Nałęcz - Życie w zaduchu
Udostępnijdodaj Skomentuj
Tygodnik Wprost Wydanie: 49/2004 (1149)
Okładka tygodnika Wprost nr 49/2004 (1149)
Dziękujemy, że jesteś z nami. Tylko prawda jest ciekawa, piszemy o niej wprost.
Czytaj lub pobierz
Platformy prasy cyfrowej:

Nałęcz - Życie w zaduchu

Dodano:   /  Zmieniono: 
Autorytaryzm radzi sobie z trudnościami trapiącymi państwo jeszcze gorzej niż demokracja

Obecne nastroje przypominają krytyczny rozrachunek z II Rzecząpospolitą, czyniony w połowie lat 20. Tamten stan ducha najlepiej wyrażała literatura, będąca najczulszym barometrem zbiorowego myślenia. Wiele osób myślało tak jak jeden z bohaterów "Romansu Teresy Hennert" Zofii Nałkowskiej: "Niepodległość już jest. Są i granice. Mamy wszystko to, co jest gdzie indziej, czegośmy innym tak zazdrościli. Jest łapownictwo rodzime, prywata, rządy motłochu, wielkie afery, wielkie majątki, interes, interes przede wszystkim".
Nie mniej surową ocenę odrodzonego państwa odnaleźć można na kartach "Generała Barcza" Juliusza Kadena-Bandrowskiego czy "Pokolenia Marka Świdy" Andrzeja Struga. Najdramatyczniej wypowiadał się Stefan Żeromski, największy moralny autorytet ówczesnej polskiej inteligencji: "Dał wam los w ręce ojczyznę wolną - oburzał się na rządzących w "Przedwiośniu" - państwo wolne, królestwo Jagiellonów. (...) A wy, wielkorządcy, coście zrobili z tego utęsknienia umierających? (...) Polsce trzeba na gwałt wielkiej idei! Niech to będzie reforma rolna, stworzenie nowych przemysłów, jakikolwiek czyn wielki, którym ludzie mogliby oddychać jak powietrzem. Tu jest zaduch".
Miliony Polaków i oddający stan ich ducha pisarze nie dostrzegali faktów dziś dla historyków oczywistych. Do porządku dziennego przechodzili nad trudem odbudowy państwa, nad heroicznym wysiłkiem zapewnienia mu normalnego funkcjonowania. Nie przyjmowali do wiadomości, że codzienne kłopoty były efektem wieloletniego zacofania, dziedzictwa zaborów, międzynarodowych wahnięć koniunktury, jak wojna celna z Niemcami.
Za wszelkie zło obwiniano kierujących państwem polityków, w pierwszej kolejności posłów. Pleniły się korupcja i prywata. Zawsze można było znaleźć chętnych do obalenia rządu. Trudniej przychodziło wzięcie odpowiedzialności za rozwiązywanie problemów. To pod wpływem takich obserwacji Maciej Rataj, marszałek Sejmu I kadencji, zapisał w swoim dzienniku (w listopadzie 1925 r.) gorzką uwagę: "Rząd rozwiązany, Sejm radzi nad rozwiązaniem się. Tylko rozwiązać państwo i będzie spokój".
Rosły rozczarowanie do demokracji i tęsknota za rządami silnej ręki. Mnożyły się głosy, że kraj potrzebuje terapii wstrząsowej. Wiele osób wiązało swoje nadzieje z Józefem Piłsudskim, znanym z uczciwości i bezinteresowności, tak bardzo kontrastującej z zachłannością innych polityków.
W takiej atmosferze miliony Polaków poparły zamach majowy i autorytarną receptę leczenia słabości demokracji. Trzeba było czasu, aby się przekonać, że autorytaryzm radzi sobie z trudnościami trapiącymi państwo jeszcze gorzej niż demokracja.
Warto o doświadczeniach II Rzeczypospolitej pamiętać, kiedy dzisiaj na podobne schorzenia cierpi III Rzeczpospolita.
Więcej możesz przeczytać w 49/2004 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App Store i Google Play.

Spis treści tygodnika Wprost nr 49/2004 (1149)

  • Wprost od czytelników5 gru 2004 — Między piekłem a rajem Profesor Nałęcz proponuje w felietonie "Między piekłem a rajem" (nr 45), by "zamożni łożyli na utrzymanie państwa proporcjonalnie więcej niż osoby, które z trudem wiążą koniec z końcem"....3
  • Na stronie - Demilleryzacja Polski5 gru 2004 — Ukraina zmierza śmiało na Zachód, a Polska nieśmiało na Wschód Gdyby ruchy w geopolitycznej czasoprzestrzeni można było dostrzec gołym okiem, bez trudu zauważylibyśmy, że Ukraina w tych dniach wyraźnie przesunęła się ze Wschodu na Zachód, i to od...3
  • Skaner5 gru 2004 — Taktyka Kulczyka Jan Kulczyk z własnej inicjatywy przyspieszył przesłuchanie przed łódzką prokuraturą i zeznawał w miniony piątek. Przesłuchanie dotyczyło śledztwa w sprawie jego wiedeńskiego spotkania z Władimirem Ałganowem. Pierwotnie...8
  • Dossier5 gru 2004 — Gdybym miał dać rękę za 30 tys. ludzi, którzy są w platformie, byłbym chyba przesadnym ryzykantem ""Gazeta Lubuska" DONALD TUSK lider PO Byłem wszechwiedzący, dopiero potem stopniowo i powoli głupiałem Program II Polskiego...9
  • Sawka5 gru 2004 — 10
  • Kadry5 gru 2004 — 11
  • Playback5 gru 2004 — 13
  • M&M5 gru 2004 — ZA PRZYKŁADEM UKRAINY Jak Lwów zrzućmy okowy, nie dajmy się spętać! Niechaj topnieją lody z naszej mętnej wody. U nas wciąż jeszcze Orlen, u nich znów orlęta. Witaj Juszczenko swobody!13
  • Poczta5 gru 2004 — Sprostowanie Przepraszam księdza profesora Antoniego Stankiewicza za zawartą w artykule Jacka Pałasińskiego "Prałat non grata" (nr 48) sugestię, jakoby mógł on mieć cokolwiek wspólnego z próbami księdza Jankowskiego...13
  • Nałęcz - Życie w zaduchu5 gru 2004 — Autorytaryzm radzi sobie z trudnościami trapiącymi państwo jeszcze gorzej niż demokracja Obecne nastroje przypominają krytyczny rozrachunek z II Rzecząpospolitą, czyniony w połowie lat 20. Tamten stan ducha najlepiej wyrażała literatura, będąca...14
  • Ryba po polsku - Rezerwat obywatelski5 gru 2004 — Długoletnie obserwacje maneżu politycznego doprowadziły mnie do wniosku, że braku rządu nikt by w Polsce nie zauważył Wysłuchałem za grzechy swoje i całej rodziny debaty budżetowej w Sejmie, a w niej wystąpienia posłanki Senyszyn, która obcięcie...15
  • Z życia koalicji5 gru 2004 — Mamy nowy, jak co roku fantastyczny, budżet! Od teraz będzie tak dobrze, że z tej radości do Pabianic przyleciały bociany, w Pułtusku zakwitły sasanki, a w Tatrach przebudziły się misie. Aha, jeszcze w Sejmie obrodziły głąby i odbiła palma....16
  • Z życia opozycji5 gru 2004 — Czas umierać, bo znikąd nadziei. Niezmordowana tropicielka warszawskich nadużyć Julia Pitera trafiła na poszlaki świadczące, że ona sama nie jest czysta jak łza. Wśród stołecznych radnych rozeszła się wieść, że we wciąż komunalnym...17
  • Fotoplastykon5 gru 2004 — Henryk Sawka (www.przyssawka.pl)18
  • Uniwersytet korupcji5 gru 2004 — Aż 51,1 proc. Polaków zetknęło się z wypadkami korupcji podczas przyjmowania na studia Bycie członkiem społeczności uniwersyteckiej zobowiązuje" - mówił w 1996 r. Jan Paweł II na spotkaniu z rektorami polskich wyższych uczelni....20
  • Grzech Giertycha5 gru 2004 — Roman Giertych powinien szczerze wyznać winy, żałować za nie i pokutować, lecz już poza komisją śledczą Wczasach zimnej wojny Amerykanie wspierali niezbyt sympatyczne reżimy, byle tylko władza nie wpadła w ręce komunistów. O różnych...24
  • Umarli na egzekucję5 gru 2004 — W III RP nie udało się wyjaśnić żadnej zagadkowej śmierci w sprawie z politycznym podtekstem "Demokratyczny porządek III Rzeczypospolitej" odróżnia nas od Białorusi czy Turkmenistanu - mówi przy każdej okazji prezydent Kwaśniewski. Czy...26
  • Orły Temidy5 gru 2004 — 20 największych prawniczych majstersztyków Na liście najbardziej poważanych zawodów o ułamek procenta wyprzedzają księży i biznesmenów, ale zdecydowanie ustępują naukowcom, dziennikarzom czy policjantom. Według najnowszego sondażu Centrum Badania...30
  • Giełda5 gru 2004 — Hossa Świat Biznes po byku Już 2,8 mln funtów zarobiła w tym roku brytyjska firma Genus na pięcioletnim byku Picston Shottle rasy Holstein. Jego sperma cieszy się takim powodzeniem, że hodowcy z całej Wielkiej Brytanii, kilku krajów...38
  • Prywatna telewizja publiczna5 gru 2004 — TVN stała się telewizją polskiej klasy średniej "Było tylko dwóch szaleńców w sektorze medialnym: właściciel CNN Ted Turner i ja" - zauważył niedawno Rupert Murdoch, magnat medialny, właściciel m.in. telewizji Fox, "New York Post", "The Times" i...40
  • Krok pijanego5 gru 2004 — Mocny złoty? Tragedia narodowa? Nie, to po prostu droga do normalności. Euro warte jest 2,5 zł! W połowie tego roku euro kosztowało 4,64 zł. Bardzo drogo, biorąc pod uwagę, że dzisiaj (23 listopada) kosztuje już tylko 4,20 zł. W ciągu pół roku...46
  • Na zdechłym mustangu5 gru 2004 — Zamiast strategii lizbońskiej - duch przedsiębiorczości, dobrze strzeżone prawa własności i niskie podatki Eamonn Butler, dyrektor londyńskiego Instytutu Adama Smitha, przypomniał stare porzekadło Indian ze stanu Dakota: "Jeśli spostrzeżesz, że...48
  • T-shirt z chińskim smokiem5 gru 2004 — Przeciętny koszt pracy robotnika w Chinach jest trzy razy niższy niż w Polsce, 20 razy niższy niż w USA i 30 razy niższy niż w Niemczech! Dokładnie 18 039 168 chińskich kurtek mogli sprowadzić na rynek unii importerzy w 2001 r. Przed dwoma laty...50
  • Balcerowicz wprost - Renta zacofania5 gru 2004 — To nie nauce, lecz transferowi gotowych technologii zawdzięczamy wzrost gospodarczy Nauka" należy do słów, które powalają na kolana. Któż się oprze na przykład twierdzeniu, że bez nauki jesteś-my skazani na zacofanie albo że więcej nauki to...54
  • 2 x 2 = 4 - Nie chciana regionalizacja5 gru 2004 — Zamiast samorządnych regionów mamy centralizm Bardzo się ucieszyłem z powołania na komisarza unii Danuty Huebner, która będzie się zajmować polityką regionalną. Niemal natychmiast zasępiłem się jednak, zadając sobie pytanie, czy nasza dzielna...56
  • Supersam5 gru 2004 — Kino w kieszeni Samsung Yepp YH-999 jest przenośnym odtwarzaczem multimedialnym. Jego właściciel ma zawsze dostęp do plików muzycznych i wideo, gdyż na 1,8-calowym twardym dysku o pojemności 20 GB mogą być zapisane pliki MP3, WMA, WMV i...58
  • Globalny shopping5 gru 2004 — Suknia Diora kupiona w Paryżu to nie to samo, co suknia Diora kupiona w Warszawie Poddaj się zakupowej terapii w światowych stolicach handlu - zostań nowoczesnym podróżnikiem! - tak reklamuje się brytyjskie biuro podróży A2B Travel. Spędź z nami...60
  • Stowarzyszenie umarłych internautów5 gru 2004 — Globalna sieć potęguje falę samobójstw Po co zabijać czas, skoro można się zabić samemu - głosiła reklama zegarków w Danii. Towarzyszyły jej zdjęcia wisielca bądź mężczyzny z podciętymi żyłami. Dziś w podobny sposób można by reklamować niektóre...70
  • Dostojewski w Jerozolimie5 gru 2004 — Imigranci z Rosji stają się dominującą siłą w Izraelu Ilu jeszcze Żydów mieszka w Rosji - spytałem mojego brata Aharona Weissa, który zajmuje się odrodzeniem żydowskich gmin na terenach byłego ZSRR. Odpowiedź była zaskakująca: "Tylu, ilu...72
  • Druga płeć - Do wyboru, do koloru5 gru 2004 — Ruch równouprawnienia zmienia się w orgię zakupów, gdzie kobiety kupują sobie tożsamość, jaka im się zamarzy Jak to się stało, że nie wystarczy nam już własna twarz i własne nazwisko. Nie wystarczy i to do tego stopnia, że niezaprzeczalne walory...74
  • Kulturkampf5 gru 2004 — "Naród polski nie może się mienić narodem kulturalnym, należącym do wspólnoty europejskiej" - mówił Joseph Goebbels Ostatnio wiele - a zdaniem niektórych zbyt wiele - uwagi poświęca się kwestiom niemieckim, w tym zadośćuczynieniu za szkody...76
  • Know-how5 gru 2004 — Kompas w dziobie Ptaki potrafią reagować na działanie ziemskiego pola magnetycznego, które pozwala im obrać prawidłowy kierunek lotu. Takie właściwości wykryli ornitolodzy u gołębi domowych, drozdów oraz lasówek....80
  • Gdzie się leczyć5 gru 2004 — Najlepsze szpitale w Polsce: kardiologia, kardiochirurgia, ortopedia82
  • Kręgi faraona5 gru 2004 — Nowe badania mumii odsłaniają tajemnice starożytnego Egiptu Ramzes II Wielki zasłynął jako wojownik i dowódca, który poprowadził wojska egipskie niemal do granic dzisiejszych Turcji i Iraku. Z Hetytami stoczył pod Kadesz jedną z największych...94
  • Bez granic5 gru 2004 — Indeks indyka W Święto Dziękczynienia nawet Michael Moore nie powie o Bushu "morderca". Na kilka dni przed Thanksgiving Day Bush ułaskawił wybranego przez miliony internautów narodowego indyka roku. Dwudziestokilowy ptak o...96
  • Ukraina kontra Ruskraina5 gru 2004 — Na Majdanie Niezależności w Kijowie oglądamy uroczysty pogrzeb rosyjskiej polityki ostatniej dekady Nie macie moralnego prawa wtrącać się w wewnętrzne sprawy Ukrainy - pouczał poirytowany Władimir Putin polityków państw Unii Europejskiej. Jego...98
  • Zakochany Amerykanin5 gru 2004 — Esej Jeremy'ego Rifkina stał się niezamierzoną parodią euroentuzjazmu Jeremy Rifkin lubi chodzić pod prąd. Po pochwalnej pieśni dla gospodarki opartej na energii z wodoru amerykańskiemu eseiście przyśniła się nowa, wszechpotężna Europa. Europa -...104
  • Kanclerz Schroeder & Mr Hyde5 gru 2004 — Wśród 600 gości na 60. urodzinach Gerharda Schroedera nie było jego przyrodniego brata Dlaczego Gerhard Schroeder nie lubi się bawić w chowanego? Bo nikt go nie będzie szukał" - tak brzmi jeden z dowcipów o kanclerzu. Niemieccy chadecy już...105
  • Małe wielkie narody5 gru 2004 — Europa cierpi na deficyt patriotyzmu, ale szowinizmu w niej nie brakuje Kraj, który przeżył porażkę i głębokie upokorzenie, będzie wyjątkowo podatny na wszelkie nawroty nacjonalizmu, nawoływania do odbudowy własnej świetności" - twierdzi Paul...106
  • Menu5 gru 2004 — Wydarzenia Krótko po Wolsku Człowiek człowiekowi wilkołakiem Moją uwagę zwróciły doniesienia z Pomorza. Coś dużego morduje tam króliki, zagryza, nie zjada... Wilk, ryś, niedźwiedź? A może - podsuwam nieśmiało - wilkołak? Na...108
  • Wprost poleca pod choinkę5 gru 2004 — Albumy i encyklopedie Świat w trzech wymiarach Demart Ten ilustrowany atlas jest prawdziwą perłą w swej kategorii. Dokładne mapy krajów i regionów świata wzbogacają liczne tablice tematyczne, ciekawe opisy, cytaty z książek, piękne...110
  • Muzeum niewidzialnej architektury5 gru 2004 — Na pierwszy rzut oka nowy budynek MoMA składa się z zawieszonych w próżni białych ścian "Plaster miodu napełniony mlecznym światłem". "Martwe laboratorium naukowe zbudowane na przekór tętniącemu życiem Manhattanowi". To jedne z wielu opinii o...112
  • Hurtownia kultury5 gru 2004 — Arcydzieła muzyki, literatury i filmu kupujemy dziś na wagę lub w zgrzewkach - jak piwo Harry Potter, James Bond czy Superman to dziś marki handlowe, rozpoznawalne tak samo jak Marlboro czy Heineken. I tak samo jak papierosy czy piwo sprzedawane...118
  • Ueorgan Ludu5 gru 2004 — Jesteśmy niezawodnym ogniwem UE, ale bigosu nie oddamy TRYBUNA PRZYMIERZA MIĘDZY DAWNYMI A MŁODYMI Nr 49 (114) Rok wyd. 3 WARSZAWA, poniedziałek 29 listopada 2004 r. Cena + VAT + ZUS + akcyza Plan ukraińskiego okrągłego stołu zaproponowany przez...120
  • Skibą w mur - Kotlet w bułce5 gru 2004 — W opowieściach antyglobalistów kotlet w bułce jawi się jako coś w rodzaju pały faszysty Czy coś tak banalnego jak kotlet w bułce może się stać tematem filmu, przedmiotem kampanii politycznej czy inspiracją do poważnej dyskusji? Jak najbardziej,...122