Dwa lata temu podczas burzy szalejącej w Dos Pilas - osadzie, ukrytej głęboko w dżungli przy granicy Gwatemali i Meksyku - drzewo wyrwane z korzeniami odsłoniło dziesięć schodów gigantycznej piramidy Majów.
Każdy z nich był pokryty hieroglifami z VII wieku n.e. Przez dwa lata uczeni nie byli świadomi wagi znaleziska, nie wiedzieli, że odkryte przypadkowo napisy były świadectwem największej bratobójczej walki Majów, która mogła się przyczynić do upadku ich cywilizacji. Dokonane niedawno tłumaczenie hieroglifów pozwoliło wypełnić lukę w wiedzy historycznej na temat jednej z najważniejszych kultur epoki prekolumbijskiej.
Krwawy taniec zwycięstwa
Kiedy w 629 r. powstawała twierdza Dos Pilas, ówczesny władca miasta-państwa Tikal jej królem uczynił swojego czteroletniego brata Balaja Chana K'awiila. Właśnie jego życie stanowi główny wątek opowieści odczytanej z hieroglifów z Dos Pilas przez Arthura Demaresta, antropologa z Vanderbilt University, oraz Federica Fahsena, specjalistę w dziedzinie pisma Majów. Hieroglify szczegółowo opisują podróż małego pretendenta do tronu na ceremonię koronacyjną do odległego o 97 km miasta Tikal.
Po powrocie do Dos Pilas Balaj Chan K'awiil dorastał, stając się wojownikiem i władcą lojalnym wobec brata i innych członków rodziny przez lata panującej w Tikal. Kiedy miał dwadzieścia lat, wojska Calakmul, innego potężnego miasta, zaatakowały twierdzę Dos Pilas i podporządkowały sobie jej władcę. Młodego króla zmuszono do zmiany sojuszy i walki przeciw rodzinie. Wojna o Dos Pilas trwała dziesięć lat, choć sam konflikt między Tikal i Calakmul nie ustawał przez ponad wiek. Przez pięć lat Balaj Chan K'awiil walczący pod sztandarami Calakmul przebywał poza miastem. W końcu jednak odzyskał je i wyruszył na Tikal, by po krwawej walce zdobyć miasto rządzone przez brata. Po zwycięstwie Balaj Chan K'awiil rozkazał sprowadzić pokonanego władcę do swojej twierdzy, gdzie odbyła się krwawa ceremonia. "Na ziemi były kałuże krwi, a czaszki pokonanego władcy i jego wojowników stały na środku wbite na pale. Balaj Chan K'awiil odtańczył taniec zwycięstwa" - głosi tekst odnaleziony w Dos Pilas.
Wietnam Majów
Przez wiele lat uczeni dysponujący szczątkowymi informacjami na temat wielkiej wojny Nowego Świata sądzili, że jej podłożem był konflikt braci. Hieroglify z Dos Pilas wskazują jednak, że wojna miała znacznie większy zasięg i była w istocie konfliktem między dwiema superpotęgami skupionymi wokół miast-państw Tikal i Calakmul. "Walka o Dos Pilas przypomina wojnę w Wietnamie, w której dwa supermocarstwa walczą z sobą poza terytorium któregokolwiek z nich" - mówi prof. Demarest. Oba miasta-państwa były zainteresowane Dos Pilas, ponieważ twierdza stała na szlaku handlowym, którym transportowano jadeit, obsydian (minerał zwany także agatem irlandzkim), pióra kwezala (ptaka żyjącego w Ameryce Środkowej) oraz muszle wyławiane z Morza Karaibskiego.
W latach 60. XX wieku większość uczonych uważała, że miasta Majów tworzyły niewielkie regionalne państewka - zbyt słabe, by mogły się przekształcić w większe organizmy polityczne. Kiedy jednak w latach 80. odczytano pierwsze hieroglify Majów, naukowcy zaczęli dostrzegać, że wielu władców było podporządkowanych innym władcom dysponującym większym potencjałem militarnym. Simon Martin oraz Nikolai Grube z Institute of Archeology z University College London wysunęli tezę o istnieniu "supermocarstw Majów". Hieroglify znalezione w Dos Pilas zdają się tę tezę potwierdzać.
"Wojna opisana w Dos Pilas toczyła się w okresie, kiedy cywilizacja Majów dążyła do sformowania większych organizmów politycznych. Te dążenia zakończyły się niepowodzeniem" - twierdzi prof. Demarest. Konflikty zbrojne nasilały się i słabły, co doprowadziło do rozpadu państw Majów, a wreszcie do kresu ich cywilizacji. Walka między Tikal i Calakmul była prawdopodobnie jednym z ważniejszych czynników, które sprawiły, że potęga Majów przestała istnieć - przekonują uczeni.
Krwawy taniec zwycięstwa
Kiedy w 629 r. powstawała twierdza Dos Pilas, ówczesny władca miasta-państwa Tikal jej królem uczynił swojego czteroletniego brata Balaja Chana K'awiila. Właśnie jego życie stanowi główny wątek opowieści odczytanej z hieroglifów z Dos Pilas przez Arthura Demaresta, antropologa z Vanderbilt University, oraz Federica Fahsena, specjalistę w dziedzinie pisma Majów. Hieroglify szczegółowo opisują podróż małego pretendenta do tronu na ceremonię koronacyjną do odległego o 97 km miasta Tikal.
Po powrocie do Dos Pilas Balaj Chan K'awiil dorastał, stając się wojownikiem i władcą lojalnym wobec brata i innych członków rodziny przez lata panującej w Tikal. Kiedy miał dwadzieścia lat, wojska Calakmul, innego potężnego miasta, zaatakowały twierdzę Dos Pilas i podporządkowały sobie jej władcę. Młodego króla zmuszono do zmiany sojuszy i walki przeciw rodzinie. Wojna o Dos Pilas trwała dziesięć lat, choć sam konflikt między Tikal i Calakmul nie ustawał przez ponad wiek. Przez pięć lat Balaj Chan K'awiil walczący pod sztandarami Calakmul przebywał poza miastem. W końcu jednak odzyskał je i wyruszył na Tikal, by po krwawej walce zdobyć miasto rządzone przez brata. Po zwycięstwie Balaj Chan K'awiil rozkazał sprowadzić pokonanego władcę do swojej twierdzy, gdzie odbyła się krwawa ceremonia. "Na ziemi były kałuże krwi, a czaszki pokonanego władcy i jego wojowników stały na środku wbite na pale. Balaj Chan K'awiil odtańczył taniec zwycięstwa" - głosi tekst odnaleziony w Dos Pilas.
Wietnam Majów
Przez wiele lat uczeni dysponujący szczątkowymi informacjami na temat wielkiej wojny Nowego Świata sądzili, że jej podłożem był konflikt braci. Hieroglify z Dos Pilas wskazują jednak, że wojna miała znacznie większy zasięg i była w istocie konfliktem między dwiema superpotęgami skupionymi wokół miast-państw Tikal i Calakmul. "Walka o Dos Pilas przypomina wojnę w Wietnamie, w której dwa supermocarstwa walczą z sobą poza terytorium któregokolwiek z nich" - mówi prof. Demarest. Oba miasta-państwa były zainteresowane Dos Pilas, ponieważ twierdza stała na szlaku handlowym, którym transportowano jadeit, obsydian (minerał zwany także agatem irlandzkim), pióra kwezala (ptaka żyjącego w Ameryce Środkowej) oraz muszle wyławiane z Morza Karaibskiego.
W latach 60. XX wieku większość uczonych uważała, że miasta Majów tworzyły niewielkie regionalne państewka - zbyt słabe, by mogły się przekształcić w większe organizmy polityczne. Kiedy jednak w latach 80. odczytano pierwsze hieroglify Majów, naukowcy zaczęli dostrzegać, że wielu władców było podporządkowanych innym władcom dysponującym większym potencjałem militarnym. Simon Martin oraz Nikolai Grube z Institute of Archeology z University College London wysunęli tezę o istnieniu "supermocarstw Majów". Hieroglify znalezione w Dos Pilas zdają się tę tezę potwierdzać.
"Wojna opisana w Dos Pilas toczyła się w okresie, kiedy cywilizacja Majów dążyła do sformowania większych organizmów politycznych. Te dążenia zakończyły się niepowodzeniem" - twierdzi prof. Demarest. Konflikty zbrojne nasilały się i słabły, co doprowadziło do rozpadu państw Majów, a wreszcie do kresu ich cywilizacji. Walka między Tikal i Calakmul była prawdopodobnie jednym z ważniejszych czynników, które sprawiły, że potęga Majów przestała istnieć - przekonują uczeni.
| Upadek cywilizacji |
|---|
| Na obszarze, który zamieszkiwali Majowie, występowały groźne choroby endemiczne, m.in. choroba Chagasa, żółta gorączka i malaria. W połowie VIII wieku Majowie zaczęli cierpieć z powodu niedożywienia. Badając szkielety z tamtych czasów, uczeni wykryli ślady szkorbutu. Na początku IX wieku susze doprowadziły do ograniczenia produkcji rolnej i do głodu, a to dodatkowo ułatwiło rozprzestrzenianie się chorób. Niedostatek dóbr materialnych wywoływał częste konflikty zbrojne. Uczeni są zgodni, że upadek cywilizacji Majów w IX wieku spowodowało wiele czynników. Odkrycie hieroglifów z Dos Pilas oznacza jednak, że wojny przyczyniły się do tego w znacznie większym stopniu, niż do tej pory sądzono. |
Więcej możesz przeczytać w 2/2003 wydaniu tygodnika Wprost .
Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App Store i Google Play.
