Tygodnik Wprost Wydanie: 48/2002 (1044)
Okładka tygodnika Wprost nr 48/2002 (1044)
Dziękujemy, że jesteś z nami. Tylko prawda jest ciekawa, piszemy o niej wprost.
Czytaj lub pobierz
Platformy prasy cyfrowej:

Śmietnik Polska

Dodano:   /  Zmieniono: 
Dziesięć tysięcy nielegalnych składowisk toksycznych odpadów działa w naszym kraju

Pierwsze objawy to wysypki, krosty, czyraki i zwiotczenie mięśni. Potem pojawia się ból kończyn dolnych, ich częściowy niedowład, a także zaburzenia pracy serca. Po kilkunastu dniach dochodzi do marskości lub wręcz martwicy wątroby, porażenia nerwów, uszkodzenia nerek i śledziony. Pojawiają się też zmiany psychiczne. Chloroza grozi mieszkańcom Stawna (województwo zachodniopomorskie). Na terenie gospodarstwa rolnego jest tu składowanych 65 ton odpadów lakierniczych z likwidowanej fabryki farb i lakierów w Dreźnie (zawierają m.in. rozpuszczalniki i wielochlorowane dwufenyle). Sprowadzono je jako składniki do produkcji farb. W rzeczywistości to prawdziwa bomba chemiczna.

10 tysięcy bomb ekologicznych
Gospodarstwo w Stawnie to tylko jedno z 10 tys. istniejących w Polsce nielegalnych składowisk odpadów (zaledwie tysiąc działa legalnie). Większość trujących odpadów (5-6 tys. ton rocznie) pochodzi z zagranicy. Celnicy zwykle przeglądają tylko dokumenty, a w nich trujące odpady figurują jako półprodukty. W ostatnich trzech latach zawrócono jedynie 16 transportów z odpadami tworzyw sztucznych, 10 z przeterminowanymi farbami i lakierami, 6 z materiałami i środkami chemicznymi oraz 3 z resztkami skór. Kilka tysięcy tirów, które kontrolowano (przeglądając tylko dokumenty), przewiozło szkodliwe substancje. Do tego dochodzą tysiące ton odpadów wytwarzanych przez firmy działające w Polsce. Większość nie jest nawet zakopywana w ziemi. Beczki i pojemniki stoją na działkach (także w centrach dużych miast - na przykład w Łodzi), podwórkach czy łąkach. Kontrola NIK wykazała, że 80 proc. gmin nie dysponuje żadnymi informacjami o ilości i rodzaju toksycznych środków na wysypiskach ani o tym, jak długo są tam składowane.

Śmiertelne ryzyko
Za zgodę na składowanie szkodliwych odpadów na działce lub w gospodarstwie rolnym importerzy płacą 500-2000 zł. O szkodliwości składowanych odpadów właściciele działek dowiadują się zwykle wtedy, gdy beczki i pojemniki zaczynają przeciekać. Do Sądu Okręgowego w Świdnicy trafiła sprawa Stanisława D., który od 1993 r. skupował od śląskich hut materiały pogalwaniczne (zawierające metale ciężkie), a następnie porzucał je w okolicy. Odkryto trzy takie nielegalne składowiska. Jedno mieściło się w centrum piętnastotysięcznych Ząbkowic Śląskich, na terenie starej cegielni. Druga bomba ekologiczna znajdowała się we wsi Kłoczyna, w popegeerowskich silosach na kiszonkę. Trzecią znaleziono w Borowie, gdzie Stanisław D. zbudował plac manewrowy wylany betonem, pod który jako podkładu użył toksycznych odpadów. - Znaleziono tam niemal całą tablicę Mendelejewa - mówi prokurator Małgorzata Stanny z Prokuratury Okręgowej w Świdnicy. Biegli powołani przez świdnicki sąd uznali, że odpady bezpośrednio zagrażały ludziom, bo z wodami podskórnymi dostawały się do Nysy Szalonej, a stąd z nurtem rzeki płynęły do zbiornika wody pitnej dla Legnicy. W Aleksandrowie (województwo śląskie) w magazynach firmy Izomer zgromadzono kilkaset przerdzewiałych beczek zawierających 450 ton odpadów, w tym 170 ton niebezpiecznych resztek farb, lakierów, olejów i rozpuszczalników. Z kolei w porcie Szczecin-Świnoujście już od 12 lat zalega ponad 7 tys. ton szkodliwych odpadów z elektrycznych pieców stalowniczych. W Pokrzydowie (koło Brodnicy) ekipa Instytutu Ochrony Roślin znalazła kilkanaście ton toksycznych substancji. Butelki z przeterminowanymi środkami ochrony roślin i inne chemikalia zostały zakopane kilkaset metrów od brzegu Drwęcy, rzeki zaopatrującej w wodę Toruń.

Mogilniki, czyli legalne trucie
Legalnie odpady można składować w tzw. mogilnikach, czyli podziemnych, żelbetonowych zbiornikach (w Polsce mamy 350 mogilników). Nikt ich jednak nie pilnuje, a w wielu wypadkach nie są nawet zamknięte. Każdy może więc wrzucić do nich toksyczne odpady. Taki zbiornik znaleźli w Cierpiszewie pracownicy bydgoskiego Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska. Kontrola mogilnika w Matyskach (województwo warmińsko-mazurskie) wykazała znaczne zanieczyszczenie gruntu związkami chemicznymi pochodzącymi z opakowań po środkach ochrony roślin. W Krzywonosiu (okolice Mławy) mogilnik otaczają łąki, na których pasą się krowy. Niedaleko biegnie droga, którą rolnicy wożą mleko do mleczarni. Wokół nie ma nawet płotu. We wspomnianym już Pokrzydowie znaleziono nielegalny mogilnik, który funkcjonował tam prawie dziesięć lat. Przed jego likwidacją ktoś wrzucił do środka pojemniki z karboliną, niebezpiecznym środkiem owadobójczym.

Kary umowne
Prawo dotyczące wytwarzania i składowania niebezpiecznych substancji łamią w Polsce nie tylko firmy i osoby przywożące do Polski szkodliwe odpady, ale także największe przedsiębiorstwa. Kontrola NIK wykazała, że płocki Orlen przekazywał odbiorcom część niebezpiecznych odpadów bez ewidencjonowania, ile ich wytworzono w danym roku. Bez zezwolenia niebezpieczne odpady składowały m.in. Zakłady Azotowe w Tarnowie-Mościskach, Zakłady Chemiczne Organika-Azot w Jaworznie i Zakłady Chemiczne Organika-Zachem w Bydgoszczy. Inspektorzy z WIOŚ w Katowicach ukarali Zakłady Metalurgiczne Silesia grzywną za przechowywanie niebezpiecznych materiałów na nielegalnie utworzonej i nie zabezpieczonej hałdzie. Karę miały zapłacić Chłodnie Kominowe w Gliwicach. Firma wywoziła odpady azbestowe na pocegielniane wyrobisko. Grzywnę jednak ostatecznie umorzono. Taka pobłażliwość nie jest w naszym kraju wyjątkiem, lecz regułą. Podczas negocjacji z Unią Europejską Polska zrezygnowała z ubiegania się o dwuletni okres przejściowy na przygotowanie planów zagospodarowania niebezpiecznych odpadów (zgodnie z unijnymi standardami). Powołano się na istniejący już program krajowy. Bruksela jest przekonana, że Polska ma sieć zakładów unieszkodliwiających niebezpieczne odpady, co nie jest prawdą. Istnienie krajowego programu oznacza zgodę na nie kontrolowany import odpadów. Efektem tego będą kolejne tysiące nielegalnych składowisk.

Piramida urzędów
Wielkość składowanych w Polsce szkodliwych odpadów jest wprost proporcjonalna do liczby instytucji, które się tym problemem zajmują. Obok Ministerstwa Środowiska mamy Główny Inspektorat Ochrony Środowiska (z oddziałami), wojewódzkie fundusze ochrony środowiska, Instytut Ochrony Środowiska, Instytut Ochrony Roślin, Instytut Gospodarki Odpadami, wydziały ochrony środowiska w urzędach wojewódzkich i powiatowych. Kompetencje w tej dziedzinie mają też urzędy gmin, policja, straż graniczna i urzędy celne. Instytucji jest dużo, ale nic nie robią, by powstrzymać import niebezpiecznych substancji i zlikwidować nielegalne składowiska. - Nikt do końca nie wie, czym te instytucje różnią się między sobą. Dlaczego zamiast kilkunastu nie działają jedna bądź dwie? A może właśnie dlatego są nieskuteczne, że jest ich za dużo - zauważa Wiesław Kaczmarek, minister skarbu.

 

Czym to grozi?

dioksyny
- zatrucie dioksynami objawia się bolesną wysypką, której towarzyszą bóle głowy, zmęczenie i chroniczna słabość; dioksyny mogą też powodować uszkodzenia trzustki, wątroby, nerek i układu pokarmowego oraz zmiany neurologiczne
pestycydy fosforoorganiczne
- niektóre z nich wykazują działanie mutagenne oraz rakotwórcze (głównie nowotwory tarczycy, krtani, białaczka szpikowa i limfatyczna)
polichlorek winylu (PCV)
- z czasem ulatnia się z niego chlorek winylu, który ma działanie kancerogenne; wchodzące w skład PCV substancje modyfikujące mogą wywoływać zapalenie wątroby czy zapalenia wielonerwowe
lotne substancje organiczne (np. benzen) - mogą być przyczyną białaczek, zaburzeń chromosonalnych, uszkodzeń wątroby
arsen
- powoduje uszkodzenia skóry (w skrajnych wypadkach nawet raka) i błon śluzowych, a niekiedy układu nerwowego, narządów miąższowych i krwi
chrom
- wywołuje podrażnienie skóry i błon śluzowych, może być przyczyną marskości płuc, zmian w mięśniu sercowym, owrzodzenia dwunastnicy, a niekiedy raka oskrzeli
kadm
- zaliczany do najbardziej toksycznych metali, powoduje zatrucia ostre i przewlekłe, ma działanie mutagenne i rakotwórcze
ołów
- powoduje uszkodzenia nerek, działa toksycznie na układ krwionośny, nerwowy, sercowo-naczyniowy i oddechowy
rtęć
- powoduje denaturację białek, uszkodzenia tkanek (np. nerek i mózgu), a także obwodowych nerwów czuciowych.
amoniak
- wywołuje kaszel, ślinotok, nudności, łzawienie, bóle głowy; szczególnie niebezpieczny jest dla rogówki oka, powoduje jej nieodwracalne zmętnienie i owrzodzenie (skutkiem działania amoniaku może być nawet utrata wzroku)
chlor
- w stężeniu większym niż 50 mg/m3 wywołuje podrażnienie błon śluzowych oczu, nosa i górnych dróg oddechowych; stężenie większe niż 200 mg/m3 powoduje obrzęk płuc i śmierć w ciągu kilku godzin
fenol
- działa żrąco na błony śluzowe i skórę, przy dużym stężeniu powoduje uszkodzenie powłok skórnych, a nawet śmiertelne zatrucie

Więcej możesz przeczytać w 48/2002 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App Store i Google Play.

Autor:

Spis treści tygodnika Wprost nr 48/2002 (1044)

  • Klęska, czyli sukces1 gru 2002 — Wychodzi na to, że im gorzej się wiedzie ministrowi finansów Grzegorzowi Kołodce, tym lepiej się wiedzie polskim podatnikom i polskiej gospodarce.3
  • Peryskop1 gru 2002 — Football Club PuszPrzed wyborami parlamentarnymi Sylwia Pusz założyła drużynę piłkarską Football Club Pusz. Grają w niej najbliżsi współpracownicy posłanki oraz działacze Stowarzyszenia Młodej Lewicy Demokratycznej. W ślady Pusz poszła...6
  • Barometr wprost1 gru 2002 — Kopalnie złotówek Kopalnie, tak jak ziemia, są bogactwem narodu i nie powinno się z tego bogactwa rezygnować - zdają się uważać Polacy. Aż 62 proc. obywateli jest przekonanych, że państwo powinno dopłacać do górnictwa. Państwo, ale...6
  • Dossier1 gru 2002 — WŁODZIMIERZ CIMOSZEWICZ, minister spraw zagranicznych "Jeżeli białoruska krowa przekroczy granicę, to trzeba z kimś rozmawiać. Musimy rozmawiać o polskim szkolnictwie na Białorusi. Szkolnictwa hiszpańskiego, francuskiego czy brytyjskiego tam...7
  • Z życia koalicji1 gru 2002 — Nie będzie abolicji i oświadczeń majątkowych. I w związku z tym w budżecie będzie co najmniej o 1,3 mld zł mniej. A wcale że nie! Proszę, jedna noc i nasz Tygrys na Kiełkach wyczarował miliard z górką. Panie Grzegorzu, nie moglibyśmy tak...8
  • Z życia opozycji1 gru 2002 — W najlepszej (he, he) telewizji w Polsce, czyli w TVP, widzieliśmy specjalne wydanie "Dziennika Telewizyjnego" Jacka Fedorowicza. Gwoździem programu był wywiad, który z gwiazdą "Wiadomości" Jolantą Pieńkowską...9
  • M&M1 gru 2002 — Komu i w co ufaćI prezydent, i premier wyrazili zdanie,że sprawca złej ustawy ma ich zaufanie.A mąż pewnej puszczalskiej(cóż, są takie panie) też może ufać...W to, że ona nie przestanie.10
  • Playback1 gru 2002 — 10
  • Krawczyk superstar1 gru 2002 — Nowa płyta Krzysztofa Krawczyka - "...bo marzę i śnię" - jest obecnie najlepiej sprzedającym się albumem w Polsce.10
  • Fotoplastykon1 gru 2002 — 12
  • Poczta1 gru 2002 — Święto pracyPrzerażające jest, że 63 proc. respondentów Pentora uważa, iż wolnych od pracy dni świątecznych jest tyle, ile trzeba, a co dziesiąty badany jest przekonany, że jest ich nawet za mało (Barometr wprost, "Święto pracy",...14
  • Kadry1 gru 2002 — 15
  • Kołodko show1 gru 2002 — Ja się nie mylę. To, co robię, służy poprawie życia polskich rodzin. Będą podwyżki płac, będą wyższe emerytury. Stoję na straży polskiego społeczeństwa. (...) My nie mylimy dobra ze złem i będziemy proponować dobre rozwiązania. (...) Temu rządowi...16
  • Platforma pochyła1 gru 2002 — Prezydencka partia centrowa może zmieść ze sceny Platformę Obywatelską22
  • Patent na ziemniaki1 gru 2002 — Żaden polski wynalazek, nawet tak nieskomplikowany jak spódniczka mini, tic-taki czy rzepy, nie stał się światowym hitem.Tylko trzy na tysiąc opatentowanych w Europie wynalazków pochodzi z Polski24
  • Śmietnik Polska1 gru 2002 — Dziesięć tysięcy nielegalnych składowisk toksycznych odpadów działa w naszym kraju30
  • Ujeżdżanie tygrysa1 gru 2002 — Gołym okiem widać, że hasła antyunijne wiążą wyborców z politykami z siłą najmocniejszego kleju34
  • Giełda i wektory1 gru 2002 — Hossa ŚwiatPotencja(ł) gospodarkiUdane życie seksualne może być receptą na zwiększenie wydajności pracy - twierdzą azjatyccy seksuolodzy. "Zdrowy seks to szczęśliwi pracownicy, a takich potrzeba, żeby gospodarka mogła się dynamicznie...36
  • Haracz monopolowy1 gru 2002 — Monopole kosztują polską rodzinę rocznie ponad dwa tysiące złotych38
  • Czarna dziura1 gru 2002 — Kiedy w latach 80. w Wielkiej Brytanii premier Margaret Thatcher wypłacała ostatnie odprawy górnikom likwidowanych kopalń, w PRL fetowano kolejny rekord - wydobycie ponad 200 mln ton węgla rocznie!44
  • Między sierpem a cepem1 gru 2002 — Księgowi z PSL w prywatnych firmach50
  • Nowojorskie targi1 gru 2002 — Dekoniunktura uczy obywateli USA sztuki negocjacji52
  • Zero tolerancji!1 gru 2002 — Statystyki pokazują, że przez pół wieku wraz ze wzrostem zamożności w Europie rosła przestępczość54
  • Homo pecet1 gru 2002 — Chcemy stworzyć technologie, które pozwolą komputerom widzieć, słyszeć, mówić i uczyć się, by można się było komunikować z nimi w naturalny sposób - stwierdził Bill Gates. Twórca Microsoftu podsumował w ten...58
  • Wiel-błąd Bońka1 gru 2002 —  Michał Adamczyk: Żałuje pan, że trenerem reprezentacji nie jest już Jerzy Engel? Jan Tomaszewski: Oczywiście, że żałuję. Wielokrotnie mówiłem, że Jurek Engel - na wzór Kazimierza Górskiego - z przeciętnych...62
  • Służba bezpieczeństwa sieci1 gru 2002 — Nęka cię internetowy natręt? Otrzymujesz maile z pogróżkami lub o obscenicznej treści? Ktoś zasypuje cię materiałami, których sobie nie życzysz? Co robić?64
  • Pustolot1 gru 2002 — Bezzałogowe samoloty rewolucjonizują badania naukowe i operacje wojskowe66
  • Oni już byli1 gru 2002 — Kilkanaście dni temu jakaś pani przyszła po koncercie za kulisy z pretensjami, że niesłusznie czepiam się ze sceny Samoobrony...68
  • Wszechnica Wiedzy Wszelakiej1 gru 2002 — Kultura bez granicwww.culture.plSposób na promocję polskiej kultury w kraju i za granicą znaleźli autorzy internetowego serwisu Culture. pl z Instytutu Adama Mickiewicza. Jest to jedyny w Polsce, a może nawet na świecie, portal z tak...68
  • Supersam1 gru 2002 — Powrót sztruksuHitem zimowej kolekcji firmy Navy dla mężczyzn są ubrania uszyte ze sztruksu. Sztruksowe kurtki, koszule, spodnie i akcesoria (torby i czapki) szczególnie modne są w zestawie z wytartym dżinsem. Wśród...69
  • Wieczny przedmiot pożądania1 gru 2002 — Pióro zmienia styl bycia70
  • Cudzoziemiec na prezydenta?1 gru 2002 — TAK NIE Henryk Wujecpolityk UWOstatecznie decyzje w takiej sprawie podejmuje społeczeństwo. Jeśli kandydat spełnia formalne wymagania, to może kandydować, ale myślę, że nie uzyskałby dużego poparcia. Uważam, że nie wystarczy być dobrym menedżerem,...75
  • Stąd do Ameryki1 gru 2002 — Konkurs Pro Publico Bono, czyli jak zarażać demokracją76
  • Ale bryndza!1 gru 2002 — Piotrusiu! Właśnie wróciłem ze Słowacji. Zażywałem kąpieli w termalnych wodach i połaziłem nieco po sklepach, oczywiście spożywczych. Zrobiłem solidne zakupy! Nawet nie chodzi o to, że tam taniej (choć 0,75 l brandy de Jerez za 30 zł to...78
  • Groch z brukselką1 gru 2002 — Nie wierzę, że Stróżewskiego czy Kołakowskiego można by było wyhodować w probówkach79
  • Powrót dorosłych1 gru 2002 — Rozpieszczani przez media młodzi klienci coraz częściej mają w nosie kolorowe reklamy i szukają wiadomości i rozrywki w Internecie80
  • Zemsta Bismarcka1 gru 2002 — To Bismarck i Hitler stworzyli państwo opiekuńcze82
  • Know-how1 gru 2002 — Oko AlzheimeraWystąpienie choroby Alzheimera, jednej z najgroźniejszych chorób neurodegeneracyjnych, można przewidzieć nawet kilkanaście lat przed pojawieniem się pierwszych objawów schorzenia - twierdzą uczeni z Massachusetts...85
  • Nauka oszustów1 gru 2002 — Padł światowy rekord fałszowania badań!86
  • Energia wody z kranu1 gru 2002 — Wkrótce wodór będzie napędzać samochody, zasilać komputery i ogrzewać domy90
  • Ropień na morzu1 gru 2002 — Katastrofa tankowca jest dla środowiska morskiego niczym wybuch bomby atomowej94
  • Bez granic1 gru 2002 — Feministki razem z fundamentalistamiZ powodu zbliżającego się finału konkursu Miss Świata w nigeryjskim mieście Kaduna wybuchły zamieszki. Do protestów doszło po tym, jak lokalna gazeta napisała, że gdyby prorok Mohamet był obecny na...96
  • Brukselski maraton1 gru 2002 — "Rozmowy akcesyjne z unią to było piekło" - wspomina były hiszpański negocjator98
  • Armia czerwona od krwi1 gru 2002 — Hizri Aldamow, kierujący nieoficjalnym przedstawicielstwem Iczkerii w Tbilisi, bezradnie obserwuje inwazję wojsk rosyjskich na swoją ojczyznę. - To holocaust Czeczenów...104
  • Dzieci-karabiny1 gru 2002 — Nathan Gardels: W Rosji nigdy nie istniał liberalny system rządów. Czy zatem czeczeński separatyzm nie jest symptomem szerszego problemu dotyczącego tego, jak w Federacji Rosyjskiej stworzyć nowy system polityczny? Borys Bieriezowski: To...104
  • Niemiecki balkon1 gru 2002 — Niektórzy Niemcy nie chcą pojąć, że na zawsze straciliśmy szansę odgrywania roli światowego mocarstwa108
  • NATO nie liczmy1 gru 2002 — George Bush stracił cierpliwość do europejskich sojuszników. Oczekują pomocy od Amerykanów, ale Ameryce pomagać nie chcą.110
  • Wysoka poprzeczka1 gru 2002 — Praski szczyt NATO jest benefisem schorowanego, schodzącego już ze sceny politycznej Vaclava Havla111
  • Menu1 gru 2002 — Polska Mistrzowie kameryBarry Levinson, twórca "Rain Mana", przewodniczy jury Międzynarodowego Festiwalu Sztuki Autorów Zdjęć Filmowych (30 listopada - 7 grudnia). Już po raz dziesiąty (a po raz czwarty w Łodzi) operatorzy...112
  • Anatomia zbrodni - Oscary 20021 gru 2002 — Choć bukmacherzy w Hollywood na zwycięzcę wyścigu o Oscara typują drugą część "Władcy pierścieni", większe szanse ma film "Nowojorskie gangi" Martina Scorsese.116
  • Hybryda Zachodu1 gru 2002 — Tyrmand, Białoszewski, Kofta, Młynarski, Stachura, Pietrzak, Dudziak, Bem, Urbaniak - to ludzie Hybryd120
  • Płyty Kuby Wojewódzkiego1 gru 2002 — CHRISTINA AGUILERA - **** Stripped Christina nie chce już być artystką dla grzecznych podlotków. Chce być artystką dla niegrzecznej młodzieży. Gdy ogląda się jej teledysk z pogranicza tekstylnego soft porno, można nawet odnieść wrażenie, że...121
  • Gutenberg współczesny1 gru 2002 — Pięćdziesiąt tysięcy złotych będzie kosztować reprint najstarszej drukowanej książki na świecie122
  • Kino Tomasza Raczka1 gru 2002 —  Zdjęcie w godzinę - **** Reżyseria: Mark Romanek W rolach głównych: Robin Williams, Connie Nielsen, Michael Vartan. USA 2002 r. Ten thriller na początku robi wrażenie niegroźnego filmu obyczajowego, nawet nieco zabawnego. Jakże...123
  • Organ Ludu1 gru 2002 — Obchody 1 maja 2003 Partia i rząd rozpoczęły przygotowania do przyszłorocznych obchodów 1 maja, m.in. opracowano obowiązujące hasła: Niech żyje wielki przyjaciel Polski Romano Prodi! Pozdrawiamy miłującą pokój rodzinę bratnich...124
  • Czas opuszczeń1 gru 2002 — Ostatnio Tadeusz Mazowiecki opuścił Unię Wolności. To tak, jakby Michnik opuścił "Wyborczą", Flip Flapa, Bolek Lolka, Kwach Jolkę126