Agnieszka Fedorczyk: Jaką rolę odgrywa diagnostyka laboratoryjna w chorobach nowotworowych?
Rozwój metod diagnostycznych w onkologii jest odpowiedzią na wzrost liczby zachorowań. Dzięki badaniom profilaktycznym, jak np. cytologia, mammografia, USG piersi, badanie na krew utajoną, rośnie liczba wcześnie wykrytych nowotworów. To dla wielu pacjentów onkologicznych jest szansą na skuteczne leczenie. Zaawansowane techniki laboratoryjne, jak testy genetyczne czy badania histopatologiczne, tzn. wycinków tkanek, stosuje się zarówno w diagnostyce, jak i monitorowaniu leczenia oraz w rozwijającej się medycynie personalizowanej. Specjalistyczna diagnostyka biochemiczna, molekularna [na poziomie pojedynczych cząsteczek – red.] i genetyczna, pozwala nie tylko na wczesne wykrycie choroby, lecz także na określenie predyspozycji do zachorowania. Jednym z takich badań jest oznaczenie markerów nowotworowych.
Czym są markery nowotworowe?
Markery [wskaźniki – red.] nowotworowe to różnorodne pod względem budowy i funkcji substancje, których oznaczanie może być pomocne na różnych etapach diagnostyki chorób nowotworowych. Znacznie podwyższone stężenia markerów wskazują z dużym prawdopodobieństwem na obecność choroby nowotworowej. Należy jednak podkreślić, że jedynym badaniem służącym rozpoznaniu choroby nowotworowej jest badanie histopatologiczne. W praktyce klinicznej oznaczenia markerów nowotworowych wykorzystywane są przede wszystkim do monitorowania leczenia chorych.
Kiedy oznaczamy markery nowotworowe?
Są one wykorzystywane we wszystkich fazach procesu diagnostycznego, takich jak: badania przesiewowe, czyli profilaktyka nowotworów, rozpoznanie toczącego się procesu nowotworowego – wówczas są wykonywane w korelacji z konkretnymi objawami czy określanie stopnia zaawansowania choroby – istnieje zależność poziomu markera od zaawansowania procesu nowotworowego. Markery stosujemy też przy lokalizacji zmian nowotworowych w obrębie narządu – tzw. markery narządowo swoiste, a także monitorowaniu skuteczności leczenia, czyli ocenie progresji lub regresji choroby po operacji, radioterapii, chemioterapii, wykryciu wznowy oraz przy wyznaczaniu potencjalnego celu terapeutycznego dla nowych leków. Warunkiem zapewniającym prawidłową interpretację badań przez lekarza jest oznaczanie markerów nowotworowych w jednym laboratorium diagnostycznym, co daje możliwość porównania wyniku z poprzednimi wartościami.
Proszę o przykłady badań przydatnych w diagnostyce i monitorowaniu chorób nowotworowych.
Wykrywanie DNA 12 wysokoonkogennych genotypów wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV – Human Papilloma Virus): 16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59. Genotypy te stanowią niemal wszystkie wykrywane typy wirusa mogące powodować raka szyjki macicy. Otrzymany wynik umożliwia stwierdzenie, czy pacjentka jest zakażona wymienionymi powyżej wysokoonkogennymi typami wirusa HPV. Daje to możliwość monitorowania ewentualnych zmian i wdrożenia skutecznego ich leczenia. Z kolei test BRCA wykonuje się w celu wykrycia zwiększonego ryzyka dziedzicznego raka piersi i jajnika). Wskazaniem do wykonania badania BRCA jest m.in.: występowanie raka piersi w rodzinie – co najmniej dwa-trzy przypadki, zwłaszcza rozpoznane przed 50. rokiem życia. Do badania pobiera się próbkę krwi.
Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App Store i Google Play.
Dalsze rozpowszechnianie artykułu tylko za zgodą wydawcy tygodnika Wprost.
Regulamin i warunki licencjonowania materiałów prasowych.
