Historia o koniu trojańskim i trwającym dziesięć lat oblężeniu Troi, przedstawiona przez Homera w "Iliadzie", może być legendą, ale na pewno jest osadzona w realiach historycznych i geograficznych. Prawdziwy okazał się również opis Troi sporządzony przez Strabona, greckiego geografa z I wieku. Do takich wniosków doszedł John Kraft z University of Delaware, który w północno-zachodniej Turcji prowadził wiercenia pozwalające określić rodzaj oraz wiek wydobytych osadów. Amerykański uczony opracował dokładną mapę zmian budowy geologicznej terenu, zachodzących przez kilkadziesiąt wieków. Jego zdaniem, nie ma już wątpliwości, że usytuowanie w tym miejscu Troi całkowicie zgadza się z geografią zdarzeń opisywanych przez Homera.
Oblężenie "Iliady" "Iliada" Homera, uznawana za jedno z największych dzieł w dorobku literackim ludzkości, została napisana około 2800 lat temu. Opisana w niej wojna między Grekami i Trojanami wydarzyła się około 1200 roku p.n.e. Głównym wątkiem historii jest oblężenie Troi przez wojska Menelaosa, króla Sparty, usiłującego odzyskać żonę Helenę, porwaną przez Parysa. Do 1870 r. panowało przekonanie, że jest to jedynie mit, a miasto opisane przez Homera nigdy nie istniało. W tym właśnie roku Heinrich Schliemann, niemiecki archeolog amator, posługując się jako przewodnikiem wyłącznie "Iliadą", odkrył ruiny starożytnej Troi na wzgórzu Hisarlik w Azji Mniejszej (dzisiejsza Turcja). Znalezisko udowodniło, że istnienie miasta było faktem, uczeni jednak nadal dyskutowali nad tym, czy opisane w eposie zdarzenia i miejsca były prawdziwe. Homer przedstawił Troję jako miasto leżące nad morzem. Pisał, że greckie statki podpłynęły do położonej na wybrzeżu Troi i rozpoczęły trwające dziesięć lat oblężenie. Tymczasem ruiny, które odkrył Schliemann, znajdowały się w głębi lądu.
Port w głębi lądu Okazuje się, że wybudowane około 3000 roku p.n.e. miasto leżało nad dużą, wcinającą się głęboko w ląd zatoką. Według Johna Krafta, osady z rzek Skamander i Simois (dzisiaj Küük Menderes i Dumrek) wypełniły zatokę, co sprawiło, że linia brzegowa się przesunęła. "Nasza mapa sporządzana na podstawie badań geologicznych potwierdza opis Homera" - twierdzi Kraft. "Wierciliśmy siedemdziesiąt metrów pod powierzchnią osadów rzecznych i wydobywaliśmy materiał morski" - opowiada uczony. Badacze zlokalizowali położone na zachód od Troi miejsce, w którym Grecy mieli założyć obóz, ustalili, gdzie mogły leżeć porty trojańskie, oraz precyzyjnie określili, gdzie znajdował się opisywany w "Iliadzie" bród na rzece Skamander. Według Krafta, pozwala to postrzegać "Iliadę" jako coś więcej niż legendę. "Należy poważnie traktować to, że opis Homera zgadza się z odkryciami geologicznymi" - podkreśla John Luce z Trinity College w Dublinie.
Rekonstrukcja legendy Schliemann odkrył dziewięć warstw osadniczych - od 3000 r. p.n.e. do czasów grecko-rzymskich. Warstwę oznaczoną jako II uznał za pozostałość Troi Homera. Znalazł tam przedmioty ze złota, które nazwał skarbem Priama. Niestety, w tym wypadku intuicja całkowicie go zawiodła. Badania prowadzone przez Amerykanów udowodniły, że pozostałości Troi opisywanej przez Homera leżą w VII warstwie, a wiek warstwy II określono na 2500-2200 r. p.n.e. Najstarsze pozostałości pochodzą z wczesnej epoki brązu. Istniała wówczas otoczona murem osada z charakterystycznymi domami, tzw. megaronami. Miasto zostało zniszczone około 2200 r. p.n.e. prawdopodobnie przez indoeuropejskich najeźdźców. Lata 1900-1275 p.n.e. to okres świetności Troi. W ruinach z tego czasu znaleziono szczątki murów obronnych, okazałych pałaców i domów. Na skutek trzęsienia ziemi miasto zostało częściowo zburzone. Około 1200 roku p.n.e. Troję podbili Achajowie, których Homer utożsamia z Grekami. Około 720 r. p.n.e. powstała Troja VIII. Z tego okresu pochodzą ruiny doryckiej świątyni Ateny. Troja IX to rzymski Ilion. Po tym mieście pozostały między innymi teatr i budynek posiedzeń rady - buleuterion. Miasto objęte przez Rzymian specjalną opieką przetrwało do IV wieku n.e. Wiele zabytków i cennych przedmiotów zniszczono lub wywieziono. A co z koniem trojańskim? Stoi, zrekonstruowany, w Turcji. Pełen jest zazwyczaj podstępnych... turystów.
Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App Store i Google Play.
