SZTUKA
Nakręć sobie historię
Kuba Dąbrowski, jeden z najzdolniejszych polskich fotografujących 30-latków, zaczynał od zbierania historii i sondowania portretowanych osób. Teraz znów krąży wokół tematu historii, prosząc widzów, by złożyli sobie je sami. Z jego zdjęć. Na wystawie w warszawskiej Zachęcie pokazano prace fotograficzne Dąbrowskiego wybrane przez niego z ostatnich dwóch dekad. W masie zdjęć znalazły się migawki z bójki w szkole podstawowej, pozowane fotki, kadry z blokowiska, ale też zdjęcia syna albo po prostu ulubione fotki z gazet i ujęcia z ważnych meczów. Tak jakby fotograf sam na siebie kierował obiektyw i pokazywał składniki swojego świata, swojej wizualnej codzienności. Całość rzeczywiście przypomina rozebrany na poszczególne kadry film, taki, który – żeby się rzeczywiście wydarzył – potrzebuje widza, który poskłada je w logiczne ciągi. Dokładnie dziesięć lat temu Dąbrowski pokazywał w galeriach fotograficzny cykl „Ważne pytania”, w którym portretom towarzyszyły tekstowe informacje o ulubionej piosence albo o tym, co denerwuje modela. Mówił o sobie, że jest parasocjologiem. O tej wystawie opowiada, że jest analogowym blogiem. Bardzo udane to wycieczki na pogranicza form i zawodów. Anna Theiss
Kuba Dąbrowski „Film obyczajowy produkcji polskiej”
Zachęta Narodowa Galeria Sztuki, do 16.03
„WPROST” Z DVD
Jekyll i Hyde
W tym tygodniu „Wprost” można kupić z kryminałem „Mr. Brooks” na DVD. Tytułowy bohater, grany przez Kevina Costnera, jest biznesmenem. Ale czasem przeistacza się w zabójcę (partneruje mu w tym William Hurt). Na tropie jego tajemnicy jest Demi Moore. Zręczne połączenie kina gangsterskiego z dramatem psychologicznym. KK
TVP
W kitlu
Dla wszystkich, którzy kochają „Na dobre i na złe” wyjątkowa frajda: serial „Na sygnale” to historia, która też rozgrywa się w okolicach szpitala w Leśnej Górze. Tym razem jej bohaterami są członkowie załogi karetki. W odcinkach cyklu pojawią się także znani już widzom lekarze, m.in. dr Sambor.
„Na sygnale”, TVP 2, pierwszy odcinek: środa 12 lutego, godz. 21.45
TEATR
Duszyczka nienasycona
Powracająca na afisz „Duszyczka” Tadeusza Różewicza w reżyserii Jerzego Grzegorzewskiego w Teatrze Narodowym to spektakl świętość. Arcydzieło. Poemat prozą Różewicza, wzmocniony o fragment „Et in Arcadia” z 1961 r., stał się dla Grzegorzewskiego idealnym materiałem na podsumowanie twórczej drogi. Pamięć R. – dla mnie życiowa kreacja Jana Englerta – układa się meandrycznie, przybiera formy kobiece (ukochane aktorki Grzegorzewskiego przetwarzają najważniejsze kreacje w jego teatrze) bądź perspektywę wizualną: kostiumy Barbary Hanickiej idealnie współbrzmią ze scenograficznymi konceptami reżysera korzystającego z prywatnej galerii obrazów jego wyobraźni, z kolorami ukochanych miast: Rzymu, Wiednia, Wenecji. Grzegorzewski ostatnimi spektaklami- -poematami w Narodowym żegnał się z teatrem na raty. Sięgał po autorów, w których twórczości odnajdował szczególne braterstwo. Najpełniej odnalazł je właśnie u Różewicza. Grany przez Englerta R. przywołuje refleksy erotycznych doznań, boleje nad defraudacją wartości, boi się ostatecznego. Niskie rymuje się z wysokim, seks z czułością, a depresja z deformacją. Warunkiem istnienia jest rozbijanie puzzli życia. Ultramaryna zamienia się wówczas w śmiercionośną czerń. Taki jest przecież kres każdej biografii, czyli pornografii. Sceniczny cud Jerzego Grzegorzewskiego z 2004 r. to przejmujący tren. Podobnego teatru już nie ma. I nie będzie. Łukasz Maciejewski
„Duszyczka”, reż. Jerzy Grzegorzewski, Teatr Narodowy
KSIĄŻKA
Z boku widać więcej
Pięć doktoratów napisanych u Małgorzaty Szpakowskiej, a zatem i piątka rozmówczyń – a wreszcie ona, wybitna humanistka, znawczyni Witkacego, Lema, długoletnia redaktorka „Dialogu”, wnikliwa kronikarka dziejów polskiej kultury i obyczajowości w XX w. Każda rozmowa ze Szpakowską byłaby ciekawa, ale ta jest ciekawa w sposób szczególny, bo wydobywa z bohaterki wspomnienia, z których nawet ona sama nie zdawała sobie dotąd sprawy. Dzieje się tak, ponieważ nie jest to całkiem zwyczajna konwersacja – raczej rodzaj budującego sporu: o międzypokoleniowe różnice, tożsamość, pamięć historyczną, rozmaite mitologie czasów PRL. Szpakowska zawsze wolała pozostawać w cieniu, unikając wszelkich politycznych i towarzyskich afiliacji – ale jej opowieść o życiu, zdystansowana, wyważona, sarkastyczna, jest po prostu rewelacyjna. Mówi się tu o osobliwościach zdominowanego przez kobiety domu rodzinnego, o ojcu, przedwojennym nacjonaliście, który prawdopodobnie zginął w Katyniu, o edukacji czasów stalinowskich, o wielkich nadziejach związanych z gomułkowską odwilżą, o intelektualnej enklawie, jaką w latach 60. stał się Wydział Filozofii UW, o wydarzeniach Marca ’68, w których wyniku Szpakowska wylądowała w więzieniu z trzyletnim wyrokiem. Nie jest to jednak narracja bohaterska. Outsiderom różne rzeczy przydarzają się mimochodem, ale outsiderzy widzą więcej – choćby własną bezsilność i organiczną niechęć do angażowania się w wielkie sprawy ludzkości, głupotę radykałów i rewolucjonistów (dostaje się tu mocno np. utopijnym pomysłom Jerzego Giedroycia), siłę kompromisu i fałsz barykad. „Mam w sobie małego protestanta. Od tego właściwie należałoby zacząć” – mówi Szpakowska, wychowana w głęboko katolickiej rodzinie. Z takich pięknych paradoksów składa się cała ta książka. Z takich paradoksów, dodajmy, składa się ludzka egzystencja. Piotr Kofta
„Outsiderka. Szpakowska” rozmawiają Agata Chałupnik i inni Krytyka Polityczna 2014
FILM
Więcej niż system
Walentynki skutkują oczywiście zatrzęsieniem filmów o miłości. „Ona” wyróżnia się w tej fali: jest opowieścią o miłości do systemu operacyjnego. Akcja filmu rozgrywa się w bliskiej przyszłości. Sprzęt elektroniczny otaczający bohaterów jest podobny do współczesnego, ale ludzie są jeszcze bardziej od niego uzależnieni. A na rynku pojawia się nowe, inteligentne oprogramowanie zdolne do samodzielnego myślenia i nauki. Bohater (w tej roli Joaquin Phoenix), niespełniony pisarz po nieudanym związku, wchodzi w relację z software’em własnego komputera. Zresztą trudno mu się dziwić, bo tytułowa „ona” ma lekko zachrypnięty, zmysłowy głos Scarlett Johansson. „Ona” to hipsterski film kultowego reżysera, byłego męża Sofii Coppoli – Spike’a Jonze’a. Autoironiczny portret wielkomiejskich singli, którzy duszą się w dzisiejszym zdominowanym przez korporacje świecie. Ze świetną muzyką Owena Palletta i Wina Butlera z Arcade Fire oraz z nasyconymi kolorami, a jednocześnieczystymi zdjęciami Hoyte van Hoytemy. Reżyser przedrzeźnia medialne wyobrażenie o związkach i współczesną, poradnikową nowomowę. Tyranię kreatywności zamieniającą się w gruncie rzeczy w ciągłe powtarzanie schematów. Jak w reklamie masowego napoju orzeźwiającego, która każdego z milionów klientów przekonywała: „Bądź sobą, usłuchaj pragnienia”. Najbardziej bawią sceny z pracy bohatera w portaluBeatifulHandwrittenLetters. com. Polega ona na pisaniu w imieniu klientów listów z wyznaniami uczucia, tęsknoty, deklaracjami oddania. „Ona” bawi. Choć oczywiście w gruncie rzeczy jest ckliwym banałem. Przypowieścią ironizującego melancholika, który boleje, że jesteśmy coraz bardziej samotni. I przypomina, że coś jednak jest w tradycyjnych kontaktach międzyludzkich, wypadach nad morze i wspólnym oglądaniu Księżyca. A przede wszystkim: że kocha się za wady. Bo inaczej, rzeczywiście, wystarczyłyby perfekcyjnie napisane algorytmy. Krzysztof Kwiatkowski
„Ona”, reż. Spike Jonze, UIP
film
Wyskoki Warszawy
Polska komedia quasi-romantyczna opowiedziana z perspektywy kobiety. Bohaterka grana przez Katarzynę Maciąg postanawia dokonać remanentu byłych miłości, aby sprawdzić, czy któregoś z facetów przypadkiem nie odrzuciła zbyt łatwo. Debiut Weroniki Migoń z plejadą popularnych aktorów to propozycja walentynkowo-rozrywkowa. Krzysztof Kwiatkowski
„Facet (nie)potrzebny od zaraz” reż. Weronika Migoń, Kino Świat
film
Rutyna Mumbaju
„Smak Curry” Ritesha Batry zaskakuje świeżością. Młoda żona przygotowuje lunche dla męża. Ale kurier przez przypadek dostarcza je obcemu mężczyźnie. Zaczynają wymieniać listy. Pozornie błaha fabuła staje się pretekstem do świetnego komediodramatu, którego tłem są Indie. To zabawny, ale niepozbawiony goryczy film o bliskości, codzienności, dostrzeganiu straconych szans. Tych momentów, w których pozwoliliśmy, żeby życie przeciekło nam przez palce. Krzysztof Kwiatkowski
„Smak curry” reż. Ritesh Batra Gutek Film
MUZYKA
Kombinator Burton
Brian Burton, znany bardziej jako Danger Mouse, zgromadził, zanim się obejrzeliśmy, producenckie CV trudne do przebicia dla współczesnych. Jest na nim oczywiście duet Gnarls Barley, którego ogólnoświatowemu megahitowi „Crazy” dorównał dopiero ostatni Daft Punk, a potem kolejno: Black Keys, Beck i David Lynch (!). Projekt Broken Bells artystycznie łączy go z siłą sprawczą The Shins – Jamesem Mercerem, z którym muzycznie zdarzyło mu się spotkać wcześniej. Niespożyty kombinator Burton – przypomnijmy jego niewiarygodnie eklektyczny pomysł zderzenia „białego” i „czarnego” albumu, odpowiednio Beatlesów i Jaya-Z – znalazł zdaje się kolejnego współpracownika, z którym eksploruje nowe artystyczne terytoria. Ze świetnym zresztą skutkiem – posłuchajmy chociażby „The Ghost Inside”. Piotr Metz
Broken Bells „Broken Bells” Sony
MUZYKA
Testament
Najwłaściwszy z możliwych kurator takiego hołdu – Al Kooper – dokumentuje tu na trzech płytach CD i jednej DVD karierę jednego z najbardziej wpływowych gitarzystów wszech czasów – Mike’a Bloomfielda. Przedwcześnie zmarłego u szczytu kariery na początku lat 80. Uważany przez Boba Dylana za największego geniusza gitary grał u mistrza w klasyku klasyków „Like a Rolling Stone” krótko przed śmiercią. A w międzyczasie m.in. z Paul Butterfield Blues Band i Electrig Flag. Pieczołowicie przygotowane wydawnictwo zawiera to wszystko i jeszcze więcej, przypominając, kogo stracił jednocześnie świat rocka, jazzu, bluesa i r&b. Piotr Metz
Michael Bloomfield „From His Head To His Heart To His Hands” Sony
książka
Sztuka czytania
W każdej książce tkwi wiele książek, wszystko zależy od sposobu lektury. To czytelnik decyduje. A jeśli czytelnik niezwykły, to i lektura nabiera niespodziewanych odcieni. Jan Gondowicz jest czytelnikiem niezwykłym – erudytą, tłumaczem, tropicielem kuriozów, perwersyjnym, złośliwym i czułym encyklopedystą, a także, o czym warto wspomnieć, taternikiem. O swoich przygodach z literaturą pisuje przy tym znakomite eseje i felietony, choćby te zebrane w tomie „Duch opowieści”. Można śmiało założyć, że książki wydaje się na świecie tylko po to, by Gondowicz zechciał je przeczytać. Ale on – niestety albo na szczęście – jest nader wybredny. Piotr Kofta
Jan Gondowicz „duch opowieści” Nisza 2014
książka
Wiele końców świata
Książka Maureen F. McHugh dalece odbiega od tego, co obiecują tytuł i okładka. To nie jest kolejna fantazja o zagładzie cywilizacji, bo opowiadania McHugh rozmyślnie unikają gatunkowej sztampy. Gdyby nie metka SF, te subtelne, wiarygodne psychologicznie teksty, które przyglądają się indywidualnym ludzkim historiom w sytuacjach krańcowych, mogłyby z powodzeniem uchodzić za nieco ekstrawagancką, świetnie napisaną literaturę obyczajową. A że pojawiają się tu zombi, myślące maszyny i katastrofy ekologiczne? To co najwyżej znak czasów. Piotr Kofta
Maureen F. McHugh „Po apokalipsie” przeł. Radosław Madejski Replika 2014
Top 10 kino
1. „Pod Mocnym Aniołem”
reż. Wojtek Smarzowski
Kino Świat
2. „American Hustle”
reż. David O. Russell
UIP
3. „Piłkarzyki rozrabiają”
reż. Juan José Campanella
Vue Movie Distribution
4. „Wilk z Wall Street”
reż. Martin Scorsese
Monolith Films
5. „Wkręceni”
reż. Piotr Wereśniak
Interfilm
6. „Sierpień w hrabstwie Osage”
reż. John Wells
Forum Film Poland
7. „Robaczki z Zaginionej Doliny”
reż. Thomas Szabo, Hélène Giraud
Kino Świat
8. „Skubani”
reż. Jimmy Hayward
Monolith Films
9. „Kraina lodu”
reż. Chris Buck, Jennifer Lee
Disney
10. „Jack Ryan: Teoria chaosu”
reż. Kenneth Branagh
UIP
Top 10 muzyka
1. „Siesta 9 – Muzyka moich ulic – prezentuje Marcin Kydryński”
Różni wykonawcy
Universal/Universal Music PL
2. „Night in Calisia”
Włodek Pawlik
Pawlik Relations/ Fonografika
3. „Beyoncé”
Beyoncé
Sony Music PL
4. „Contact”
ATB
Magic Records/Universal Music PL
5. „Kometa – The Best of Nohavica”
Jaromír Nohavica
Magic Records/Universal Music PL
6. „Lepszego życia diler”
Paluch
Bor Records/CD-Contact
7. „Kraina lodu”
Muzyka filmowa
Other Pop US/Universal Music PL
8. „European Jazz (2013)”
Różni wykonawcy
Membran Music
9. „High Hopes”
Bruce Springsteen
Sony Music PL
10. „Polor”
Pablopavo & Ludziki
Karrot Komando/ Fonografika
Top 10 książki
1. „Jestem bardzo w rękach Bożych. Notatki osobiste 1962-2003”
Jan Paweł II
Społeczny Instytut Wydawniczy Znak
2. „Resortowe dzieci. Media”
Dorota Kania, Jerzy Targalski, Maciej Marosz
Fronda
3. „Jesteś cudem”
Regina Brett
Insignis
4. „Wilk z Wall Street”
Jordan Belfort
Świat Książki
5. „Zagrożeni”
C.J. Daugherty
Wydawnictwo Otwarte
6. „Inferno”
Dan Brown
Sonia Draga
7. „Pyszne 25. Nowa porcja przepisów”
Anna Starmach
Społeczny Instytut Wydawniczy Znak
8. „Zmień swoje życie z Ewą Chodakowską”
Ewa Chodakowska, Lefteris Kavoukis
Wydawnictwo K.E.Liber
9. „Bóg nigdy nie mruga”
Regina Brett
Insignis
10. „Zawód: Szpieg”
Michał Majewski, Paweł Reszka
Czarna Owca, dawniej Jacek Santorski & Co
Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App Store i Google Play.
