Tygodnik Wprost Wydanie: 24/2019 (1889)
Okładka tygodnika Wprost nr 24/2019 (1889)
Dziękujemy, że jesteś z nami. Tylko prawda jest ciekawa, piszemy o niej wprost.
Czytaj lub pobierz
Platformy prasy cyfrowej:

Elegia łemkowska

Dodano: 
Dzisiaj Beskid Niski to kraina bobrów, myszołowów i ciszy. Jednak w końcu natrafia się tu na pozostałości cmentarza, krzyże, zarośnięte podmurówki. Ślady zgładzonego świata – mówi Monika Sznajderman, autorka „Pustego lasu”.
ROZMAWIAŁA Aldona Łaniewska-Wołłk

Spacerując śladami łemkowskich wiosek po Wołowcu i sąsiednich dolinach, często myśli pani o przeszłości?

Nie umiem o niej nie myśleć i dostrzegać w tych miejscach tylko pięknych widoków, pustych dolin, pokrzywisk. Natura nie jest tu obojętna, bo zastąpiła ludzkie życie. Kiedyś, dawno temu, Beskid Niski był gęsto zaludniony, szczyty porastały krzaki, a nie las, który wycięto jeszcze wcześniej. Było biednie i kamieniście. Przyroda odżyła dopiero po wysiedleniach. Chciałam w „Pustym lesie” pokazać, co by było, gdyby koniec tamtego świata nie nastąpił lub nastąpił później.

Skrupulatnie przytacza pani genealogię mieszkańców Wołowca i rysuje szczegółową topografię okolic. Niczym kronikarz ocala je od zapomnienia.

Bliska jest mi mikrohistoria, opowiadanie o przeszłości w bardzo dużym zbliżeniu, dzięki któremu można zobaczyć rzeczywistośćjak pod mikroskopem. Staram się też zmieniać obiektywy: poszerzać i zawężać pole widzenia. Bo Wołowiec jest częścią świata, mimo że jest oddzielony górami i lasami. W jego losach jak w kropli wody odbijał się XX w.

Więcej możesz przeczytać w 24/2019 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App Store i Google Play.

© ℗ Materiał chroniony prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone.
Dalsze rozpowszechnianie artykułu tylko za zgodą wydawcy tygodnika Wprost.
Regulamin i warunki licencjonowania materiałów prasowych.

Spis treści tygodnika Wprost nr 24/2019 (1889)

  • Teraz Polska – lokalna9 cze 2019, 20:00 — Długo trzeba było czekać, aby stało się jasne, jaką rolę w naszym kraju odgrywają lokalne społeczności i ich liderzy. Najpierw była zmiana ustroju i „róbta co chceta” w latach 90., czyli jeśli wasza wieś albo miasteczko podupada, widać tak być...3
  • Niedyskrecje parlamentarne9 cze 2019, 20:00 — JANINA OCHOJSKA (KE), NA KTÓRĄ GŁOSOWAŁO 307 TYS. OSÓB, ma podobno żal do Platformy Obywatelskiej. O co? – Zostawili ją w kampanii zupełnie samą. Struktury partii nie pracowały na jej sukces. A przecież Jance było trudniej prowadzić kampanię przez...6
  • Obraz tygodnia9 cze 2019, 20:00 — 250 tys. PSZCZÓŁ zostało zabitych przez (na razie) nieznanego sprawcę w pasiece w Borowej Górze 53% o tyle wzrosła cena chleba w ciągu ostatniego roku Wygrana Rihanna z majątkiem 600 mln dol. wyprzedziła na liście najbogatszych kobiet w świecie...8
  • Info radar9 cze 2019, 20:00 — Samorządowcy do Senatu pilnie poszukiwani Prezydent Szczecina Piotr Krzystek jest namawiany przez PiS, żeby startował w jego barwach na senatora w najbliższych wyborach parlamentarnych – dowiedział się „Wprost”. Lista samorządowców opozycyjnych...12
  • Co wynika z wizyty Dudy w Białym Domu9 cze 2019, 20:00 — W WARUNKACH POLSKIEJ JATKI POLITYCZNEJ MOŻLIWOŚCI SĄ DWIE: ALBO BĘDZIE TO WIEKOPOMNY SUKCES POLSKI, która wstała z kolan, albo kolejna żenująca wycieczka prezydenta-przestępcy do prezydenta-ruskiego szpiega. Jedni będą widzieć dumnie łopoczące...13
  • Wolność mediów9 cze 2019, 20:00 — W świecie idealnym media szukają prawdy i dzielą się nią. W realu media tworzą albo rząd, albo korporacje po to, by dbać o swoje interesy.14
  • Mogłam mieć poczucie pewnej niesprawiedliwości9 cze 2019, 20:00 — Moja refleksja, gdy odchodziłam ze stanowiska premiera, była następująca: jesteśmy blisko tego, żeby zmarnować sukces. Dlatego ani przez moment nie miałam w planie budowania frakcji ani odchodzenia z partii – mówi Beata Szydło, była premier.17
  • Gwałt na sprawiedliwości9 cze 2019, 20:00 — Znów więc mamy, jak za czasów PRL, z zazdrością patrzeć na czterdziestoparoletnich emerytów mundu rowych21
  • W Platformie nie będzie żadnych rozliczeń9 cze 2019, 20:00 — Mam spory dystans do poczynań władz mojej partii. Sztuką było przegrać te wybory – mówi Bogdan Zdrojewski, były eurodeputowany PO22
  • Tischner jak Maria Kaczyńska9 cze 2019, 20:00 — Jak ktoś pisze, że ksiądz Tischner ma się czegoś wstydzić, to ja pytam: „Gdzie jest jakikolwiek dowód?” – mówi Maciej Gawlikowski, historyk.25
  • Czas rozliczeń w PSL9 cze 2019, 20:00 — Za niespełna dwa tygodnie ludowcy zdecydują, czy pójdą do jesiennych wyborów w szerokiej koalicji od lewa do prawa, czy też postawią na samodzielny start. Dylemat ma charakter pokoleniowy – młodzi są za szeroką koalicją, a starzy za szyldem PSL.28
  • Sami swoi9 cze 2019, 20:00 — Haka, Bośniak, którego 10 lat temu zabrałam na Paradę Równości w Warszawie, płakał. Jechaliśmy na platformie, wokół kolorowy tłum, muzyka, ludzie tańczyli. W Mostarze, z którego uciekł w czasie wojny, nigdy by się do homoseksualizmu „nie...31
  • Krew na szkolnych korytarzach9 cze 2019, 20:00 — Po ostatnich tragediach w szkołach rzecznik praw dziecka proponuje szkolenia antyterrorystyczne dla dzieci. Zdaniem psychologów przemocy wśród dzieci i nastolatków można zapobiegać w mądrzejszy sposób.33
  • Gdańsk jako wielka grupa wsparcia9 cze 2019, 20:00 — Pięć miesięcy po śmierci Pawła Adamowicza Gdańsk znowu stał się na kilka dni centrum Polski. W styczniu wszystkich zmroziło, teraz wiatr od morza wiał gorący. Ale na ile silny?38
  • Adopcja po polsku9 cze 2019, 20:00 — Wobec ludzi, którzy zdecydowali się na adopcję, odczuwamy coś w rodzaju podziwu połączonego z litością. A rodzice adopcyjni nie zawsze potrafią wyznać dziecku prawdę o jego pochodzeniu.42
  • Bez krwi i kości9 cze 2019, 20:00 — Klopsy ze słonecznika, kurczak z kalafiora i kiełbasa z groszku. Na całym świecie rośnie branża mięsnych udawaczy, którzy zamiast soczystego steka proponują roślinny zamiennik. O ten rynek chcą powalczyć też polskie firmy, które już się nauczyły,...46
  • Korposzpiedzy9 cze 2019, 20:00 — Nie masz iPhone’a, konta na Facebooku i nie korzystasz z Google’a? Nic nie szkodzi. Oni i tak wiedzą o tobie więcej, niż myślisz. Dlatego zwrócili na siebie uwagę śledczych z całej Unii.50
  • Hossa Bessa9 cze 2019, 20:00 — Kaszanka na giełdzie Czarne chmury nad Zakładami Mięsnymi Henryk Kania. Popularny producent kabanosów i wędlin złożył w zeszłym tygodniu wniosek do sądu o otwarcie przyspieszonego postępowania układowego. Spółka tłumaczy, że straciła płynność,...54
  • Internetowy przełom9 cze 2019, 20:00 — Już niedługo internet mobilny zrewolucjonizuje nasze życie. Sieci 5G pomogą w prowadzeniu samochodu czy monitorowaniu stanu zdrowia.55
  • Przygotujmy się na coraz szybsze zmiany9 cze 2019, 20:00 — Nie będziemy szukać informacji, to one znajdą nas. Pojawi się nowe pokolenie liderów, którzy będą w większym stopniu kierować się mądrością niż ideałami – ocenia skutki czwartej rewolucji przemysłowej Nicholas Davis ze Światowego Forum Ekonomicznego.56
  • Rewolucja dotyczy nas wszystkich9 cze 2019, 20:00 — Wbrew nazwie, czwarta rewolucja przemysłowa nie ogranicza się do zautomatyzowanych i inteligentnych fabryk – mówi Paweł Filipowicz, partner w Deloitte.59
  • Pieniądze, gusła i medycyna9 cze 2019, 20:00 — Pekin zadbał, żeby tradycyjne chińskie metody leczenia stały się standardem uznawanym przez Światową Organizację Zdrowia. Wielu uczonych ma jednak wątpliwości, czy poza pieniędzmi i prestiżem dla Chin będzie z tego jakiś wielki pożytek dla...60
  • Zielono im9 cze 2019, 20:00 — Niemcy pokochali partię Zielonych, która w sondażach bije już nie tylko socjalistów, lecz także chadeków Angeli Merkel. Czy następny kanclerz Niemiec będzie ekologiem?64
  • Ciśnienie w dół9 cze 2019, 20:00 — Ciśnienia nie obniża się po to, żeby było niższe, tylko żeby dłużej żyć. Dlaczego spośród 10 mln Polaków z nadciśnieniem tętniczym tylko co czwarty leczy je skutecznie?66
  • Chroń nerki, unikniesz kamicy9 cze 2019, 20:00 — Kamicy nerkowej i związanemu z nią dolegliwemu bólowi można zapobiegać. Kluczem jest picie płynów oraz zapobieganie powstawaniu kamieni w układzie moczowym.70
  • Gra w nic9 cze 2019, 20:00 — Artyści mogą dziś uczestniczyć w konkursach niemal nieustannie, różnego rodzaju turnieje odbywają się kilka razy w roku. Jednak nie budują one karier. Odwrotnie. To artyści tworzą renomę konkursów.73
  • Elegia łemkowska9 cze 2019, 20:00 — Dzisiaj Beskid Niski to kraina bobrów, myszołowów i ciszy. Jednak w końcu natrafia się tu na pozostałości cmentarza, krzyże, zarośnięte podmurówki. Ślady zgładzonego świata – mówi Monika Sznajderman, autorka „Pustego lasu”.76
  • Zawsze wolność9 cze 2019, 20:00 — Wielkość artysty najłatwiej poznać po tym, że jego utworom nie szkodzi upływ czasu. Przemysław Gintrowski tę próbę przeszedł celująco – od jego śmierci minęło kilka lat, a napisane przez niego pieśni wciąż wracają, słuchane ze wzruszeniem i...80
  • Mecenat z pozytywną energią9 cze 2019, 20:00 — Filharmonia Narodowa, film „Kurier” czy Szalone Dni Muzyki to przykłady zaangażowania PGE Polskiej Grupy Energetycznej w mecenat kultury na najwyższym poziomie.82
  • Wydarzenie9 cze 2019, 20:00 — Nowy Pilch Około 10 lat temu Jerzy Pilch zaczął pisać dziennik. Nie był to typowy dziennik, raczej cykl krótszych i dłuższych felietonów (głównie o literaturze) przeplatanych lekko napisanymi opowieściami o kłopotach ze zdrowiem i o świadomości...84
  • Film9 cze 2019, 20:00 — Zderzenie kultur Wnominowanym do Oscara „Króliku po berlińsku” i w „Sztuce znikania” Bartosz Konopka opowiadał o autorytaryzmie. W „Balladzie o kozie” portretował rodziny, które w ramach programu pomocy dostały z Unii Europejskiej tytułowe...85
  • Muzyka9 cze 2019, 20:00 — Zwykłe życie Minęło pięć lat od ostatniego studyjnego albumu jednego z najważniejszych muzyków w historii rocka – głosu sumienia i wnikliwego obserwatora amerykańskiego społeczeństwa. Bruce Springsteen już ponad dwie dekady temu podjął decyzję, że...86
  • Książka9 cze 2019, 20:00 — Napisane szeptem Druga książka Żanny Słoniowskiej, pochodzącej ze Lwowa polskiej autorki, która kilka lat temu debiutowała interesującą i dobrze przyjętą nie tylko w Polsce powieścią „Dom z witrażem”. Mawia się czasami, że jedną książkę każdy może...87
  • Kalejdoskop9 cze 2019, 20:00 — Niech żyje kłamstwo! Trzeba je uzupełnić – zgodziły się Nicole Kidman i Reese Whiterspoon, choć wcześniej zastrzegły, że do historii z „Wielkich kłamstewek” już nie wrócą. Wyzwoliły już graną przez Kidman Celeste od jej największego problemu,...88
  • Cisza!9 cze 2019, 20:00 — „Brak” jest luksusem. Łatwiej o tatuaż niż o brak tatuażu, o T-shirt z napisem czy głupim obrazkiem niż o taki bez Już po dziesiątej wieczorem. Na osiedlu ryczy na cały regulator jakiś piosenkarz, ponieważ jest festyn albo kolejny festiwal, albo...90
  • Przez żołądek do zdrowia9 cze 2019, 20:00 — Każdy może być dla siebie najlepszym dietetykiem. Przestańmy ślepo podążać za idealną sylwetką i zacznijmy słuchać swojego organizmu – przekonuje Pepsi Eliot.92
  • Praca z alkoholikami była lekcją pokory9 cze 2019, 20:00 — Pokora, którą jako człowiek młody i mocno zbuntowany uważałam za coś poniżającego, z wiekiem okazała się mądrością94
  • Niedzielny łobiod i beztydzień9 cze 2019, 20:00 — Rolada, kluski śląskie i modro kapusta są wpisane w śląskie DNA niczym występ orkiestry dętej w czasie Barbórki.96
  • Finansowanie społecznościowe9 cze 2019, 20:00 — Rosnące zainteresowanie crowdfundingiem pokazuje, jak wielką siłą jest internetowa społeczność.97
  • Zrób sobie... Pietrzaka9 cze 2019, 20:00 — Jak opowiadać żenująco nieśmieszne dowcipy o nowotworach i nie tylko – panie Janku, nikt tego nie wie lepiej od pana.98