Gdzie raki zimują

Andrzej Bargiel
Andrzej Bargiel Źródło: Newspix.pl / TEDI
Między dzisiejszymi himalaistami a tymi z lat 80. jest przepaść. Nie górska, tylko technologiczna. Czy to jeszcze sport, czy popis nowoczesnych możliwości?

Luty 2020. Andrzej Bargiel, himalaista, który wsławił się pierwszym zjazdem na nartach z K2 (8611 m n.p.m.), pisze na Facebooku: „Dzisiaj mija 40. rocznica zimowego wejścia na Everest. Polacy pod kierownictwem Andrzeja Zawady dokonali wtedy czegoś, co wydawało się niemożliwe, dysponując siermiężnym sprzętem i ograniczonymi środkami finansowymi. Krzysztof Wielicki, Leszek Cichy: czapki z głów, Panowie”.

Luty 1980. Leszek Cichy i Krzysztof Wielicki pozują do zdjęcia z dwoma czekoladowymi tortami, na których wypisano ich imiona. Są w bazie pod Everestem, w oczach blask i szczęście, a na głowach wełniane czapki. Dokonali wyczynu, o którym Edmund Hillary, jeden z pierwszych zdobywców góry, mówił, że jest niemożliwy – pokonali magiczną wysokość 7 tys. m n.p.m., i to zimą. W dodatku weszli na szczyt. Wytrzymali huraganowy wiatr i ponad 30-stopniowy mróz, chociaż ich strój i sprzęt niewiele odbiegały od tego, czym dysponował w 1953 r. Hillary i jego szerpa Tenzing Norgay. Wielicki podczas ataku szczytowego miał na nosie gogle spawalnicze, częsty patent wśród polskich wspinaczy w tamtym czasie, kiedy profesjonalny markowy sprzęt był dostępny raczej dla alpinistów z Zachodu.

Luty 2018. Polska Wyprawa Narodowa koczuje w obozie pod K2, czekając na okno pogodowe. Do ich dyspozycji jest sprzęt produkowany w oparciu o technologie kosmiczne, ciepła, ale za to lekka odzież i łączność satelitarna z całym światem.

Leszek Cichy, wspominając w wywiadach wyczyn sprzed 40 lat przyznaje, że postęp, jeśli chodzi o sprzęt, jest ogromny. Kiedyś wspinacz stawał sam wobec potężnej natury. Dziś posiada urządzenia, dzięki którym to natura może stać się wobec człowieka bezradna. Nie chodzi tylko o ubranie chroniące przed najgorszym mrozem, łatwe w rozstawianiu namioty czy dostęp do precyzyjnej prognozy pogody. Dawniej oceniali ją po tym, co widzieli dookoła. Teraz drony mogą dostarczać im w góry lekarstwa, a wkrótce profesjonalne aplikacje umożliwią wytyczanie drogi na podstawie aktualnie przekazywanego obrazu satelitarnego w formacie 3D. Coraz częściej pojawia się pytanie, czy środki, jakimi dysponują albo wkrótce zaczną dysponować górscy wojownicy, można już nazwać technologicznym dopingiem.

Goreteksowy impotent

Polscy wspinacze startowali w Himalajach z opóźnieniem. Kiedy cały wolny świat zdobywał najwyższe szczyty, oni siedzieli za żelazną kurtyną. A gdy kurtyna uchyliła się, umożliwiając wyjazdy, najważniejsze wierzchołki były już zdobyte. Wtedy Andrzej Zawada stworzył projekt himalaizmu zimowego – zdobywania ośmiotysięczników wówczas, gdy warunki są uważane za trudne do zniesienia. Dzięki temu Polacy zyskali szansę zdobycia najwyższych gór jako pierwsi. Wejście na Mont Everest to tylko część pasma ich sukcesów. Nie mieli ubrań i sprzętu, jakim dysponowali zdobywcy z Zachodu, ale mieli determinację, pomysłowość i cenną umiejętność radzenia sobie na swój sposób. Leszek Cichy wspomina w wydanej niedawno książce „Gdyby to nie był Everest”... wyposażenie, jakim dysponowali. Choć wspinacze z Zachodu nosili już przeciwpotną bieliznę, Polacy zabrali ze sobą wełnianą, tak jak w latach 50. Hillary. Mieli też wełniane swetry i spodnie z wełnianego sukna. Buty były zrobione w Krośnie według pomysłu Zawady. By nie uciekało ciepło, zostały podbite pięciocentymetrową warstwą korka i właśnie to, jak pisze Cichy, stanowiło największy problem, bo „wprawdzie obuwie było dość ciepłe, ale z podeszwą producent przesadził. Dostaliśmy więc grube na 5 cm korkowe koturny, tak wysokie, że w czasie wspinaczki trzeba było uważać, żeby nie zwichnąć nogi. Niezbyt pewnie trzymały kostkę, bo cholewki były zbyt miękkie. Ale miały inną zaletę: były zintegrowane ze stuptutami. Tam, gdzie kończyła się cholewka buta, zaczynał się materiał, który sięgał pod kolano i chronił przed śniegiem”.

Dziś jest to eksponat w Muzeum Sportu i Turystyki w Warszawie.

Kolejna niedogodność: raki były wiązane do butów taśmami. Te zaś zamarzały i przy zdejmowaniu trzeba było je przecinać, a potem mocować nowe. W miejscu wiązań na stopach robiły się odmrożenia. „We własnym zakresie trzeba było sobie załatwić zapasowe paski do raków” – notuje Cichy, dodając, że patent polegał na tym, by robić je z knotów lamp naftowych. Himalaiści objeżdżali więc wszystkie GS-y w okolicach Warszawy i kupowali knoty na metry aż do wyczerpania zapasów.

W brezentowym namiocie i wełnianym swetrze wytrzymywali tylko najtwardsi zawodnicy. – Nie mieliśmy profesjonalnego namiotu szturmowego – wspomina Cichy. – W końcu udało nam się pożyczyć ze speleoklubu morskiego w Gdyni amerykański namiot Omnipotent. Konstrukcja była z goreteksu, kosztował wówczas bajońskie 150 dolarów, czyli mniej więcej moje półtoraroczne wynagrodzenie na uczelni! W czasie wyprawy nazwę namiotu zmieniliśmy na Impotent – bo strasznie trudno było go rozstawić.

Ubranie to wyzwanie

Przeskoczmy do roku 2018. Jak byli ubrani uczestnicy Polskiej Wyprawy Narodowej na K2? Ich wyposażenie można obejrzeć na blogu prowadzonym przez zespół sklepu górskiego, który pomagał dobrać odzież i sprzęt dla himalaistów. Ekspozycja robi wrażenie. Osobne buty do chodzenia między namiotami i osobne do wspinaczki, zaawansowane technicznie i termicznie. Trzy rodzaje skarpet, w tym jedne z ogrzewaniem. Dopasowane do anatomicznego kształtu stopy, chroniące przed obtarciami i śliskie, co ułatwia zakładanie butów. Bluzy uszyte nie tylko tak, by grzały, lecz także żeby zamek nie obcierał brody. Bez kieszeni, co czyni je lżejszymi, i z minimalną liczbą szwów, bo każdy szew to utrata ciepła. Kurtka do bazy i kombinezon do wspinaczki. Trzy rodzaje łapawic, w tym takie z ogrzewaczami.

– Buty, w jakich chodziło się po górach kiedyś i teraz, dzieli epoka – mówi Tomasz Kobielski, himalaista, członek wyprawy na K2 w 2010 r., szef firmy Adventure24, która organizuje wspinaczkę w najwyższe góry. – W latach 80. sprzęt wspinaczkowy można było sprowadzić z zagranicy za ciężkie dolary albo, co działo się częściej, zdać się na umiejętności i pomysłowość rodzimych rzemieślników. Polskie firmy produkowały karabinki, czekany, raki. Nie miały atestów, ale były dobre. Niektórzy w fabrykach robili sprzęt na wzór zachodniego. Mam czekan, który kolega z klubu wysokogórskiego w Gliwicach wyprodukował na wzór francuskiego. Jeszcze w latach 90. szyło się uprzęże do wspinania z węży strażackich i pasów samochodowych.

Dodaje: – Jednak to, że ma się nawet najlepsze buty świata, nie oznacza, że nie zmarzną nam stopy. Wpływ na to ma np. zawilgocenie butów czy zapocenie skarpetki.

Nawet najlepsze ubranie nie daje 100-procentowej gwarancji, że człowiek uniknie mrozu. Dlatego wspinacze wciąż sięgają do sprawdzonych sposobów i ogrzewają stopy przed wyjściem z namiotu przy maszynce do gotowania wody. Kobielski opowiada o butach wyposażonych we wkładki z podgrzewaczem, których używał podczas wyprawy na Alasce. – Kiedy warunki zrobiły się ekstremalnie ciężkie, w podgrzewaczach wysiadły baterie, zamarzły. Zaczęły działać na nowo dopiero, kiedy wróciłem do namiotu.

Kosmiczne technologie nie pokonały też jeszcze gęsiego puchu. – Mamy oczywiście goreteks, primaloft, softshell, ale nie sprawdzają się one w najwyższych górach. Nadal najcieplejsze są kurtki i kombinezony puchowe – mówi Kobielski. – Nic lepszego nie wymyślono.

Lepsze są jednak materiały, w których zamyka się puch, i technika szycia, by równomiernie się rozkładał.

Artykuł został opublikowany w 13-14/2020 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.

Spis treści tygodnika Wprost nr 13-14/2020 (1930)

  • #NowyŚwiatWprost29 mar 2020, 20:00Na okładkę ostatniego papierowego wydania tygodnika „Wprost” (1982—2020) wybraliśmy zdjęcie wykonane w 1979 r. w Michigan Science Center.2
  • Prasa, jaką znamy, odchodzi w przeszłość29 mar 2020, 20:00Pogłoski o śmierci prasy drukowanej nie wydają się przedwczesne i przesadzone. Prasa, jaką znamy, odchodzi w przeszłość.3
  • Do zobaczenia w nowym świecie29 mar 2020, 20:00Koronawirus zmienia świat. Wielu z nas dziś ocenia to negatywnie. Ale przecież nie musi tak być. W tym numerze udowadniamy, że nie istnieją zmiany na gorsze. Nowy świat, który powstanie po pandemii, będzie inny. Zróbmy wszystko, by był lepszy....4
  • Wydarzenia WPROST29 mar 2020, 20:00Na łamach naszej gazety działa się historia.8
  • Pisali dla nas29 mar 2020, 20:00Przez ponad 37 lat tygodnika „Wprost” pisali dla nas wybitni intelektualiści, najlepsi felietoniści i legendarni dziennikarze. A oto niektórzy z nich (w kolejności alfabetycznej):10
  • Okładki, które przeszły do historii29 mar 2020, 20:00Niektóre okładki tygodnika „Wprost” nie tylko przeszły do historii, lecz także ją tworzyły.12
  • Niedyskrecje parlamentarne29 mar 2020, 20:00Posłowie w ubiegłym tygodniu zjechali do Sejmu, żeby przegłosować zmiany w regulaminie, które umożliwią im nieprzyjeżdżanie do Sejmu, dopóki trwa epidemia, czyli głosowania zdalne.14
  • Wybory trzeba przełożyć29 mar 2020, 20:00Jeśli wybory prezydenckie odbędą się 10 maja, mandat prezydenta będzie nosił w sobie koronawirusa – mówi Aleksander Kwaśniewski, prezydent w latach 1995-2005.18
  • O co walczy Andrzej Duda29 mar 2020, 20:00W Zjednoczonej Prawicy wraca temat tzw. partii prezydenckiej i osłabienia władzy prezesa Jarosława Kaczyńskiego.22
  • Panika w Platformie29 mar 2020, 20:00Brak możliwości prowadzenia kampanii prezydenckiej Małgorzaty Kidawy-Błońskiej oraz zbliżające się wybory skutkują coraz większymi napięciami w Platformie Obywatelskiej.24
  • Stawka większa niż gospodarka29 mar 2020, 20:00W zdrowej gospodarce nie trzeba wybierać między życiem milionów osób a rozwojem ekonomicznym.26
  • Kościół w czasach zarazy29 mar 2020, 20:00Zamknięcie kościołów na krótki czas to nie dramat. Dramatem byłoby, gdyby chrześcijanie nie potrafili dostrzec Boga poza ich murami.28
  • Lęk jest złym doradcą29 mar 2020, 20:00To będą trudne święta – mówi dominikanin ks. Maciej Biskup, ale dostrzega też powody do nadziei.30
  • Internet nas ocali29 mar 2020, 20:00Czy eksplozja internetowa wywróci nasze życie do góry nogami i zniszczy relacje w realu? Wręcz przeciwnie, wyjdzie nam tylko na dobre – przekonuje Jakub Kuś, badacz internetu.34
  • Gdzie raki zimują29 mar 2020, 20:00Między dzisiejszymi himalaistami a tymi z lat 80. jest przepaść. Nie górska, tylko technologiczna. Czy to jeszcze sport, czy popis nowoczesnych możliwości?37
  • Męskie zdrady pod ochroną29 mar 2020, 20:00#Zostańwdomu – popularne dziś hasło brzmi nie do zniesienia dla mężczyzn utrzymujących relacje pozamałżeńskie. A może to czas na przemyślenie swojej zdrady i naprawienie wyrządzonych szkód?40
  • 30 minut dziennie29 mar 2020, 20:00Nie możemy chodzić na siłownię, ale to nie oznacza, że kolejne dni czy tygodnie mamy spędzić bez aktywności fizycznej – mówi Daniel Qczaj, trener motywator. Radzi, jak ćwiczyć między kuchnią a salonem.44
  • To nie jest czas na wyrzuty sumienia29 mar 2020, 20:00Rozpoczynanie diety w czasie kwarantanny to kiepski pomysł. Grozi emocjonalnym i fizycznym fiaskiem. Ale dręczenie się wyrzutami sumienia też nie ma sensu – mówi Agata Ziemnicka, dietetyczka i psycholożka.46
  • Końca świata nie będzie29 mar 2020, 20:00Apokaliptyczne lamenty obnażają słabych i przegranych. Poważni gracze realizują swoje plany, nie zważając na panikę wywołaną pandemią.48
  • Antykryzysowy poradnik dla przedsiębiorców29 mar 2020, 20:00Część 2. Umarła firma? Niech żyje firma. Należy jak najszybciej położyć obecny biznes. Z jednoczesnym minimalizowaniem strat – bo te na pewno będą. I z tym trzeba się pogodzić. Póki więc można, należy wynieść wszystko, co cenne z walącego się...50
  • Przełącz się na bezpieczeństwo29 mar 2020, 20:00Wybierając odpowiednie przełączniki, zapewniamy naszej firmie nie tylko wydajną transmisję danych, ale też porządkujemy i integrujemy cały firmowy system IT. O oszczędnościach nie wspominając.53
  • Sygnalista czy donosiciel29 mar 2020, 20:00Polacy coraz chętniej informują policję, straż miejską czy urząd skarbowy o nieprawidłowościach dostrzeżonych w życiu społecznym lub prywatnym. Tylko w pracy na wszelki wypadek siedzimy cicho. Trudno się dziwić.54
  • Hossa bessa29 mar 2020, 20:00Drukarki poszły w ruch Szykuje się dodruk pustych pieniędzy na niewyobrażalną dotąd skalę. Patrząc tylko na rozkład jazdy FED z zeszłego tygodnia, widać, że amerykański bank centralny dzień w dzień kupował obligacje za 125 mld dolarów. Ogłoszono...56
  • Polski biznes rusza na odsiecz29 mar 2020, 20:00Od pierwszych godzin walki z epidemią polskie firmy zaangażowały się w pomoc szpitalom i ratownikom. Dziś strumieniami płyną miliony złotych pomocy, a firmy jak w czasie wojny zmieniają swoje linie produkcyjne.58
  • Epidemia uczy pokory29 mar 2020, 20:00Zaostrzyliśmy procedury bezpieczeństwa, podzieliliśmy pracowników na dwa niezależne zespoły – mówi Jakub Kukuła, pomysłodawca i założyciel cateringu dietetycznego Kukuła Healthy Food.63
  • Po prostu odpowiedzialni29 mar 2020, 20:00CSR, czyli społeczna odpowiedzialność biznesu, to hasło znane od lat. Dziś nabiera szczególnego znaczenia i sensu, które nadają mu ludzie i ich zaangażowanie. Taki przykład płynie z Grupy Enea.64
  • LOTOS wspiera walkę z koronawirusem29 mar 2020, 20:00Koncern z Gdańska działa na wielu polach. Pomoc finansowa, przy koordynacji Ministerstwa Aktywów Państwowych, trafia głównie do szpitali. Firma wspiera też służby mundurowe. Środki bezpieczeństwa wdrożono też na stacjach paliw LOTOS.68
  • Żywiec Zdrój – biznes po stronie natury29 mar 2020, 20:00Dążymy do tego, by nasza działalność była możliwie neutralna dla środowiska. Troska o przyrodę jest wpisana w DNA firmy – mówi Edyta Krysiuk-Kowalczyk, dyrektor ds. jakości i zrównoważonego rozwoju w Żywiec Zdrój.70
  • Dekalog dla grup zagrożenia29 mar 2020, 20:00Dziś wszyscy boimy się koronawirusa, jednak brak dobrego leczenia przewlekłych chorób może zabić więcej osób niż koronawirus – mówi prof. Piotr Kuna, alergolog.72
  • Wykluczeni z leczenia?29 mar 2020, 20:00Niedawno chorzy na oporną przewlekłą białaczkę limfocytową cieszyli się z refundacji bardzo nowoczesnej terapii. Jednak w praktyce nowoczesne leczenie jest możliwe tylko u części chorych. Potrzebna jest druga terapia.74
  • Wzrok w czasie epidemii29 mar 2020, 20:00W związku z epidemią koronawirusa oddziały okulistyczne w całej Polsce zmieniają dotychczasowy tryb pracy. Przyjmują pacjentów jedynie wtedy, gdy jest to konieczne.76
  • Zdrowe spojrzenie29 mar 2020, 20:00Dokucza ci pieczenie i zaczerwienienie oczu, a pod powiekami czujesz piasek? Jeśli tak, to prawdopodobnie cierpisz na zespół suchego oka – schorzenie, które na stałe dołączyło już do grona chorób cywilizacyjnych.77
  • Okulary? Nie, dziękuję!29 mar 2020, 20:00Zabiegi chirurgii refrakcyjnej należą do najbezpieczniejszych metod usuwania wad wzroku. Pozwalają na zawsze pozbyć się okularów lub soczewek kontaktowych – mówi dr Iwona Szendzielorz z krakowskiej kliniki Centre de la Vision.78
  • Alergiczne zapalenie zatok29 mar 2020, 20:00Alergiczne zapalenie zatok przynosowych jest schorzeniem, które dotyka coraz większą liczbę ludzi w kraju i na świecie.79
  • Horror polskiej wyobraźni29 mar 2020, 20:00Byliśmy szczęśliwym pokoleniem. Nie doświadczyliśmy komuny. Kiedy dorastaliśmy, polityczne spory nie sprawiały, że rozpadały się rodziny. Wchodziliśmy do Europy i otwierały się przed nami możliwości. Nie zazdroszczę dzisiejszym nastolatkom – mówi...80
  • Prorok i profan29 mar 2020, 20:00Jednocześnie ukazują się dwie książki o człowieczeństwie Jezusa. Ale ich autorzy Amélie Nothomb i J.M. Coetzee nie chcą wyłącznie prowokować katolików. Pytają, na ile świat naprawdę wsłuchał się w jego nauki.84
  • Ksiądz maruda i moralna rewolucja29 mar 2020, 20:00Nie wiedząc nic o kardynale Jorge Bergoglio, pomyślałem: „Facet ma jaja”. W XXI w. przybrał imię świętego, który symbolizuje największą rewolucję w historii Kościoła – mówi Wim Wenders, autor dokumentu „Człowiek, który dotrzymuje słowa” z udziałem...86
  • Seriale na czas kwarantanny29 mar 2020, 20:00Przekręt doskonały J uż w utrzymanej w stylu przebojowych kryminałów czołówce twórcy „McMilionów” obiecują intrygującą zagadkę i dobrą zabawę. I słowa dotrzymują. Dokumentalny serial ogląda się jak najlepszą fikcję. To opowieść o człowieku, który...88
  • Gry na czas kwarantanny29 mar 2020, 20:00Od dawna mówi się, że gry stają się interaktywnymi filmami. I to nie tylko pod względem graficznym, ale także obsady.89
  • W innym czasie, w innym życiu29 mar 2020, 20:00Z darzyć się mogło. Zdarzyć się musiało. Zdarzyło się. Już teraz wiele nas dzieli i nic nie łączy. To już ostatni felieton i ostatni papierowy „Wprost”. Dziękuję Wam za to, że byliście ze mną przez te wszystkie lata! Zostańcie ze mną, z moimi...92
  • Papież konspirator29 mar 2020, 20:00Jan Paweł II dobrze znał polskie tradycje konspiracyjne i korzystał z ich dorobku – przekonuje prof. Jerzy Zdrada, historyk, działacz podziemnej Solidarności.94
  • Operacja: papież ze Wschodu29 mar 2020, 20:00O wyborze Karola Wojtyły zadecydowało przekonanie kardynałów z Austrii, Niemiec i USA, że papież zza żelaznej kurtyny będzie najskuteczniejszą tarczą przeciw komunizmowi.98
  • Miłość, prawda, współczucie29 mar 2020, 20:00To koncerty budują energię w audytorium i muzykach, tworzy się coś, co się nigdy nie wydarza w studiu.100
  • Gdy twój partner za dużo pije29 mar 2020, 20:00„To ostatni raz, to ostatni kieliszek…” Słyszysz to kolejny raz i wciąż bardzo chcesz w to wierzyć. Tyle że dobrze wiesz, że jeśli się coś zmieni, to tylko na gorsze. Co więc robić?102
  • Fuczki na czas kryzysu29 mar 2020, 20:00W trudnych czasach dobrze mieć pod ręką przepis na proste, a oryginalne danie. Takie są fuczki.104
  • Graphic recording29 mar 2020, 20:00Boom na wizualne notatki tworzone na żywo podczas spotkań rozwija się w najlepsze. A ich digitalowa wersja sprawdzi się też w wydarzeniach organizowanych zdalnie, w internecie.106