Oko to narząd doskonały – jest kamerą i aparatem fotograficznym w jednym. Jest niezwykle ruchliwe, co zawdzięcza sześciu mięśniom zlokalizowanym w oczodole. Powieka jest dla oka niczym aktywny płaszcz ochronny – nie tylko chroni je przed urazami mechanicznymi, ale też przy każdym mrugnięciu rozprowadza po powierzchni oka cienką warstwę płynu łzowego, który jest wydzielany m.in. przez gruczoły łzowe. Samo nawilżenie oka ma zasadnicze znaczenie dla jego dobrej kondycji.
Spojówka, czyli zewnętrzna warstwa gałki ocznej, chroni przed zarazkami. Niekiedy i ona sama ulega zapaleniu albo zakażeniom bakteryjnym lub wirusowym. Jest jeszcze przezroczysta rogówka, która umożliwia dotarcie promieni świetlnych do siatkówki. Oko jest zbudowane jeszcze z wielu innych części. Jeśli któryś z elementów tej skomplikowanej machiny niedomaga, zaczynamy źle widzieć. Oczy są też swego rodzaju barometrem zdrowia – ich stan zwykle odpowiada kondycji całego organizmu. Z wiekiem dochodzi do wielu niekorzystnych zmian spowodowanych nie tylko starzeniem się, lecz także niewłaściwą dietą, odwodnieniem, nieprawidłowym oddychaniem i zbyt małą aktywnością fizyczną.
Woda, dieta, ruch
– Dieta złożona ze zbyt dużych ilości węglowodanów kosztem białka i tłuszczu przy niskiej aktywności fizycznej prowadzą nie tylko do otyłości, cukrzycy, nadciśnienia, miażdżycy, ale także do niedotlenienia układu nerwowego i oczu. A to z kolei przyspiesza występowanie chorób takich jak zaćma, jaskra, zwyrodnienie plamki czy zespół suchego oka – mówi prof. Zbigniew Zagórski, założyciel Ośrodków Chirurgii Oka. Lekarze zalecają dietę bogatą w warzywa i owoce, picie dużych ilości wody, a także oddychanie głębokie (przeponowe) oraz przynajmniej pół godziny dziennie aktywności fizycznej (spacer, rower, basen, nordic walking itd.).
– W celu ochrony i wzmocnienia oczu zalecamy ponadto suplementy diety, takie jak luteina, astaksantyna, melatonina, witaminy z grupy B, zwłaszcza B3, B6, B12, duże dawki witaminy C, a także wyciąg z miłorzębu, kurkuminę i kwasy omega-3 – dodaje prof. Zagórski. Warto ograniczyć czas, który spędzamy przed telewizorem, komputerem, a także korzystanie ze smartfona. Te urządzenia emitują promieniowanie, które w dużych dawkach jest szkodliwe dla oczu, a poza tym długie wpatrywanie się w ekran komputera
Światło przy pracy
Dobre widzenie wymaga dobrego oświetlenia, zwłaszcza przy wykonywaniu prac wymagających precyzji i podczas czytania. Jednak trzeba pamiętać, że przy długotrwałym wytężaniu wzroku oczy mogą zacząć boleć. Bez względu na to, jaką pracę wykonujemy, najkorzystniej jest, jeśli światło nie migocze i pada z tyłu w kierunku patrzenia. Pomieszczenie, w którym oglądamy telewizję albo pracujemy przy komputerze, powinno być tak oświetlone, aby źródła światła nie odbijały się od ekranu. Jeśli mamy wadę wzroku, to należy ją korygować, w przeciwnym razie oczy szybciej się męczą, a widzenie nie jest optymalne. Korygowanie wad wzroku jest szczególnie ważne u dzieci.
KIEDY OKO JEST SUCHE
Pieczenie oczu, uczucie ciała obcego pod powiekami, przekrwienie spojówek – to wszystko mogą być objawy zespołu suchego oka. Ta dolegliwość jest spowodowana m.in. upośledzoną produkcją łez i ich nieprawidłowym składem. Inne czynniki, które mogą ją wywołać, to przebywanie w klimatyzowanym pomieszczeniu czy praca przy komputerze (wpatrując się w ekran, rzadziej mrugamy), a także zanieczyszczenie powietrza. Sprzyjają jej powstaniu: wiek (powyżej 40. roku życia), zaburzenia hormonalne, menopauza, stosowanie leków, a także choroby autoimmunologiczne. – W przypadku wystąpienia objawów suchego oka, w celu łagodzenia dolegliwości i poprawy nawilżania, należy oprócz sztucznych łez stosować tzw. higienę powiek, która polega na kompresach rozgrzewających, masażu brzegów powiek i czyszczeniu specjalnymi płynami –tłumaczy prof. Zagórski. Trzeba to robić codziennie, tak jak codziennie myjemy zęby, wtedy nie dokucza nam suche oko. Na co dzień pamiętajmy o zwyczajnym, poczciwym mruganiu. Zbyt rzadkie powoduje intensywne parowanie łez, a więc zaczerwienienie i pieczenie. Tymczasem regularne, odruchowe wykonywanie tej prostej czynności nawilża i czyści oczy, rozluźnia mięśnie twarzy i czoła. No i zapobiega marszczeniu brwi.
BÓL OCZU – SYGNAŁ OSTRZEGAWCZY
Ból oczu może sygnalizować niegroźną dolegliwość wywołaną np. przeciążeniem wzroku czy podrażnieniem spojówek, ale także może oznaczać poważną chorobę. Dlatego bólu oczu nigdy nie należy lekceważyć. Niewielki ból oka i pieczenie to objaw zapalenia spojówek. Silny ból oka, który pojawia się nagle i promieniuje do kości twarzy, niekiedy na tył głowy i któremu towarzyszy utrata ostrości widzenia może oznaczać atak jaskry. Ból oczu może też sygnalizować zapalenie błony naczyniowej, a także zapalenie nerwu wzrokowego. Z kolei zapalenie nerwu wzrokowego, które dotyczy pozagałkowego fragmentu oka, często jest pierwszym objawem stwardnienia rozsianego.
KONTROLA U OKULISTY
Ważne, by pamiętać o okresowych badaniach okulistycznych w celu wczesnego wykrycia zagrożeń dla oczu. U dorosłych kontrolne badania okulistyczne powinny być wykonywane minimum co dwa lata. Po 40. roku życia zaczynają rozwijać się takie choroby jak jaskra czy zwyrodnienie plamki (AMD), dlatego warto takiemu badaniu poddać się raz w roku. Schorzenia te początkowo nie zaburzają widzenia, jednak w późniejszym okresie mogą prowadzić do całkowitej ślepoty. Osoby z grupy ryzyka, np. chorzy na cukrzycę, powinni takie badanie wykonywać częściej (nawet dwa razy w roku), ponieważ w ich wypadku ryzyko wystąpienia zmian na dnie oka, zaćmy czy jaskry jest większe niż u ludzi zdrowych. U tych pacjentów ważna jest kontrola cukru we krwi, bo utrzymanie go na odpowiednim poziomie może opóźnić proces chorobowy lub nie dopuścić do powstania schorzenia. Częściej do okulisty powinny się zgłaszać także osoby cierpiące na choroby zapalne tkanki łącznej (choroby reumatyczne, naczyń), układu nerwowego, np. stwardnienie rozsiane, oraz nowotwory. Warto dbać o wzrok codziennie, tak by widzieć jak najlepiej i najdłużej, do późnej starości.
Partner tekstu
Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App Store i Google Play.
Dalsze rozpowszechnianie artykułu tylko za zgodą wydawcy tygodnika Wprost.
Regulamin i warunki licencjonowania materiałów prasowych.