Miły brak konsekwencji
Udostępnijdodaj Skomentuj
Tygodnik Wprost Wydanie: 49/2015 (1714)
Okładka tygodnika Wprost nr 49/2015 (1714)
Dziękujemy, że jesteś z nami. Tylko prawda jest ciekawa, piszemy o niej wprost.
Czytaj lub pobierz
Platformy prasy cyfrowej:

Miły brak konsekwencji

Dodano:   /  Zmieniono: 

Odpowiedzialność to gotowość ponoszenia konsekwencji własnych działań. Może wynikać z wewnętrznych motywów, poczucia przyzwoitości. Może też być wymuszona przez reguły formalne. Cały porządek społeczny opiera się na regułach. W ustroju demokratycznym ważne jest, by obejmowały wszystkich w sposób równy.

Przeciwieństwem odpowiedzialności jest nieodpowiedzialność – gwałcenie zobowiązań wynikających z reguł moralnych, obyczajowych lub prawnych. Robimy to, co nam się podoba, i nie ponosimy konsekwencji. Im słabsza jest presja moralna społeczeństwa, tym większa skłonność do takich działań. Im słabsze prawo i skuteczność jego egzekucji, tym więcej nieodpowiedzialności w sferze publicznej.

Przykładów tego jest u nas wiele. Większość ojców z rozbitych rodzin nie wywiązuje się z obowiązku alimentacyjnego, a wymiar sprawiedliwości nie jest w stanie skłonić ich do tego. Urzędnicy, którzy narazili Skarb Państwa na wielomilionowe straty w związku z występem Madonny w Warszawie w 2012 r., wciąż pełnią ważne funkcje publiczne. Prokurator, który spowodował wypadek, wskutek którego jedna z osób popadła w trwałe kalectwo, unikał przez dziesięć lat odpowiedzialności prawnej dzięki immunitetowi. Ofiara wypadku nie mogła uzyskać z tego tytułu ubezpieczenia, bo sąd nie wydawał w tej sprawie wyroku.

Mamy więc kilka strategii odrzucenia odpowiedzialności: bezkarne łamanie prawa, brak lub słabość mechanizmów kontroli działań urzędników publicznych, nieuzasadnione uprzywilejowanie pewnych zawodów. Można do tego dodać spowodowane działaniami lobbystycznymi uprzywilejowanie sektorów gospodarki i regionów kraju. Nieodpowiedzialność oznacza, że koszty tych działań i uchybień ponoszą inni.

Interesującym przypadkiem gry o nieodpowiedzialność jest powoływanie się na „wolność wypowiedzi artystycznej”. Ma ona dwie wersje. Pierwsza mówi, że jedynie środowisko artystyczne może ocenić, czy dzieło spełnia kryteria artyzmu – zatem to ono jest źródłem reguł i ostatecznym sędzią. Drugie mówi, że swoboda wypowiedzi musi być nieograniczona, bo wszelkie ograniczenia gwałcą autonomię twórczą jednostki.

Pierwsze stanowisko ma pewną rację: wiarygodnymi sędziami są ludzie kompetentni. Ale pod warunkiem, że podstawą ich sądów są względnie obiektywne kryteria. Wyklucza to możliwość przyjęcia drugiego stanowiska, bo ono odrzuca wszelkie kryteria. Drugie stanowisko można uznać, pod warunkiem że jego zwolennicy nie będą wysuwać roszczeń finansowych wobec państwa. Niestety, tak nie jest. Zauważmy, że tam, gdzie nie ma reguł, nie ma też sztuki. Państwo, które ulega tym roszczeniom, podobnie jak państwo, które toleruje przestępców alimentacyjnych, niekompetentnych lub nieuczciwych urzędników i polityków oraz nieuzasadnione przywileje – jest państwem słabym i nieodpowiedzialnym. �

* Profesor Instytutu Studiów Politycznych PAN, były szef Transparency International Poland

Więcej możesz przeczytać w 49/2015 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App Store i Google Play.

Autor:

Spis treści tygodnika Wprost nr 49/2015 (1714)

  • Wdzięczni unijnej fladze29 lis 2015, 20:00 — Symbole bywają groźne, ale groźniejsze są obsesje przypisujące im realne znaczenie. Brak unijnej flagi za mównicą premier Beaty Szydło urósł do rangi antyeuropejskiej deklaracji. Lewicowe media biły na alarm, że PiS wyprowadza Polskę z UE, a...3
  • SKANER29 lis 2015, 20:00 — OBRONNOŚĆ Wisła bez patriotów Tarcza antyrakietowa z amerykańskimi patriotami poszła w odstawkę. Rozpoczyna się nowy wyścig o to, kto będzie chronił polskie niebo. Minister obrony narodowej Antoni Macierewicz poinformował, że przetarg na system...6
  • ZDARZYŁO SIĘ JUTRO29 lis 2015, 20:00 — Wściekły Lis, czeski trójkąt, cuda z sokowirówki i tydzień z głowy. A głowa boli. Zwłaszcza byłego prezydenta.16
  • Żadnych gestów pojednawczych29 lis 2015, 20:00 — PiS działa według recepty Machiavellego – bolesne zmiany trzeba przeprowadzać szybko. Po chwilowym zamieszaniu wszystko wróci do normy.20
  • Petru – ostatnia nadzieja Platformy29 lis 2015, 20:00 — Część działaczy PO chce uciec do Nowoczesnej po wewnętrznych wyborach. Inni planują koalicję z partią Petru przed kolejną elekcją.22
  • Polacy wkurzą się na PiS29 lis 2015, 20:00 — Chcę przejąć elektorat konserwatywno-liberalny opowiadający się za nowoczesną Polską – mówi „Wprost” Ryszard Petru, lider Nowoczesnej.24
  • O ustawowym bezprawiu29 lis 2015, 20:00 — Bitwę o Trybunał Konstytucyjny doskonale scharakteryzował jeden z internautów cytatem z filmu „Wielki Szu”: „Ty oszukiwałeś, ja oszukiwałem, wygrał lepszy”. Że wygrał – to widać. Czy lepszy – to się dopiero...24
  • Kukiz w chaosie29 lis 2015, 20:00 — Marginalizowanie narodowców i budowa struktur bez posłów, czyli wojny wewnętrzne w klubie Kukiza.26
  • Miły brak konsekwencji29 lis 2015, 20:00 — Odpowiedzialność to gotowość ponoszenia konsekwencji własnych działań. Może wynikać z wewnętrznych motywów, poczucia przyzwoitości. Może też być wymuszona przez reguły formalne. Cały porządek społeczny opiera się na regułach. W ustroju...27
  • Człowiek od operacji specjalnych29 lis 2015, 20:00 — Ernest Bejda, bliski współpracownik Mariusza Kamińskiego, zostanie nowym szefem Centralnego Biura Antykorupcyjnego. Z kierowniczymi stanowiskami w służbie pożegnają się m.in. szefowie delegatur w Gdańsku i we Wrocławiu.28
  • Klimatyczny gambit29 lis 2015, 20:00 — Dla Polski lepiej, by szczyt klimatyczny w Paryżu nie zakończył się sukcesem i wiążącym porozumieniem. Uwiarygodniłoby to bowiem agresywną politykę ekologiczną UE. Takie państwa, jak Niemcy, Francja czy Wielka Brytania, wykorzystałyby to...30
  • Europa was przegłosowała29 lis 2015, 20:00 — Polska musi nagłaśniać swoje problemy z pakietem klimatycznym w światowych mediach i na forum Unii Europejskiej. Tu, na szczycie w Paryżu, jest już na to za późno – przekonuje profesor Robert N. Stavins, doradca Białego Domu ds. ekonomii...36
  • Inne kraje: za, a nawet przeciw29 lis 2015, 20:00 — Na ograniczenie emisji CO 2 zgadzają się już prawie wszyscy. Jest jednak problem, o który może się rozbić szczyt klimatyczny w Paryżu. Kto za to zapłaci?38
  • Nie daj się okraść przed świętami29 lis 2015, 20:00 — Fałszywe e-maile, telefony i czytniki kart do bankomatu – to najpopularniejsze metody działania oszustów. Przed świętami wzrasta liczba przestępców, którzy chcą nam ukraść dane i pieniądze. „Wprost” radzi, jak się ustrzec przed...40
  • System niewychowawczy29 lis 2015, 20:00 — Szkoły nie potrafią rozwiązywać problemów młodych ludzi. Lawinowo przybywa młodzieży kierowanej do ośrodków wychowawczych. Obok gwałcicieli coraz liczniej trafiają tam np. wagarowicze.42
  • Trybunał Niesymetryczny29 lis 2015, 20:00 — W czerwcu, po przegranych przez Bronisława Komorowskiego wyborach, PO rozpoczęła odwrót kontrolowany z zajmowanych ław rządowych. Pierwszym jego aktem była zmiana ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. Pozwalała wybrać koalicji rządzącej PO-PSL nowych...44
  • Życie po oknie29 lis 2015, 20:00 — Choć okna życia pozbawiają człowieka tożsamości, to dają mu najcenniejszą wartość – życie.46
  • Polowanie na milionera29 lis 2015, 20:00 — Kilka lat temu ogłoszony najmłodszym polskim milionerem, dzisiaj ścigany listem gończym. Policja od kilku miesięcy szuka Piotrka Kaszubskiego. Tak nieudolnie, że do tropienia młodego biznesmena zabrali się sami poszkodowani.50
  • Uciekające pieniądze29 lis 2015, 20:00 — Rząd PiS szuka sposobów na sfinansowanie obietnic wyborczych, podnosi podatki bankom i hipermarketom, zapowiada walkę z oszustwami na VAT i CIT, a mógłby osiągnąć równie dużo, ograniczając szarą strefę.52
  • Co z tym naszym bogactwem29 lis 2015, 20:00 — Ukazały się dwa raporty o zamożności Polaków. NBP twierdzi, że jesteśmy bogatsi od Niemców, a Deloitte, że biedniejsi od Greków. Bank centralny analizuje zasobność gospodarstw domowych w Polsce w 2014 r. Najzasobniejsze są osoby w wieku 45-55 lat,...55
  • Ciernista droga do bankructwa29 lis 2015, 20:00 — Do końca roku 2 tys. Polaków ogłosi upadłość konsumencką. Chociaż sądy coraz chętniej pozwalają zadłużonym bankrutować, to droga do całkowitego uwolnienia się od długów nadal jest trudna.56
  • Kontrola podatkowa z głową29 lis 2015, 20:00 — MEC. ROBERT NOGACKI – jeden z najlepszych ekspertów w zakresie bezprawia urzędniczego – ocenia wydarzenia przez pryzmat interesów klientów swojej kancelarii.59
  • HOSSA BESSA29 lis 2015, 20:00 — Inwestorzy nadają Michał Lisiecki, prezes PMPG Polskie Media, z Arturem Błasikiem, prezesem Inwestorzy.tv PMPG Polskie Media, wydawca tygodnika „Wprost”, zainwestował w nowy kanał biznesowy Inwestorzy.tv. Nagrania odbywają się w...60
  • Czy to już trzecia wojna światowa29 lis 2015, 20:00 — Zarówno dla Rosjan, jak i dla Turków walka z Państwem Islamskim to sprawa drugorzędna. Angażując się w Syrii, „car” Putin i „sułtan” Erdogan chcą przede wszystkim osiągnąć własne cele strategiczne. Niestety, sprzeczne.62
  • Półksiężyc nad Moskwą29 lis 2015, 20:00 — Kreml idzie na wojnę z islamskimi radykałami, a jednocześnie próbuje obłaskawić umiarkowanych muzułmanów. Nie udaje się ani jedno, ani drugie.66
  • Sanatorium dla weteranów dżihadu29 lis 2015, 20:00 — Pochodzący ze Szwecji amatorzy emocji pod flagą Państwa Islamskiego po powrocie z Syrii wciąż mogą liczyć na spokojny wypoczynek na północy Europy.68
  • Cyberfront wojny o prawdziwe dusze29 lis 2015, 20:00 — Polem bitwy, na którym bojownicy Państwa Islamskiego odnoszą największe sukcesy, jest dziś internet. Tam ISIS pozyskuje chętnych do walki w Syrii. Aby zablokować rekrutację, Zachód musi stanąć do boju.70
  • Ludzkie tarcze29 lis 2015, 20:00 — Rebelianci w Syrii kryją się przed bombardowaniem za zakładnikami. Tę odrażającą taktykę stosują wszystkie strony wojny.72
  • Fenomen Barei29 lis 2015, 20:00 — Nie ma w historii światowej kinematografii reżysera, którego filmy prawie 30 lat po śmierci byłyby bardziej popularne, niż wtedy gdy powstały. Poza Stanisławem Bareją.74
  • Chłopak z gitarą29 lis 2015, 20:00 — Dziś płyta nic nie znaczy. W zasadzie nie istnieje coś takiego jak sprzedaż. Internet zupełnie zmienił branżę muzyczną. I dlatego wytwórnia dąży do pełnej kontroli nad muzykiem i jego nagraniami – mówi Bryan Adams, gwiazda rocka i kompozytor...78
  • Teatr jest nagi29 lis 2015, 20:00 — Nagość i nawiązania do pornografii to we współczesnym polskim teatrze nic nowego. Trudno się oprzeć wrażeniu, że często to tanie efekciarstwo, choć silące się na artystyczną odwagę.80
  • Wampir z guzem mózgu29 lis 2015, 20:00 — Na ekrany wszedł właśnie debiut fabularny Marcina Koszałki „Czerwony Pająk”. Za granicą zyskał już uznanie krytyków. Jak wyznał reżyser, inspiracją do filmu było między innymi życie Karola Kota. To seryjny morderca, który grasował w Krakowie w...82
  • Armia schodzi z pomnika29 lis 2015, 20:00 — Bohaterowie, patrioci, ale też oportuniści, karierowicze i zabijacy. Taki obraz AK ukazany w „Wielkiej księdze Armii Krajowej” jest bliższy życiu narodu niż apologie.85
  • Prix Galien po polsku29 lis 2015, 20:00 — Innowacyjne leki, szczepionka, sonda-proteza, nośniki polimerowe i CyberOko zwycięzcami polskiej edycji międzynarodowego konkursu Prix Galien 2015.86
  • Najlepsza inwestycja29 lis 2015, 20:00 — Dostęp do innowacyjnych terapii ma wpływ na poprawę kondycji społeczeństwa. W Polsce wydatki na zdrowie do tej pory traktowano jako koszt, a nie jako inwestycję.88
  • Sposób na innowacje29 lis 2015, 20:00 — Jak pożenić biznes z nauką? Może nią być klaster, taki jak NUTRIBIOMED. Efekty jego działania są jak najbardziej wymierne. To innowacyjne produkty, które trafiają na rynek.89
  • „We Are the People” Gallery – czyli depresja i sztuka29 lis 2015, 20:00 — O niezwykłej akcji charytatywnej i o tym, co jest sekretem sukcesów Glenmark Pharmaceuticals w Polsce, opowiada dyrektor generalny firmy Andrzej Gondek.90
  • Trening dziecka – co powinniśmy wiedzieć29 lis 2015, 20:00 — Jeśli chcemy pomóc dziecku w procesie odchudzania lub zaszczepić w nim miłość do aktywnego trybu życia, musimy mieć wiedzę na temat treningu.92
  • Pić mleko, czy nie pić? Oto pytanie29 lis 2015, 20:00 — Zdrowe, niezdrowe? Chude czy tłuste? Zakwaszone czy słodkie? Tylko dla dzieci, czy i dla dorosłych? Na temat mleka istnieje wiele, często sprzecznych, teorii. Jakie jest więc zdrowe i dla kogo?93
  • Wzrost przyjazdów turystów do Polski to nie przypadek29 lis 2015, 20:00 — Zadowolony turysta zachęci innych do odwiedzenia Polski. Zawiedziony zniechęci i odwiedzie od wizyty wielu chętnych. Taka jest natura rekomendacji, na której zostały oparte kampanie zagraniczne realizowane przez Polską Organizację Turystyczną.94
  • Kiedy boli kręgosłup29 lis 2015, 20:00 — Dyskopatia nie musi skazywać na ból do końca życia, a ciężką operację zastępuje dziś pozwalający zregenerować uszkodzone dyski kilkunastominutowy zabieg.98
  • 40 najbardziej wpływowych Polaków 201529 lis 2015, 20:00 — Król jest jeden Jarosław Kaczyński to najbardziej wpływowa postać w kraju. To on sprawuje realną władzę. Jest najsilniejszy, ale nie jest sam. Prezentujemy ranking najbardziej wpływowych Polaków.100
  • 40 NAJBARDZIEJ WPŁYWOWYCH POLAKÓW29 lis 2015, 20:00 — 1. JAROSŁAW KACZYŃSKI Zwierzchnik premiera, marszałka Sejmu, prezes zwycięskiej partii mającej samodzielną większość. Jednym słowem – Pantokrator. Polityk, który wystawiając w wyborach prezydenckich Andrzeja Dudę i parlamentarnych Beatę...105
  • Dotyk luksusu29 lis 2015, 20:00 — Polacy ubierają się coraz lepiej. Otwierane są nowe punkty, gdzie można zamówić garnitur czy płaszcz szyte na miarę. Kupowanie krawatów, skarpetek i swetrów u krawca, gdzie zamawia się szycie koszuli, stało się już wyrazem pewnego snobizmu.112
  • Co potrafi drogi zegarek29 lis 2015, 20:00 — Czas jest dzielony na jednostki przez ruch Ziemi wokół Słońca, pory roku i następowanie nocy po dniu. Luksusem jest go mieć. Jest zbyt cenny, by go tracić, ale odpowiedni, by mierzyć go zegarkami, które kosztują miliony i wiele potrafią.120
  • Gaz, prąd i bonus29 lis 2015, 20:00 — Rachunki za prąd i gaz przeliczają szpitale, szkoły i fabryki, bo oszczędzanie to dziś konieczność. Wprowadzane w domu nowe nawyki dadzą łączne efekty – rachunki mniejsze nawet o 25 proc.122
  • Okienne rewolucje29 lis 2015, 20:00 — Okna są nie tylko ozdobą budynku i jego wnętrz, ale mają też istotny wpływ na komfort mieszkania. To od ich jakości w dużej mierze zależy wysokość rachunków za ogrzewanie.124
  • Dobre projekty w dobrych lokalizacjach29 lis 2015, 20:00 — Ten rok spodziewamy się zamknąć wynikiem niemal 300 sprzedanych lokali – mówi Mirosław Bednarek, prezes zarządu Matexi Polska.128
  • Nowa, lepsza Praga29 lis 2015, 20:00 — Porównywana do londyńskich doków czy berlińskiego Prenzlauer Berg warszawska Praga przeżywa właśnie swój renesans. Inwestycje tutaj otwierają lub planują globalne koncerny. Czy warto rozważyć zakup nieruchomości w jednej z odrestaurowanych...130
  • Złote piętra luksusu29 lis 2015, 20:00 — Zakup luksusowej nieruchomości jest coraz częściej traktowany przez Polaków nie jako fanaberia milionerów, lecz dobra inwestycja w przyszłość. Po takiej transakcji w ciągu roku można zyskać więcej, niż odkładając pieniądze na lokacie bankowej.132
  • KALEJDOSKOP KULTURALNY29 lis 2015, 20:00 — KSIĄŻKI Mariusz Cieślik „Faraon” w wersji pop Nowe powieści historyczne Po latach przerwy pojawiło się w Polsce kilku ciekawych autorów powieści historycznych (z Elżbietą Cherezińską na czele) i właśnie dołączył do nich kolejny....136
  • Starszym bardzo pomaga… wyższy wiek emerytalny29 lis 2015, 20:00 — Najnowsze dane z naszego rynku pracy są niesamowite. Z grubsza: tak dobrze, jak jest teraz, praktycznie nie było od 1989 r. Kilka najważniejszych liczb. Bezrobocie mierzone metodą Eurostatu – prezentowane przez GUS w Badaniu Aktywności...146
  • Zadbaj o oczy29 lis 2015, 20:00 — Bóle głowy, nudności, ale i problemy z dysleksją – wiele kłopotów zdrowotnych ma źródło w wadach wzroku. Dlatego warto skontrolować oczy.152
  • Komórki macierzyste – wielka nadzieja medycyny29 lis 2015, 20:00 — Czy niewidomi zaczną widzieć? Nie wszyscy, ale jest nadzieja – mówi okulista dr Piotr Fryczkowski, który pierwszy wdraża w Polsce now atorską metodę leczenia niektórych schorzeń oka za pomocą komórek macierzystych.155
  • Soczewka ratuje wzrok29 lis 2015, 20:00 — Stosowanie soczewek fakijnych to sposób na trwałą korektę wysokiej krótkowzroczności i nadwzroczności u pacjentów, u których nie jest możliwe zastosowanie zabiegu laserowego – przekonuje dr Krzysztof Ochalik, specjalista z Krakowskiego...156
  • Technologia i wzrok29 lis 2015, 20:00 — Wykonujemy zabiegi prawie niemożliwe, dlatego przyjeżdżają do nas pacjenci z całego świata – mówi Piotr Voigt, optometrysta, prezes Voigt Medica.159
  • Gdy czytanie to wyzwanie29 lis 2015, 20:00 — Czy czytanie lub praca przy komputerze stają się dla ciebie wyzwaniem? Czy masz wrażenie, że litery są coraz mniejsze? W rzeczywistości pogarsza się twój wzrok. To zjawisko, z którym prędzej czy później będzie musiał się zmierzyć każdy: prezbiopia.161
  • Żyć bez okularów29 lis 2015, 20:00 — Wiele osób, doceniając komfort życia bez wady wzroku po zabiegu, żałuje, że nie zdecydowało się wcześniej pozbyć okularów – mówi dr Małgorzata Musiorska-Kulisiewicz z kliniki Mediq.163