Melancholia i zmęczenie
Udostępnijdodaj Skomentuj
Tygodnik Wprost Wydanie: 18/2013 (1575)
Okładka tygodnika Wprost nr 18/2013 (1575)
Dziękujemy, że jesteś z nami. Tylko prawda jest ciekawa, piszemy o niej wprost.
Czytaj lub pobierz
Platformy prasy cyfrowej:

Melancholia i zmęczenie

Dodano:   /  Zmieniono: 
Jeśli się uczyć, to od lepszych od siebie. Oto krótkie wprowadzenie do świata skandynawskich kryminałów.

Nie palcie komitetów, zakładajcie własne” – powiedział kiedyś Jacek Kuroń. To mądra zasada, którą można stosować w wielu dziedzinach życia. Do literatury kryminalnej też pasuje prawie jak ulał. Prawie, bo nie chodzi raczej o palenie książek, lecz o pisanie własnych. Polacy już to zrozumieli, od kilku lat rozkwita rynek rodzimych kryminałów. Z ich jakością jest jednak rozmaicie; większość, niestety, z trudem nadaje się konsumpcji, torturując czytelnika bezpłciowym, dziennikarskim językiem, drętwymi dialogami i nieprzemyślaną konstrukcją. Są oczywiście wyjątki – takie nazwiska jak Marek Krajewski, Marcin Wroński, Jarosław Klejnocki, Zygmunt Miłoszewski, Wiktor Hagen (czyli Leszek Talko pod pseudonimem), a ostatnio między innymi Wojciech Chmielarz ze świetnym „Podpalaczem”, dobrze rokują na przyszłość. Niemniej trudno jeszcze mówić o polskiej szkole kryminału.

Naczelnym problemem powieści kryminalnych powstających w Polsce jest bezstylowość – a owa bezstylowość bierze się z braku tradycji. I to podwójnie: raz, z braku tradycji porządnej prozy noir, bo trudno za taką uznać PRL-owskie serie o dzielnych milicjantach, dwa, z braku tradycji solidnej obyczajowej powieści środka. Krótko mówiąc, nie mieliśmy ani swojego Chandlera, ani dobrych czytadeł.

Gdzie szukać inspiracji? Ameryka to nie nasza bajka: nie ta skala, nie te problemy, nie ta estetyka. Brytyjczykom nie dorównamy w obrazoburstwie, ironii i dystansie wobec siebie. A zatem Skandynawia, pozornie obca, lecz w gruncie rzeczy bliska. Dzieli nas płytkie morze i religia. Łączy depresyjne usposobienie, marny klimat, słabość do spirytualiów i skłonność do zamiatania niewygodnych spraw pod dywan. Gdyby więc przyszło ci, drogi czytelniku, brać się do pisania powieści noir, poniżej znajdziesz krótki przepis na skandynawski kryminał: parę wstępnych uwag dotyczących niezbędnych składników i sposobów ich łączenia. Potem kuchnia należy już do ciebie.

Więcej możesz przeczytać w 18/2013 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App Store i Google Play.

Spis treści tygodnika Wprost nr 18/2013 (1575)

  • Pani Katarzyna z Amber Gold30 kwi 2013, 19:00 — Niedawno z trudem wiązała koniec z końcem. Potem było złoto-bursztynowe życie. Teraz są zarzuty oszukania 10 tysięcy osób na gigantyczną sumę 668 mln złotych. Katarzyna P. musiała się przenieść z ekskluzywnego apartamentu do celi aresztu.6
  • Kto nie był Don Corleone?30 kwi 2013, 19:00 — Musiałeś być charakterniakiem. Nie mogłeś być „pizdą karmiony”, czyli być alfonsem, nie mogłeś zarabiać na prostytucji, nie mogłeś brać narkotyków. Taki był świat grypsery, prawilniaków, złodziei, którzy byli prawdziwymi gitami –...10
  • Wymyślony świat Katarzyny30 kwi 2013, 19:00 — W czerwcu na wokandę wraca proces matki Madzi. Czy sąd skaże ją za zabójstwo na podstawie poszlak i opinii biegłych? Do tej pory Katarzyna zręcznie prowadzi grę ze śledczymi. I teoretycznie ma szanse się wybronić.16
  • Bezkarność w sieci30 kwi 2013, 19:00 — Tarno, trzydziestokilkulatek, Holender o azjatyckich korzeniach, od 11 lat żyje luksusowo. Dzięki tysiącom kart kredytowych ludzi z całego świata. Policji w całej Europie to nie przeszkadza.20
  • Parada zabójców Papały30 kwi 2013, 19:00 — Zabójstwo szefa policji generała Marka Papały. Po 15 latach śledztwa nadal nie wiadomo, kto strzelał i dlaczego. Sąd wznowił zawieszony proces, ale prokuratorzy stanowisk nie pogodzili.24
  • Piętno czerwonej pajęczyny30 kwi 2013, 19:00 — Dziesięć lat temu afery Rywina i starachowicka zmiotły lewicowych notabli z polityki. Rywinowcy po latach wracają do łask. Bohaterowie „starachowickiej” zniknęli na dobre. Ale też by chcieli wrócić.28
  • Najważniejszy szpieg Ameryki30 kwi 2013, 19:00 — Pierwsze spotkanie, współpraca, ewakuacja, życie w Stanach Zjednoczonych. O pułkowniku Ryszardzie Kuklińskim opowiada David Fordon, emerytowany oficer CIA, który nadzorował jego działalność wywiadowczą.34
  • Są sympatyczni esbecy30 kwi 2013, 19:00 — Cezary Pazura przeszedł do historii grą w kultowych filmach lat 90. Teraz czuje się uwięziony w dziurawej demokracji i obrażany przez Nergala i Wojewódzkiego.40
  • Łowcy umysłów30 kwi 2013, 19:00 — Żeby wykonywać tę pracę, trzeba mieć mocną psychikę. Większość znanych mi profilerów ma poukładane życie osobiste. Żadnych poważniejszych traum, śpią dobrze. Zbrodnie nie śnią im się po nocach – mówi Jan Gołębiowski, autor książki...46
  • Ślad zabójcy30 kwi 2013, 19:00 — Jak ustalać czas zgonu, jak określić sprawcę po znalezionej soczewce kontaktowej i co mogą nam powiedzieć owady znalezione na zwłokach – opowiada Monika Całkiewicz, profesor Akademii Leona Koźmińskiego, kryminalistyk i była prokurator.50
  • Cztery morderstwa bez ciał30 kwi 2013, 19:00 — To jedna z najdziwniejszych spraw kryminalnych III RP. Dwóch oskarżonych, cztery brutalne morderstwa, dziesiątki poszlak. I ani jednego ciała.54
  • Człowiek z wyrokiem30 kwi 2013, 19:00 — Ludzi „Pruszkowa” uważał za głupich. Ich przywódcę – Pershinga – za sprzedającego się policji frajera. Sam nie przyznawał się do tego, że kieruje gangiem. – Szanują mnie, bo jestem bogaty i nikogo nie oszukałem...58
  • „Artur”, czyli Sekuła30 kwi 2013, 19:00 — Były wicepremier Ireneusz Sekuła był najwyżej ulokowanym politykiem, który miał kontakty z mafią. Zaczynał jako harcerz, został wojskowym wywiadowcą. Jego znakiem rozpoznawczym była gazeta w lewej ręce. Hasło: „Jestem kolegą Żychonia”.62
  • Zawód detektyw30 kwi 2013, 19:00 — Śledzą niewiernych małżonków, sprawdzają, jak się prowadzą nastoletnie dzieci, szukają ludzi, a ostatnio coraz częściej tropią przestępców gospodarczych. Jak wygląda praca polskich prywatnych detektywów?66
  • Mordercze prawo serii30 kwi 2013, 19:00 — Między Bugiem i Odrą grasowało w sumie około 30 seryjnych zabójców, a ich zbrodnie wywoływały społeczną histerię. ich ofiary liczono w dziesiątkach. Niektórzy stawali się bohaterami transmisji telewizyjnych, a nawet utworów poetyckich.70
  • Jak pić denaturat30 kwi 2013, 19:00 — Opowieść człowieka, który spędził w więzieniu 35 lat. I nie stracił poczucia humoru. Z Józefem Grzybem rozmawia Igor Zalewski.76
  • Bezkarni sławni30 kwi 2013, 19:00 — To miał być surowy wyrok. Zanim wydał go sąd, zrobiła to opinia publiczna, bo zbrodnia, której dopuścił się Oscar Pistorius, jest wyjątkowo brutalna. Miało być sprawiedliwie, skończyło się jak zawsze, wedle starej zasady, że znanym wolno więcej.79
  • Wet za VAT30 kwi 2013, 19:00 — Im większa dziura budżetowa, tym bardziej zbójeckie metody działania podatkowych służb specjalnych. W Polsce pałują i zakuwają w kajdany, a w Niemczech współpracują z hakerami.84
  • Glina, ksiądz, pitbull i pies30 kwi 2013, 19:00 — Czy policjanci lubią oglądać seriale o sobie? Średnio. Dlaczego? Sprawdziliśmy. Z badań wynika, że wyraźnie dzielą je na te bliższe realu i te, które można zaliczyć do kategorii kryminalnych bajek.90
  • Trudna okolica30 kwi 2013, 19:00 — Jestem stróżem prawa. Nie zawsze się z nim zgadzam, ale zawsze go bronię – mówi w pierwszej scenie „Bogów ulicy” policjant. Właśnie on i jego zawodowy partner są bohaterami filmu. Oraz dzielnica, w której przyszło im pracować....94
  • Kto kogo zabija?30 kwi 2013, 19:00 — Quentin Tarantino w swojej twórczości czerpie pełnymi garściami z tandetnych filmów lat 70. A czym będzie się żywić jego następca za trzy dekady? Takimi propozycjami jak „Zabij dla mnie”. Właściwie w filmie Michaela Greenspana wszystko...94
  • Pożegnanie z kinem30 kwi 2013, 19:00 — Steven Soderbergh obraził się na kino. Ale przed odejściem do telewizji postanowił zrealizować „Panaceum”. Film z Jude’em Lawem i Rooney Marą zaczyna się jak dramat o moralnych dylematach psychoterapeuty. Padają tu pytania o...94
  • Arne Dahl gra jak Metallica30 kwi 2013, 19:00 — Twórczość Arne Dahla (pod tym pseudonimem kryje się szwedzki krytyk i literaturoznawca Jan Arnald) dotarła do nas późno, w momencie gdy rynek mocno się już nasycił skandynawską prozą kryminalną. Być może dlatego właśnie książki Dahla spotkały się...95
  • Na pohybel FBI30 kwi 2013, 19:00 — John Grisham nie zawodzi. Nie licząc Stephena Kinga, to chyba mój ulubiony pisarz z czołówek list bestsellerów. „Więzienny prawnik”, jego najnowsza powieść, w niewielkim stopniu wikła się w zawiłości amerykańskiego wymiaru...95
  • Miłość w piekle30 kwi 2013, 19:00 — Groźne pomruki Korei Północnej rządzonej przez młodego Kim Dzong Una sprawiły, że świat przypomniał sobie o tym egzotycznym skansenie totalitaryzmu. Niewielkie wszelako mamy pojęcie, jak tam wygląda – i czy w ogóle jest możliwe –...95
  • Melancholia i zmęczenie30 kwi 2013, 19:00 — Jeśli się uczyć, to od lepszych od siebie. Oto krótkie wprowadzenie do świata skandynawskich kryminałów.96