Jak powiedział Jarosław Gowin (PO), który kierował działającym przy kancelarii premiera zespołem ds. bioetyki, projekt regulujący m.in. kwestię zapłodnień in vitro, w przyszłym tygodniu trafi do konsultacji w klubie PO, a następnie będzie opiniowany przez pozostałe kluby parlamentarne. W Sejmie powstanie też nadzwyczajna komisja, która będzie pracowała nad projektem ustawy bioetycznej.
Ustawa o ochronie genomu ludzkiego i embrionu ludzkiego oraz Polskiej Radzie Bioetycznej (PRB) określa m.in. warunki zabiegów medycznie wspomaganej prokreacji (in vitro), ale nie porusza kwestii związanych z ich refundacją ze środków publicznych.
Ustanawia także PRB oraz centralny organ administracji rządowej - Prezesa Urzędu ds. Biomedycyny.
Jak napisano w projekcie, ustawa ma chronić godność człowieka, dobro dziecka, rodzinę i małżeństwo. Zakazuje niszczenia embrionu ludzkiego, odpłatnego lub nieodpłatnego rozporządzenia nim. Nie zezwala też na obrót gametami.
Według projektu, tworzenie embrionu ludzkiego poza organizmem kobiety dopuszczalne jest wyłącznie w ramach wspomagania prokreacji i w celu implantowania go do organizmu kobiety (zapłodnienia in vitro).
Do zapłodnień in vitro będzie dopuszczana para małżeńska, w stosunku do której stwierdzono brak skuteczności w leczeniu bezpłodności.
Wykluczone jest dopuszczenie jeżeli osoby ubiegające się o przystąpienie do procedury in vitro obciążone są chorobami lub upośledzeniami genetycznymi i zachodzi wysokie prawdopodobieństwo przeniesienia ich na potomstwo.
Wyjątkowo sąd może wyrazić zgodę na implantację embrionu ludzkiego kobiecie niepozostającej w związku małżeńskim, gdy "jej kwalifikacje osobiste uzasadniają przekonanie, że będzie należycie wywiązywała się z obowiązków rodzicielskich i nie jest możliwe zapewnienie implantacji i wychowania dziecka przez małżonków" - głosi projekt.
W ramach procedury in vitro mogą być wykorzystane wyłącznie gamety pobrane od osób uczestniczących w niej.
Sąd może zgodzić się na implantację embrionu ludzkiego innej kobiecie w przypadku: śmierci matki genetycznej, wycofania zgody na implantację, upływu 2 lat od daty utworzenia embrionu ludzkiego.
Do in vitro nie będą kwalifikowane kobiety, które ukończyły 40. rok życia. W szczególnie uzasadnionych wypadkach od warunku tego będzie można odstąpić, jeżeli kobieta nie ukończyła 45. roku życia i nie sprzeciwia się to dobru dziecka.
W procedurze in vitro można tworzyć tylko jeden embrion ludzki w celu implantowania do organizmu kobiety; tworzenie dwóch embrionów ludzkich dopuszczalne jest wyłącznie pod warunkiem ich jednoczesnej implantacji do organizmu kobiety.
Niewykorzystane gamety mogą być za zgodą dawców poddane zamrażaniu i wykorzystane w kolejnej procedurze in vitro, w której uczestniczą dawcy. Zakazane jest stosowanie zamrażania w fazie łączenia gamet.
Dawcy gamet mogą w każdym czasie zażądać ich zniszczenia lub przekazania na określone cele badawcze.
Osoba urodzona dzięki in vitro będzie mogła zapoznać się z danymi dotyczącymi jej rodziców genetycznych oraz jej samej po dojściu do pełnoletniości.
Ustawa nie dopuszcza tworzenia organizmów powstałych w wyniku połączenia ludzkich i zwierzęcych gamet lub z połączenia ludzkiego i zwierzęcego kodu genetycznego. Ponadto nie zezwala na tworzenie organizmów powstałych z połączenia co najmniej dwóch embrionów ludzkich lub embrionu ludzkiego z inną komórką ludzką lub zwierzęcą.
Zgodnie z projektem, zakazane będą wszelkie ingerencje w genom ludzki, powodujące jego dziedziczne zmiany. Interwencja mająca na celu dokonanie zmiany w genomie ludzkim niemająca charakteru zmiany dziedzicznej, będzie dopuszczalna wyłącznie w celach terapeutycznych dotyczących osoby, której genom jest jej przedmiotem. Badania genetyczne embrionu ludzkiego będą dopuszczalne tylko w celach terapeutycznych mających na względzie dobro dziecka.
Dokonywanie ingerencji w informację genetyczną gamety będzie dopuszczalne, gdy ma na celu badania naukowe lub podejmowane jest, by wyeliminować dziedziczną choroby genetyczną, którą obciążony jest dawca.
Gamety, w których dokonano zamiany informacji genetycznej w związku z realizacją badań naukowych, nie mogą być wykorzystywane w celach prokreacyjnych, a po zakończeniu tych badań podlegają zniszczeniu.
W projekcie określono także kary za nieprzestrzeganie przepisów zawartych w ustawie. Sięgają one nawet do 5 lat pozbawienia wolności.
Zgodnie z ustawą, nie jest dopuszczalne przeprowadzenie eksperymentu o wyłącznie badawczym charakterze z udziałem małoletniego, osoby ubezwłasnowolnionej, żołnierza służby zawodowej, osoby pozbawionej wolności, chyba że nie jest on związany z jakimkolwiek ryzykiem dla dóbr osobistych biorących w nim udział.
Ponadto ustawa nakłada na lekarzy obowiązek udzielania pomocy medycznej w każdym przypadku, gdy zwłoka w jej udzieleniu mogłaby spowodować niebezpieczeństwo utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia.
Według ustawy lekarz ma podejmować działania mające charakter uporczywej terapii wyłącznie na żądanie pacjenta (tzw. testament życia).
Pacjent ma prawo do wyrażenia zgody na taką terapię lub sprzeciwu co do jej udzielenia. Zgoda oraz sprzeciw, mogą być wyrażone ustnie, albo poprzez takie zachowanie, które w sposób niebudzący wątpliwości wskazuje na wolę poddania się proponowanym przez lekarza czynnościom, albo jej brak.
Zgodnie z projektem ustawy, człowiek ma prawo do umierania w spokoju i godności. Pacjent znajdujący się w stanie terminalnym ma prawo do świadczeń zdrowotnych zapewniających łagodzenie bólu i innych cierpień.
ND, PAP