Rozmowa z Israelem Finkelsteinem, archeologiem, autorem książki „The Bible Unearthed” – Biblia bez tajemnic
„Wprost": Czy wyjście z Egiptu, które chrześcijanie wspominają podczas Wielkanocy, a Żydzi na jego pamiątkę obchodzą Paschę, w ogóle się zdarzyło?
Israel Finkelstein: Biblijny opis wyjścia z Egiptu nie dotyczy jednego wydarzenia. Łączy elementy z różnych okresów historycznych. Trudno więc ustalić czas, w którym miałoby do tego dojść. Najbardziej spójne szczegóły geograficzne związane z tym wydarzeniem pochodzą z VII wieku p.n.e. Znajdują się tam nazwy takich regionów jak Goszen, od Geshem, nazwy arabskiej dynastii, panującej w V i VI wieku p.n.e. w delcie Nilu. Wszystkie egipskie imiona wspomniane w opowiadaniu o Józefie były popularne wyłącznie w VII i VI wieku p.n.e. Na ten okres wskazuje też opisywany w Biblii lęk faraona przed inwazją ze Wschodu – wtedy Egiptowi zagrażali Persowie. Nie byłby on uzasadniony w sytuacji Egiptu przed VII wiekiem p.n.e. Co więcej, wszystkie główne miejsca, którym nadano nazwy podczas wędrówki Izraela, były zasiedlane tylko w VII wieku p.n.e., a niektóre wyłącznie wtedy. W opisie Exodusu zauważalne jest jednak także nawiązanie do wypędzenia Hyksosów z Egiptu w XVI wieku p.n.e. Wszystkie znane z przeszłości historie związane z wyzwoleniem się spod dominacji Egiptu zostały połączone w całość na dworze króla Judy, Jozjasza, pod koniec VII wieku p.n.e. Wtedy opowieść o wyjściu Izraelitów z Egiptu przybrała ostateczną formę. Nie opisuje ona faktów historycznych, ale jest nawoływaniem, by królestwo Judy oparło się dominacji Egiptu.
Israel Finkelstein: Biblijny opis wyjścia z Egiptu nie dotyczy jednego wydarzenia. Łączy elementy z różnych okresów historycznych. Trudno więc ustalić czas, w którym miałoby do tego dojść. Najbardziej spójne szczegóły geograficzne związane z tym wydarzeniem pochodzą z VII wieku p.n.e. Znajdują się tam nazwy takich regionów jak Goszen, od Geshem, nazwy arabskiej dynastii, panującej w V i VI wieku p.n.e. w delcie Nilu. Wszystkie egipskie imiona wspomniane w opowiadaniu o Józefie były popularne wyłącznie w VII i VI wieku p.n.e. Na ten okres wskazuje też opisywany w Biblii lęk faraona przed inwazją ze Wschodu – wtedy Egiptowi zagrażali Persowie. Nie byłby on uzasadniony w sytuacji Egiptu przed VII wiekiem p.n.e. Co więcej, wszystkie główne miejsca, którym nadano nazwy podczas wędrówki Izraela, były zasiedlane tylko w VII wieku p.n.e., a niektóre wyłącznie wtedy. W opisie Exodusu zauważalne jest jednak także nawiązanie do wypędzenia Hyksosów z Egiptu w XVI wieku p.n.e. Wszystkie znane z przeszłości historie związane z wyzwoleniem się spod dominacji Egiptu zostały połączone w całość na dworze króla Judy, Jozjasza, pod koniec VII wieku p.n.e. Wtedy opowieść o wyjściu Izraelitów z Egiptu przybrała ostateczną formę. Nie opisuje ona faktów historycznych, ale jest nawoływaniem, by królestwo Judy oparło się dominacji Egiptu.
Więcej możesz przeczytać w 12/2008 wydaniu tygodnika Wprost .
Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App Store i Google Play.
