetne jest logo - choinka, rewelacyjne hasło - "Merry Christmas", a gwiazda tej kampanii - Święty Mikołaj (Santa Claus) - jest bardziej znany niż najwięksi gwiazdorzy Hollywood. W dodatku w drugoplanowych rolach w tej kampanii można zobaczyć największe postacie światowego kina, pojawiające się w setkach tzw. christmas movies. Doskonałe są promocyjne spoty (z "Opowieścią wigilijną" na czele) i piosenki wpadające w ucho pod każdą szerokością geograficzną (zwłaszcza "Jingle Bells" i "Cicha noc"). A co najważniejsze z marketingowego punktu widzenia, trudno o inny produkt niosący z sobą wyłącznie pozytywny przekaz kojarzący się z odrodzeniem, wartościami rodzinnymi, ciepłem, radością, obdarowywaniem.
Gdy kilkanaście dni temu we włoskich szkołach próbowano odrzeć bożonarodzeniową tradycję z chrześcijańskich symboli (by nie ranić uczuć religijnych muzułmańskich dzieci), popełniono wyjątkowy idiotyzm. Bo gdy oddano głos muzułmańskim dzieciom i ich rodzicom, okazało się, że uwielbiają oni to wszystko, co się wiąże z Bożym Narodzeniem: św. Mikołaja, kolędy, choinki i prezenty. Okazało się, że Boże Narodzenie budzi w nich wyłącznie pozytywne skojarzenia, tym bardziej że Jezus jest wymieniany w Koranie jako jeden z proroków.

Boże Narodzenie po japońsku
Jako świetna marka Boże Narodzenie w pierwszym rzędzie zdobyło najlepsze rynki, czyli - poza Europą i Ameryką Północną - zamieszkaną przez 3 mld ludzi Azję Południową i Wschodnią oraz Daleki Wschód. Szczyt sezonu w japońskich hotelach miłości, gdzie spędzają noce pary nie mające własnego mieszkania, bynajmniej nie przypada w dniu świętego Walentego, lecz w Wigilię. Pokoje na ten dzień trzeba rezerwować z kilkutygodniowym wyprzedzeniem. Zakochani zazwyczaj jedzą wtedy romantyczną kolację (wymieniają się też prezentami), a na koniec udają się do hotelu miłości. W Japonii, gdzie chrześcijanie stanowią niecałe 2 proc. społeczeństwa, Boże Narodzenie - zwane kurisumasu - obchodzone jest powszechnie. Dla ludzi młodych jest to święto zakochanych, pozostali traktują je jako święto rodzinne. Tego podboju Japonii przez Boże Narodzenie nie dokonali przybywający tu już w XVI wieku misjonarze, lecz głównie postać znana Japończykom z filmów i piosenek - Santa Claus.
Boże Narodzenie jest w Japonii postrzegane jako święto typowo amerykańskie (co tylko wzmacnia tę markę), a jego symbolem jest kurisumasu-keiki, czyli bardzo słodki, bogato zdobiony tort z kremem. Miejscowy dowcip głosi, że dziewczyny, które w odpowiednim czasie nie znalazły mężów, są jak wigilijne ciasto: po dwudziestym czwartym (grudnia i roku życia) bardzo tracą na wartości. Japonki pilnują, by nie zasłużyć na miano nie sprzedanego kurisumasu-keiki.
Od połowy grudnia ulice, sklepy, hotele i restauracje w Japonii toną w iluminacjach, wszędzie ustawia się choinki, w centrach handlowych chodzą Święci Mikołajowie i aniołki. Szał bożonarodzeniowych zakupów doprowadził nawet do powstania specjalnych sklepów, gdzie można sprzedać zbędne podarunki. Wielką popularność zdobyła w Japonii Święta Rodzina, wzbudzająca tu pozytywne skojarzenie z mocnymi związkami rodzinnymi (Maryja, Józef i Dzieciątko stali się powszechnym motywem świątecznej ikonografii). Japończycy coraz częściej ustawiają w domach choinki i przystrajają domy kolorowymi lampkami.

Shengdan shu, czyli choinka po chińsku
- W Japonii, Chinach i krajach znajdujących się w kręgu oddziaływania cywilizacji Państwa Środka (Tajlandii czy Wietnamie) Boże Narodzenie nie budzi sprzeciwu jako religijna konkurencja, bo różne religie mają w tamtejszej kulturze charakter nieantagonistyczny - mówi antropolog kultury Grzegorz Pełczyński. Stąd bierze się afirmatywny stosunek do niektórych elementów chrześcijańskiej tradycji. Li Dong Ming, socjolog z Uniwersytetu w Pekinie, za istotne uważa dwa inne czynniki: dążenie do integracji ze światem zachodnim oraz brak - poza chińskim Nowym Rokiem - społecznych rytuałów wiążących się z zabawą i konsumpcją. Wszystko to sprawia, że w Państwie Środka Boże Narodzenie - shengdan jie - od początku lat 90. XX wieku stało się jednym z najważniejszych zwyczajów i świąt (na razie przede wszystkim w najbogatszych i największych miastach). To kolejny dowód, że bożonarodzeniowy brand przyjmuje się wszędzie tam, gdzie istnieje choćby namiastka wolnego rynku.
Z sondażu pekińskiego Instytut Badania Opinii Społecznej wynika, że 99 proc. mieszkańców chińskiej stolicy wie o istnieniu Bożego Narodzenia i ma z nim pozytywne skojarzenia. Już 10 proc. Chińczyków uznaje to święto za równie ważne jak tradycyjny chiński Nowy Rok. Kiedy moda na Boże Narodzenie zaczęła się upowszechniać, w Pekinie na pasterki do kościołów chrześcijańskich (jest ich tu zaledwie 20) przychodziły tłumy, tak że trzeba było wprowadzić bilety wstępu. W Wigilię setki tysięcy mieszkańców chińskich metropolii idą na zakupy do świątecznie udekorowanych centrów handlowych. Wieczorem młodzi ludzie gromadzą się w pubach i wymieniają prezentami. Wśród pekińskich elit modne jest stawianie w salonie shengdan shu, czyli choinki.
W miastach Wietnamu i Tajlandii, mimo że 25 grudnia jest normalnym dniem pracy, wigilijne party trwają do rana. Lokale przeżywają oblężenie, podobnie jak ozdobione choinkami centra handlowe.

Koszerny Mikołaj
Największym na świecie importerem choinek stały się w ostatnich latach Zjednoczone Emiraty Arabskie, a tuż za nimi plasują się kraje Zatoki Perskiej z Dubajem na czele, gdzie organizowany jest wielki festiwal handlowy. Drzewka sprowadza się głównie z Kanady i Szwecji. Prof. Marek Dziekan, arabista z Uniwersytetu Łódzkiego, twierdzi, że mieszkańcy krajów islamskich do Bożego Narodzenia odnoszą się entuzjastycznie. Nie traktują go bowiem w kategoriach konkurencyjnego obrzędu religijnego (w islamie podobną funkcję pełni święto narodzin proroka), lecz jako brand związany ze standardami Zachodu - jak coca-cola, hamburgery czy zachodnie kosmetyki. Do Arabów przemawia też zwyczaj obdarowywania się prezentami, który jest głęboko zakorzeniony w ich kulturze.
W Izraelu rosnąca popularność bożonarodzeniowych zwyczajów budzi protesty tylko ze strony ortodoksów. Kilka dni temu kraj żył skandalem wywołanym przez producenta czekolady ze Świętym Mikołajem, sprzedawanej jako koszerna. Grupa zbulwersowanych duchownych zażądała wyjaśnień, ale Naczelny Rabinat w Jerozolimie uznał, że nie ma podstaw do interwencji. Jeszcze kilkanaście lat temu na rynku nie mogłyby się pojawić ani koszerne, ani niekoszerne mikołaje. Obecnie symbole Bożego Narodzenia zajmują już eksponowane miejsce na wystawach sklepów w Tel Awiwie czy Jerozolimie (rozpowszechniły się one w Izraelu wraz z przybyciem tam ponad miliona emigrantów z byłego ZSRR).

Boże Narodzenie biednych
Ograniczeniem dla ekspansji Bożego Narodzenia nie są inne wartości kulturalne czy religijne, lecz poziom zamożności społeczeństw. W Indiach 24 grudnia jest dniem wolnym od pracy. W eleganckich sklepach oraz domach klasy średniej pojawiają się choinki, wręcza się prezenty, a prawie wszyscy kupują świąteczne ubrania. W Afryce do obchodzenia Bożego Narodzenia musi wystarczyć założenie nowego ubrania, szczególnie błyszczących butów. W Rwandzie po belgijskich kolonistach został zwyczaj obdarowywania się słodyczami. W niektórych kościołach aranżowane są stajenki betlejemskie, gdzie Święta Rodzina jest czarnoskóra i ubrana w lokalne stroje (czasem z pomalowanymi specjalnie twarzami).

Święta przesilenia
Osoby oburzające się na komercjalizację Bożego Narodzenia nie rozumieją, że marketing legł u podstaw tego święta. Nie ma przekonujących dowodów, że Chrystus urodził się właśnie 25 grudnia, ale wiadomo, że tego dnia obchodzono święto narodzin perskiego Mitry. W IV wieku naszej ery ta religia była głównym konkurentem chrześcijaństwa w walce o rząd dusz w świecie Zachodu. Ówcześni hierarchowie postanowili odebrać broń konkurencji i przejąć jej święto. Wcześniej uroczystość narodzin Chrystusa obchodzono 6 stycznia. W Cesarstwie Rzymskim był to okres saturnaliów. Cesarz Aurelian uznał nawet 25 grudnia dniem Narodzin Słońca Niezwyciężonego.
Świętowanie około 25 grudnia jest właściwe praktycznie wszystkim kulturom. Prof. Wojciech Burszta, etnolog, zauważa, że są trzy momenty, które obchodzi się wszędzie i od zawsze. Pierwszym jest zimowe przesilenie słoneczne 22 grudnia. Drugim jest początek wiosny, trzecim zaś najdłuższy dzień w roku. Końcówka grudnia to czas narodzin światła, bo kończy się proces zamierania świata i zaczyna odrodzenie. To święto obchodzili zarówno Indianie prekolumbijscy, starożytni Egipcjanie, jak i nasi europejscy przodkowie - Celtowie, Słowianie czy Germanie.

Święta, czyli karnawał
Globalna popularność Bożego Narodzenia jest także skutkiem powstania nowoczesnych społeczeństw konsumpcyjnych. Zwyczaj dawania prezentów na globalną skalę upowszechnił się niespełna dwieście lat temu, gdy tempa nabierała rewolucja przemysłowa, a społeczeństwa zaczęły się bogacić. Grzegorz Makowski, autor książki "Świątynie konsumpcji", napisał, że w pierwszych domach towarowych, które powstawały na początku XX wieku, można było obserwować prawdziwy szał świątecznych zakupów. Bożonarodzeniowe prezenty przyjęły się szybko, bo zajęły miejsce znanej w wielu kulturach, choćby w polskiej kulturze chłopskiej, czynności obdarowywania tworzącej społeczne więzi.
Na dzisiejszą globalną popularność Bożego Narodzenia wpłynęło także pojawienie się kultury wolnego czasu. Jeszcze 150 lat temu w najbogatszych krajach ludzie pracowali po 70-85 godzin tygodniowo, dziś pracują dwa razy krócej. Kultura czasu wolnego, jak ją nazwał francuski antropolog Edward Morin, w dzisiejszych społeczeństwach skłania do poszukiwania głównie przyjemności. Sprawia to, że karnawał stracił swój pierwotny sens: dokonał się proces karnawalizacji codzienności. Rolę karnawału, czasu wyjątkowego i wyłączonego, przejęły święta Bożego Narodzenia. Prof. Wojciech Burszta podkreśla, że ludzie potrzebują dat nadających ich życiu rytm i sens, bo to porządkuje ich świat. A najważniejszą rolę odgrywają tu święta, zwłaszcza Boże Narodzenie.
Kiedy świąteczny obyczaj opanował całą cywilizację Zachodu, jego eksport był tylko kwestią czasu. Ten eksport dokonał się przede wszystkim za pośrednictwem amerykańskiej popkultury. Nie sposób zliczyć filmów, seriali i piosenek, których tematem jest Boże Narodzenie. W propagowaniu Bożego Narodzenia brali udział nawet twardziele, m.in. Arnold Schwarzenegger ("Świąteczna gorączka") czy Bruce Willis ("Szklana pułapka"). Christmas movies i wszystko to, co się ze świętami wiąże, ma wyłącznie pozytywne konotacje - to przecież święto rodzinne, kojarzące się z ludzką solidarnością i życzliwością. Dlatego globalizacja Bożego Narodzenia jest procesem nie do powstrzymania. No i ma te gwarancje, o których mówił abp Foley.
Więcej możesz przeczytać w 52/2004 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.

Spis treści tygodnika Wprost nr 52/2004 (1152)

  • Na stronie - System św. Aleksandra31 gru 2004Życzę wszystkim, aby nie znajdowali więcej pod choinką św. Aleksandra z furą niechcianych prezentów System św. Mikołaja tym mniej więcej różni się od systemu św. Aleksandra, czym rozdawanie prezentów od ich zabierania. Właśnie z powodu...3
  • Skaner31 gru 2004Warszawskie wigilie Mamy nową świecko-świętą tradycję - organizowanie wigilijnych spotkań od parlamentu, przez partie, po firmy i fundacje. Tylko w Warszawie od połowy grudnia zorganizowano ponad 200 wigilijnych spotkań. "Życzę nam wszystkim,...8
  • Dossier31 gru 2004Komisja odwaliła kamień, który leżał przykryty od kilkunastu lat. Robaczki zaczynają atakować, ale nie zmienia to faktu, że światło zostało wpuszczone "Rzeczpospolita" ROMAN GIERTYCH wiceprzewodniczący komisji ds. Orlenu Jedno...9
  • Sawka31 gru 200410
  • Kadry31 gru 200411
  • Playback31 gru 200415
  • M&M31 gru 2004CZAS DOBRYCH ŻYCZEŃ Politycy i Czytelnicy!!! Mniej patologii na lewicy, mniej socjalizmu na prawicy, mniej zakłamania na mównicy, a w sercach więcej "grubej kreski" życzy Wam z duszy:15
  • Poczta31 gru 2004PUŁAPKI PO POLSKU W "Pułapkach po polsku" (nr 31) prof. Leszek Balcerowicz słusznie zauważył, że wypłacanie ogromnych sum w ramach socjalistycznego systemu emerytur jest ogromnym ciężarem dla budżetu. Uczciwy system polega na tym, że...15
  • Nałęcz - Test przyzwoitości31 gru 2004Pretorianie Giertycha zapewne nie wiedzą, że Celiński egzamin z przyzwoitości zdał już w PRL Prawica z niezmordowanym posłem Romanem Giertychem nie posiada się z oburzenia, że Andrzej Celiński zna Jana Kulczyka i nawet jest z nim po imieniu. Ową...16
  • Ryba po polsku - Grupa trzymająca prezenty31 gru 2004Zamiast prezentów pod choinką możemy znaleźć raport o wypadkach korupcji wśród Mikołajów Święta. To samo, co zawsze. Bóg się rodzi. Trzeba robić zakupy. "Gazeta Wyborcza" rozdaje siano. Antyklerykałowie dzielą się opłatkiem. Ateiści idą na...17
  • Fotoplastykon31 gru 200418
  • Układ Prezia31 gru 2004Wiele tropów w aferze Orlenu prowadzi do Pałacu Prezydenckiego Aleksander Kwaśniewski (przez współpracowników zwany Preziem) mógłby odgrywać rolę ojca chrzestnego nieformalnej grupy, która chciała oddać Rosjanom kontrolę nad polskim sektorem...20
  • Tyrania postępu31 gru 2004Postępowa Europa robi z chrześcijan kozły ofiarne, gdy nie radzi sobie z problemami Właśnie jesteśmy świadkami powstawania nowych standardów w myśleniu lewicy o katolicyzmie. Są one nowe w stosunku do praktyk z ostatnich lat, ale korzeniami...22
  • Biała flaga Belki31 gru 2004Czy fakty ujawnione przez "Wprost" uniemożliwią rządowi Belki oddanie Eureko kontroli nad PZU? Jesteście całkowicie otoczeni, poddajcie się!"- tymi słowami w 2003 r. iracki minister informacji Muhammad Said as-Sahaf straszył Amerykanów, gdy ich...24
  • Strzelanie pod Sejmem31 gru 2004Kodeks postępowania honorowego w życiu publicznym Z dumnego hasła Polaków "Bóg, honor, ojczyzna" nic nie zostało. Bóg został odesłany na emeryturę ze starego portfela: Bóg zrobił swoje, Bóg może odejść. Ojczyzna wyszła z mody i nie wiadomo, czy...26
  • Telewizja rządzi!31 gru 200450 najbardziej wpływowych Polaków Kto się często pokazuje, ten naprawdę istnieje - to prawda stara niczym cywilizacja. Potwierdzają to wyniki ankiety, która wyłoniła 50 Polaków mających największy wpływ na opinię publiczną, przeprowadzonej przez...30
  • Polsko-Niemiecka Republika Federalna31 gru 2004Niemcy osiedlają się na wyspie Wolin i polskiej części Uznamu, Polacy prą na niemieckie wybrzeże Bałtyku Prezydent Szczecina Marian Jurczyk nie chce zagranicznych inwestorów. Zrobił wszystko, by omijali miasto z daleka. I omijają. Ale wbrew...46
  • Mazgaje Europy31 gru 2004Im bardziej się Polak biczuje, tym głośniej bywa obwoływany sumieniem narodu i potężnym umysłem Moi amerykańscy znajomi po dłuższym pobycie w Polsce byli wyraźnie zaskoczeni. Wcześniej mieli o naszym kraju nikłe wyobrażenie i - jak to zwykle bywa...52
  • Alfabet koalicji31 gru 2004Belka Marek - nieobecny premier. Cudowne dziecko Prezia, przepchnięte na siłę przez Sejm dzięki dietetykom i czerwonym. Obecnie zniknął i nie wiadomo, gdzie przebywa. Jego nieobecność ozdrowieńczo podziałała na gospodarkę, politykę, hodowlę...54
  • Alfabet opozycji31 gru 2004barbarzyńcy - zwani inaczej Samoobroną. Jedna z dwóch głównych sił, która wzięła udział w kolejnej polskiej wojnie na górze. Wojnę wygrali jednak złodzieje, czyli Platforma Obywatelska. Dom Ojczysty - formacja...56
  • Wydarzenia 2004 - Polska31 gru 2004WYDARZENIA Niskie loty orła Adam Małysz przegrywa Puchar Świata. Wszyscy obrońcy Rywina Lew Rywin skazany przez sąd. Sejm przyjmuje raport posła Zbigniewa Ziobry. Jak przeżyć śmierć służby zdrowia? Trybunał Konstytucyjny uznaje powołanie...60
  • Wydarzenia 2004 - Świat31 gru 2004WYDARZENIA ROKU 2004 Euro Big Brother Polacy po raz pierwszy wybierają posłów do europarlamentu. Car Władimir Prezydent Rosji wybrany na długo przed wyborami. Zdejmowanie białej flagi Europejska pseudokonstytucja. Gilotyna dżihadu...64
  • Lista nieobecności31 gru 2004Zdzisław Ambroziak żył 60 lat Dziennikarz sportowy, były siatkarz. Przez wiele lat był komentatorem telewizyjnym i felietonistą. Od 1987 r. zatrudniony w redakcji sportowej TVP. W latach 1996-2001 - stały współpracownik Eurosportu, od 2001...68
  • Lista nieobecności31 gru 2004Jaser Arafat żył 75 lat Przywódca Palestyńczyków, "ojciec narodu" i współtwórca Autonomii Palestyńskiej. Kapłan terroru, ale i laureat Pokojowej Nagrody Nobla - za podpisanie z Izraelem porozumienia pokojowego...70
  • Giełda31 gru 2004Hossa Świat Sprint Verizonu 40 mld USD może zapłacić Verizon, drugi operator komórkowy w USA, za przejęcie konkurencyjnej firmy Sprint. Połączone sieci z 65 mln abonentów prześcignęłyby lidera rynku Cingular Wireless. Na transakcję...72
  • Wojna trzech światów31 gru 2004Europa nie pozwala się bogacić - dlatego przegrywa z nowoczesnym światem, jak przed wiekami Chiny mandarynów Jeszcze niedawno wierzyliśmy, że główna walka na świecie odbywa się między pierwszym światem - rozwiniętych krajów kapitalistycznych,...74
  • Liniowiec Millera31 gru 2004Ekipa premiera Millera rok temu wprowadziła w Polsce podatek quasi-liniowy To kuriozalny pomysł, naruszenie jednego z filarów socjaldemokratycznej tożsamości. Podatek liniowy pogłębia przecież społeczne nierówności" - grzmiał Tadeusz Iwiński,...84
  • Czerwony Roma31 gru 2004Roman Abramowicz, najbogatszy człowiek Europy Środkowej i Wschodniej, jest już wart 5 proc. PKB Rosji Podmoskiewska dacza Romana Abramowicza była kiedyś przeznaczona dla marszałka Związku Radzieckiego Dmitrija Jazowa, byłego ministra obrony. -...86
  • Bicz Pola31 gru 200410 najgorszych pomysłów gospodarczych 2004 roku Inspektor skarbowy uzbrojony lepiej niż komandos, darmowe mieszkania od PiS, polski rekord do "Księgi rekordów Guinnessa" w kategorii budowania autostrad na terenach nizinnych - to tylko niektóre...90
  • Indeks Krakusa31 gru 2004Jak bogaci się Polak - indeks siły nabywczej "The Big Mac Index" - sprzedawana w Wielkiej Brytanii książka, napisana przez Li Lian Onga, ekonomistę z Międzynarodowego Funduszu Walutowego, kosztuje 47,5 funta (około 290 zł). To jedna z...94
  • Załatwione odmownie - Sacrum i ekonomia31 gru 2004Rozwinęły się te cywilizacje Zachodu, w których religie nie przeszkadzały w zajmowaniu się ziemskimi sprawami W XVIII-XIX wieku w podbitej przez carską Rosję Jakucji mieszkańcy często domagali się od miejscowych "czynowników", aby ci...96
  • Balcerowicz wprost - Ukraina w przemianach31 gru 2004Walka Ukraińców o praworządność jest jednocześnie walką o zdrowy rozwój kraju Należę do milionów Polaków, którzy z napięciem, sympatią i podziwem śledzą pokojową walkę Ukraińców o uczciwość, demokrację i praworządność w ich państwie. Zdajemy...100
  • 2 x 2 = 4 - Panem et circenses31 gru 2004Gospodarce potrzeba większej odporności na wygłupy polityków Władcy starożytnego Rzymu wiedzieli, że plebsowi trzeba dać tyle chleba i igrzysk, żeby był zadowolony, a przynajmniej siedział cicho. W tamtych niedemokratycznych czasach była to...101
  • Supersam31 gru 2004Piękno z morza Bogactwo morskiego świata wykorzystały laboratoria Phytomer do stworzenia kosmetyków do pielęgnacji twarzy. Zestaw regenerujący OgenAge z aktywnymi składnikami wody morskiej przeznaczony jest dla cery dojrzałej - ujędrnia...102
  • Globalna Wigilia31 gru 2004Boże Narodzenie to najmocniejszy brand cywilizacji Zachodu "Pierwszym reklamodawcą nowożytnej Europy był Jezus, który polecił głosić 'dobrą nowinę' wszystkim narodom. Podczas tej kampanii reklamowej jej twórcy i wykonawcy popełnili wiele błędów,...104
  • Niezbędnik człowieka myślącego31 gru 2004Ośmiu myślicieli, których naprawdę warto czytać Jakich współczesnych autorów politycznych warto czytać w pierwszym rzędzie? Ano takich - brzmi moja odpowiedź - którzy nie mieszczą się w schematach, jakie narzuca nam dominujący folklor...112
  • Mieszańcy Europy31 gru 2004Kim są Polacy? Nigdzie indziej nie spotkałem tylu fascynujących typów twarzy" - stwierdził niedawno David Lynch, amerykański reżyser. Dlatego casting do jednego ze swoich nowych filmów postanowił zrobić w Polsce. Lynch zauważył to, co kaznodzieja...116
  • Biały raj31 gru 2004Wielu Amerykanów traktuje Alaskę jak zagranicę Na co dzień nie dochodzi tu do żadnych awantur, dlatego policja w ogóle tu nie zagląda. W ostatnich kilku dekadach święte prawo spokoju naruszono w Manley Hot Springs tylko raz. Jakiś szaleniec...120
  • Niech będzie pokój!31 gru 2004Ludzie przychodzą na świat pod znakiem szalom i odchodzą z tego świata z modlitwą o szalom Słowo "szalom" ("pokój") wiele razy pojawia się w Starym Testamencie. Księga Ksiąg wręcz oddycha nadzieją na "szalom". W książce Szlomo Mandelkerna...123
  • Bikont do Makłowicza, Makłowicz do Bikonta - Dzień niejedzenia małych braci31 gru 2004Drogi Przyjacielu! Znowu Boże Narodzenie i znowu w mediach te same, jak zawsze w grudniu, opowieści o karpiu, kutii i kluskach z makiem. Kolejne wersje tej samej opowieści, skąd się wzięła choinka i kim był Święty Mikołaj. Tymczasem wciąż...124
  • Druga płeć - Harpie 200431 gru 2004Kobiety harpie to "drapieżne, żarłoczne ptaszyska, demony wichury i burzy, budzące wstręt i przerażenie" Z buddyjskiego punktu widzenia to, co żeńskie, kojarzone jest z mądrością i przestrzenią (patrz intuicja), to, co męskie, łączy się z...126
  • Ekran osobisty - Zagraj mi, mamo!31 gru 2004Któregoś dnia Zygmunt wręczył mi grubą kopertę. "To ta lista, o którą prosiłeś. Z najlepszymi płytami" Przedświąteczne porządki to rytuał silniejszy niż będące zawsze w zasięgu myśli samousprawiedliwienia: jestem zmęczony, w pracy wszystko...127
  • Bransoletka Zofii31 gru 2004Ciała córki gen. Sikorskiego nie znaleziono - może w czasie katastrofy gibraltarskiej nie było jej jednak w samolocie To był prawdopodobnie najdziwniejszy wypadek lotniczy w dziejach świata.128
  • Dziadek Mróz kontra Święty Mikołaj31 gru 2004Świąt Bożego Narodzenia nie udało się zlikwidować nawet w okresie stalinizmu Choinki, które na przełomie roku 1949 i 1950 stanęły w urzędach, halach fabrycznych i szkolnych świetlicach, zupełnie nie przypominały bożonarodzeniowych drzewek, do...132
  • Know-how31 gru 2004Lodowa głodówka Dziesiątki tysięcy piskląt pingwinów na Antarktydzie mogą umrzeć z głodu. Ogromna góra lodowa o powierzchni 3 tys. km2 zablokowała dorosłym ptakom dostęp do wybrzeża, gdzie zdobywały pokarm dla siebie i...136
  • Teoria strun w zupie31 gru 2004Ostateczna teoria wszystkiego pozwoli poznać myśli Boga Astronomia osiąga kres swych możliwości - oświadczył pod koniec XIX wieku amerykański uczony Simon Newcomb. Ten sam błąd na początku wieku XX popełnił twórca termodynamiki lord Kelvin: w...138
  • Genialni odkrywcy odkrytego31 gru 2004Graham Bell nie wynalazł telefonu, Ludwik Pasteur nie był odkrywcą bakterii! Niech pan tu przyjdzie, panie Watson, jest mi pan potrzebny" - te słowa w grudniu 1876 r. powiedział przez telefon do swojego asystenta Alexander Graham Bell. Nie była...142
  • Sondowanie Tytana31 gru 2004Powrót do przeszłości Ziemi Nigdy dotychczas próbnik nie lądował tak daleko od Ziemi i nigdy jeszcze nie badał tak mało poznanego miejsca w Układzie Słonecznym. Pod koniec grudnia od krążącej przez ostatnie pół roku dookoła Saturna sondy Cassini...146
  • Jad wyborczy31 gru 2004W 1936 r. NKWD otruło pisarza Maksyma Gorkiego w czasie jego procesu Gdyby ktoś chciał zabić Juszczenkę, powinien użyć cyjanku, który jest bardzo skuteczny. Stosowanie dioksyn, które dopiero za 20 lat mogą doprowadzić u otrutego do rozwoju...148
  • Bez granic31 gru 2004Polowanie na emira Hamad bin Khalifa al-Thani, emir Kataru, znany jest z nietypowych pasji. Pierwsza to zamiłowanie do demokracji i wprowadzanie jej w kraju, drugą są polowania na egzotyczne ptaki. Obie, jak się ostatnio przekonał, zwłaszcza gdy...150
  • Rozważny szeryf31 gru 2004Nie ma czegoś takiego jak jednolity świat islamu O polityce zagranicznej Stanów Zjednoczonych mogę dziś mówić wyłącznie w kontekście mojej nadziei, że Ameryka nie zaangażuje się w nowe wojny. Wojna jest niebezpieczna, niszcząca i kosztowna....152
  • Wojna o pokój31 gru 2004Dzięki zwycięstwu Polaków komunizm na Węgrzech upadł w ciągu 10 miesięcy, w Czechosłowacji - w ciągu 10 dni, a w Rumunii - w ciągu 10 godzin Prezentowana przez George'a Busha wizja wolnego, demokratycznego Iraku - i jego potencjalnego znaczenia...156
  • Wolny rynek pomarańczy31 gru 2004Ukraińscy biznesmeni mają dość zbójeckiego państwa "Twij prezydent!" - krzyczy wielki plakat przed lotniskiem w Dniepropietrowsku. Nie chodzi jednak ani o kończącego drugą kadencję prezydenta Leonida Kuczmę, który pochodzi z tego przemysłowego...158
  • Arystokracja wywiadu31 gru 2004Nigdy nie poznamy wszystkich tajemnic, które Jaser Arafat przekazał CIA Działają sami. Ich nazwisk nie ma na żadnej liście tajnych agentów. Dbają o anonimowość bardziej niż inni uczestnicy gry wywiadowczej. To agenci wpływu. Superszpiedzy....162
  • Murowana granica31 gru 2004Mur na granicy USA i Meksyku powstał, by powstrzymać falę nielegalnych imigrantów i przemytników To złowieszczy, rasistowski mur. Budujecie nowy apartheid" - groził Izraelczykom Saud al-Fajsal, saudyjski minister spraw zagranicznych. "Ten mur,...166
  • Menu31 gru 2004Wydarzenia Krótko po Wolsku "Bydlęta klękają" Zamach na Świętą Rodzinę z wosku państwa Beckhamów uświadomił nam złożoność materii. Z jednej strony garstka nas, tradycjonalistów obchodzących Boże Narodzenie, z drugiej...170
  • Personal TV31 gru 2004Telewizja XXI wieku jest mozaiką symultanicznie rozgrywanych atrakcji Przestajemy oglądać telewizję jak telewizję. Zaczynamy po niej surfować jak po Internecie i... wybierać sobie z niej tylko te kawałki (nie tylko programu, ale i ekranu), na...174
  • Seks pod ziemią31 gru 2004Superseriale przyszłością telewizji Czy twoja wagina jest w przewodnikach po Nowym Jorku? Powinna tam być - najgorętsze miejsce w mieście. Zawsze otwarte". Ten fragment dialogu z serialu "Seks w wielkim mieście" jest powtarzany niczym dialogi z...178
  • Kod Czartoryskich31 gru 2004Gdzie jest zagrabiony przez hitlerowców "Portret młodzieńca" Rafaela - dziennikarskie śledztwo "Wprost" Jakie jest najcenniejsze dzieło sztuki w polskich zbiorach, którego nie udało się odnaleźć po wojnie? Takie pytanie zadano w 1945 r....180
  • Sława i chała 200431 gru 2004Znacznie więcej chały niż sławy - to najkrótsza recenzja z tegorocznej produkcji kulturalnej. Po stronie chały były spektakularne porażki, nadęte do granic wytrzymałości balony, w których puste wnętrze ukryto za kolorową i nachalną machiną...182
  • Bestsellery 200431 gru 2004Literatura Faktu, Kino, DVD, Beletrystyka, Muzyka, Komiksy186
  • Kalendarz Sawki 200431 gru 2004190
  • Skibą w mur - Do zatrzymania jeden krok31 gru 2004Rozwija nam się moda na zatrzymywanie ważnych osób. Wsadzanie do kicia jest dziś niesamowicie trendy. Gazety niemal codziennie informują o zatrzymaniu jakiegoś urzędnika państwowego czy przedsiębiorcy. Dzień bez zatrzymania wydaje się dniem...194