Na czym polega rewolucyjność zaleceń GINA (Global Initiative for Asthma)?
Zmieniają istotnie podejście do terapii astmy. W ich świetle najbardziej skutecznym i najlepiej zmniejszającym ryzyko zaostrzeń astmy modelem leczenia jest terapia SMART. To akronim od słów Single Maintenance And Reliever Therapy, co w wolnym tłumaczeniu oznacza używanie leków z jednego inhalatora do terapii codziennej, podtrzymującej, oraz w razie potrzeby – na żądanie. W praktyce polega ona na podawaniu choremu kombinacji formoterolu, długo działającego b2-mimetyku rozszerzającego oskrzela, z glikokortykosteroidem wziewnym. Obie substancje znajdują się w jednym inhalatorze i ten sam inhalator chory stosuje zarówno w okresie wyciszenia objawów choroby, jak i podczas ich zaostrzenia. Ponadto raport GINA 2019 wprowadza doraźne leczenie niską dawką gliko kortykosteroidu wziewnego w połączeniu z formoterolem jako najlepsze postępowanie u chorych z minimalnymi objawami klinicznymi. To tzw. pierwszy stopień terapii.
A jak było wcześniej?
Pacjent miał zazwyczaj do dyspozycji kilka leków, często w różnych typach inhalatorów. W Polsce typowy układ terapeutyczny to inhalator z jednym lub dwoma lekami przeciwastmatycznymi stosowanymi w terapii przewlekłej – codziennie – oraz lek rozkurczowy szybko i krótko działający w oddzielnym inhalatorze do używania podczas ataków astmy. Taka sytuacja rodziła ryzyko pomyłek. Terapia SMART jest więc dla chorego ogromnym ułatwieniem, ponieważ ma on tylko jeden inhalator ze wszystkimi potrzebnymi lekami wziewnymi. Jak wynika z wieloletnich badań, jest znacznie skuteczniejsza niż wcześniejsze modele leczenia. Stałe podawanie miejscowo nawet małych dawek glikokortykosteroidu wziewnego gasi stan zapalny, co zmniejsza ryzyko zaostrzeń choroby.
Czy włączenie glikokortykosteroidów wziewnych do codziennego stosowania nie jest ryzykowne?
Leki stosowane w terapii SMART, w tym glikokortykosteroid, działają miejscowo w drogach oddechowych i nie powodują istotnych systemowych skutków ubocznych. Z badań wynika, że wcześniejszy model leczenia, chociażby ten polegający na stosowaniu wyłącznie leków szybko rozszerzających oskrzela i włączaniu glikokortykosteroidów w czasie zaostrzeń, wywołuje znacznie więcej efektów ubocznych. Poza tym leczymy objawy choroby, ale nie wyciszamy stanu zapalnego i nie zapobiegamy zaostrzeniom. Rewolucyjność modelu SMART polega więc także na tym, że nie tylko zmniejszamy uciążliwość objawów, lecz także znacząco redukujemy ryzyko kolejnych ataków choroby, w tym zaostrzeń wymagających pobytu na SOR czy hospitalizacji.
Czy wszyscy chorzy na astmę mogą skorzystać z terapii SMART?
Terapia astmy jest od wielu lat terapią stopniowaną – w kolejnych, wyższych stopniach zwiększa się intensywność leczenia. Zgodnie z wytycznymi zawartymi w raporcie GINA 2019 terapia SMART jest najlepszą metodą postępowania od drugiego do czwartego stopnia terapii. A to oznacza, że większość chorych na astmę w wieku powyżej 11. roku życia powinno ją stosować, bo nie ma obecnie efektywniejszego i bezpieczniejszego sposobu leczenia astmy. Jednak wielu lekarzy może jeszcze nie wiedzieć o tych wytycznych. Jesteśmy na początku drogi szerokiego wdrażania metody SMART, gdyż w Polsce raport GINA 2019 był omawiany dopiero na kilku konferencjach naukowo-szkoleniowych. Problemem utrudniającym rozpowszechnienie tego modelu terapii jest brak zaleceń w charakterystykach produktów leczniczych (ChPL) zawierających kombinację glikokortykosteroidu z formoterolem, choć dysponujemy licznymi badaniami dokumentującymi terapię SMART. Firmy farmaceutyczne podejmują starania, by to uzupełnić, wymaga to jednak czasu. Raport GINA zaleca lek, który nie ma jeszcze w ChPL takich wskazań.
Jak lekarze mogą sobie więc radzić?
Nad tym właśnie m.in. debatowaliśmy na Konferencji Alergologów, Pulmonologów i Immunologów Klinicznych w Kazimierzu Dolnym. Każdy lekarz ma prawo zastosować lek poza wskazaniami wynikającymi z ChPL. Musi jednak uzasadnić to w dokumentacji medycznej. Drugim problemem jest refundacja i tu rozstrzygnięcia prawne są także pomocne lekarzowi i choremu.
Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App Store i Google Play.
Dalsze rozpowszechnianie artykułu tylko za zgodą wydawcy tygodnika Wprost.
Regulamin i warunki licencjonowania materiałów prasowych.
