Szach enter

Milion dolarów otrzyma Garri Kasparow, jeśli wygra składający się z sześciu partii mecz z komputerem Deep Junior (właściwie z izraelskim programem o tej nazwie). To rewanż za przegrany w 1997 r. pojedynek Kasparowa z Deep Blue, superkomputerem IBM. Mecz ten opisywano potem jako "obronę ostatniego szańca ludzkiego umysłu". Maszyna wielkości lodówki, ważąca 1,4 tony, miała monstrualną moc obliczeniową - jej 418 procesorów analizowało 200 mln ruchów w ciągu sekundy. Kasparow przegrał jednym punktem. "Zacząłem odczuwać ogromną presję. Po ostatniej partii byłem skrajnie
wykończony" - wspominał. Mistrz sugerował, że komputer być może nie grał fair - mógł otrzymywać wskazówki od ekspertów podczas gry. Przedstawiciele IBM zaprzeczyli zarzutom. Kasparow bezskutecznie domagał się rewanżu.

Trzy miliony ruchów na sekundę
Pionierzy komputeryzacji uważali, że łatwo będzie stworzyć maszynę, która mogłaby rozgrywać partie na światowym poziomie. Wychodzili z założenia, że szachy to gra oparta na kalkulacji, a ta jest przecież mocną stroną komputerów. Specjaliści od psychologii poznania odkryli jednak, że szachy na najwyższym poziomie opierają się raczej na rozpoznawaniu schematów niż kalkulacji. Deep Junior analizuje 3 mln ruchów w ciągu sekundy, ale nawet przy tak imponującej szybkości obliczeń jego zdolność przewidywania nie sięga zbyt daleko, gdyż liczba możliwych ruchów jest zawrotna. Już cztery pierwsze w partii każdy z zawodników może rozegrać na ponad 85 mld sposobów! Potęga umysłu człowieka polega na tym, że potrafi on przeanalizować, kto w danej sytuacji ma lepiej ustawione figury na planszy. Tę zdolność trudno przekazać maszynie.
Garri Kasparow przyznaje, że analizuje zaledwie od jednego do trzech ruchów w ciągu sekundy. Udaje mu się jednak brać pod uwagę najlepsze posunięcia. Ludzie mają tę przewagę nad maszynami, że potrafią planować strategię. Deep Junior natomiast jest doskonały w pojedynkach taktycznych, w których moc obliczeniowa zapewnia przewagę.

Kasparow kontra Kramnik
Zwyciężając z komputerem, Kasparow chce pośrednio pobić 27-letniego Władimira Kramnika, dawnego swojego protegowanego, który po 15 latach dominacji Kasparowa zdobył w 2000 r. mistrzostwo świata. Kramnik wprawdzie jest obecnie mistrzem świata, ale Kasparow nadal znajduje się na pierwszym miejscu listy najlepszych graczy. Przed trzema miesiącami Kramnik zakończył remisem mecz z kuzynem Deep Juniora, niemieckim programem Deep Fritz. Zasady tego meczu ustalono tak, by wyeliminować przewagę, jaką miał Deep Blue w pojedynku z Kasparowem. Szachista przystąpił do tej rozgrywki, nie widząc wcześniej, jak gra Deep Blue. Komputer IBM mógł natomiast przeanalizować setki partii Kasparowa. Przed pojedynkiem z Kramnikiem twórcy Deep Fritza musieli mistrzowi świata dać kopię programu i obiecać, że nie wprowadzą później do niego żadnych zmian. Zdaniem ekspertów, ten warunek sprawił, że maszyna była w gorszej sytuacji. Szachiści mogą przecież zmieniać styl gry w dowolnej chwili, w zależności od rozwoju partii. Mimo to Kramnik nie wygrał całego meczu z komputerem, choć odniósł zwycięstwo w dwóch pierwszych partiach. Kasparow również dostał jedną z najnowszych wersji oprogramowania komputera, z którym miał się zmierzyć. Tym razem jednak programiści mogli wprowadzać poprawki - nawet tuż przed meczem.

Mistrz maszyna
Chociaż Deep Junior, który działa na komputerze wyposażonym w osiem procesorów, jest znacznie wolniejszy od Deep Blue, wie o szachach znacznie więcej od niego. Po prostu analizuje więcej elementów przed każdym ruchem. Dzieje się tak dlatego, że Deep Junior nie jest dostosowaną do gry w szachy maszyną, lecz programem (wersję przeznaczoną do komputera z jednym procesorem można kupić za 50 USD i wykorzystywać na komputerze osobistym).
Kasparow może zwyciężyć, jeśli utrzyma nerwy na wodzy. - Choć wierzę, że wygram ten mecz, wiem, że dni człowieka na najwyższych miejscach listy najlepszych szachistów są policzone. Zostało zaledwie kilka lat - stwierdza Kasparow.