Tygodnik Wprost Wydanie: 11/2005 (1163)
Okładka tygodnika Wprost nr 11/2005 (1163)
Dziękujemy, że jesteś z nami. Tylko prawda jest ciekawa, piszemy o niej wprost.
Czytaj lub pobierz
Platformy prasy cyfrowej:

Świątynia Imion

Dodano:   /  Zmieniono: 
- Chcemy wyrwać ofiary Zagłady z mgły anonimowości - mówi Avner Shalev, szef Muzeum Zagłady w Yad Vashem Na kilkunastometrowym betonowym ekranie odżywa żydowskie życie w przedwojennej Europie. Nawet chmury nad Białymstokiem są autentyczne. Nie ma mowy o żadnych retuszach czy wstawkach. To efekt dziesięcioletniej żmudnej pracy kilkudziesięcioosobowego zespołu pod kierunkiem znanej izraelskiej dokumentalistki Michal Dorner. - Mieliśmy skrawki filmu, ale potrzebowaliśmy aż siedmiu lat, by odnaleźć autentyczne nagranie ścieżki głosowej - opowiada Dorner o scenie ze szkoły żydowskiej z 1927 r., w której dzieci i nauczyciele śpiewają po hebrajsku "Hatikwe". Odpryski tamtego życia będą towarzyszyć teraz każdemu, kto wstąpi do betonowego tunelu czasu, wykopanego pod górami świętego miasta Jerozolima.
Nagi beton
W uroczystości otwarcia Muzeum Zagłady w Yad Vashem wezmą udział politycy z kilkunastu państw, m.in. prezydent Aleksander Kwaśniewski i premier Włoch Silvio Berlusconi. Nowe muzeum nie jest podobne do niczego, co zna współczesna Jerozolima. Długa aleja z nagiego betonu brutalnie przecina wzgórze, dając na wstępie zapowiedź mało optymistycznych wzruszeń.
Za prawie 90 mln dolarów powstał obiekt, który - zdaniem specjalistów - może konkurować z Muzeum Holocaustu w Waszyngtonie. Znany izraelski historyk Tom Segev krytykuje "przesadne wymiary" budowli, sugerując, że chodziło głównie o odebranie palmy pierwszeństwa Waszyngtonowi. - Nawet jeśli to prawda, to przecież nie ma w tym nic złego - odpowiada przewodniczący Yad Vashem Avner Shalev. - Czy jest czymś niezrozumiałym to, że stolica odrodzonego państwa żydowskiego chce mieć Muzeum Holocaustu z prawdziwego zdarzenia?

Przepustka dla Einsteina
Marcel Reich-Ranicki, krytyk literacki mieszkający w Niemczech, przebywał w warszawskim getcie od chwili jego utworzenia. Dzięki doskonałej znajomości polskiego i niemieckiego został tłumaczem przewodniczącego Judenratu Adama Czerniakowa. W lipcu 1942 r. Niemcy zażądali kilku transportów dziennie do Treblinki. Czerniaków nie wytrzymał i popełnił samobójstwo. Na stu wielkich telewizyjnych ekranach Reich-Ranicki opowiada historię tamtych dni. Jego narracja przeplatana jest autentycznymi zdjęciami i dokumentami sprowadzonymi do Jerozolimy z różnych zakątków świata.
Twórcy muzeum zrezygnowali z technologicznego efekciarstwa. Poza systemem telewizyjnym i audiowizualnym w tunelu nie ma ani jednego komputera, lasera czy skomplikowanego urządzenia. Położono za to nacisk na autentyczne fotografie, dokumenty, świadectwa i zdarzenia widziane przez pryzmat osobistych doświadczeń. Zwiedzający z pewnością na długo zapamiętają opowieść o właścicielu grzebienia z Sobiboru i o małej walizce z Oświęcimia. Te eksponaty dotarły do Jerozolimy, pokonując prawie 20 tys. km. Spośród pamiętników, rysunków oraz całej góry pocztówek i listów wyłowiono również dokument emigracyjny nazistowskiego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych z 1934 r., wystawiony na nazwisko Albert Einstein. - Chcemy wyrwać ofiary Zagłady z mgły anonimowości - tłumaczy Avner Shalev.
- Wiemy, że jednostkowe historie, losy konkretnego człowieka mogą być bardziej zrozumiałe, szczególnie dla młodych, niż całościowe tematy, które często są odbierane, jako nic nie mówiąca statystyka.

Leszno w Jerozolimie
Dzięki temu, że oś tunelu podzielono dziewięcioma kanałami, zwiedzający mogą przechodzić przez wszystkie boczne sale. W pierwszej można obejrzeć znany fragment niemieckiej kroniki filmowej: Goebbels nadzoruje palenie książek, a liczni przechodnie biją brawo. Przy dźwiękach wagnerowskiego "Zmierzchu bogów" zwykli berlińczycy wyrzucają rękę w hitlerowskim pozdrowieniu. Kilka metrów dalej gotycki szyld zaprasza do autentycznego żydowskiego domu. Za oknem tłumy rozwydrzonych nazistów pastwią się nad dziełami Heinego, ale w zacisznym salonie świat jak gdyby stanął w miejscu. Mahoniowe meble, na półce Schiller w skórzanej oprawie, dobra bawarska porcelana, fotografia rodziny bardziej niemieckiej niż Niemcy, fortepian Bechstein, nutyÉ Herr Joachim Awerbuch, zasymilowany Żyd, właściciel tego mieszkania, za nic nie chciał uwierzyć, że tam, gdzie dzisiaj palą książki, jutro będą palić ludzi. Kilka lat później, w 1942 r., wraz z całą rodziną pojechał z transportem do Treblinki.
Jednym z najciekawszych fragmentów muzeum jest symboliczna rekonstrukcja warszawskiej ulicy Leszno, w samym środku getta: oryginalne kocie łby, latarnie, szyny tramwajowe, a nawet pokrywa włazu do kanału. Napisy w języku polskim i jidysz. Fryzjer, szewc, zaproszenie na czulent do nowej restauracji. Dzieciaki ciągną dwukołowy wózek. I niemieckie obwieszczenie - trudno odczytać małe rozmazane litery. Komendant policji i SS - to napisane zostało tłustym drukiem, ale podpis jest nieczytelny.

Ostatni rozdział?
Na końcu żydowskiej Via Dolorosa wznosi się ku górze Świątynia Imion. Ta imponująca budowla, mająca dwa stożkowate sklepienia, wywiera wielkie wrażenie. Pierwsze sklepienie na wysokości kilkunastu metrów pokryte jest kompozycją wykonaną z sześciuset zdjęć zamordowanych. Ich imiona i nazwiska zarejestrowano w Księdze Imion, a zeznania świadków utrwalono na mikrofilmach. Drugie sklepienie, wybite w twardej skale, jest podtrzymywane przez kolumnę zanurzoną w wodzie. Symbolizuje ono miliony nieznanych ofiar Zagłady. W Yad Vashem już od lat prowadzi się badania zmierzające do zidentyfikowania jak największej liczby zamordowanych. W ramach projektu "Każda ofiara ma imię" udało się ustalić dane ponad miliona osób.
Z tarasu - ostatniej stacji muzeum - wyraźnie widać Wzgórze Świątynne, Ścianę Płaczu i Uniwersytet Hebrajski na Har Hacofim. Nieco z boku kościół Augusta Wiktoria i Góra Oliwna. Wpatrując się w mistyczny krajobraz Jerozolimy, zwiedzający zadają sobie pytania: czy tamten rozdział w historii Żydów jest ostatecznie zamknięty? Czy Zagłada może się powtórzyć? W państwie, którego istnienie jest nieustannie zagrożone, nie są to tylko pytania retoryczne.
Więcej możesz przeczytać w 11/2005 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App Store i Google Play.

Spis treści tygodnika Wprost nr 11/2005 (1163)

  • Na stronie - Emanacja mutacji20 mar 2005 — III RP była postpeerelem, od konstytucji począwszy,a na systemie sprawowania władzy skończywszy Długotrwały wiatr, wiejący od rana do wieczora przez kilka dni, ma potworny wpływ na psychikę ludzi. Jedni wpadają w szał, stają się agresywni jak...3
  • Skaner20 mar 2005 — Szpieg spod kolumny Zygmunta Czy Marcin Tylicki, 25-letni działacz Polskiego Stronnictwa Ludowego, były asystent szefa sejmowej komisji śledczej ds. Orlenu, rzeczywiście był szpiegiem? Jest faktem, że zatrzymany 3 marca Tylicki kontaktował się z...8
  • Dossier20 mar 2005 — Decyzja pana Kwaśniewskiego [odmowy zeznań przed komisją] skończyła jego działalność polityczną. Skończył się Aleksander Kwaśniewski, prezydent Polski, zaczął się Aleksander K. Radio Zet ROMAN GIERTYCH lider LPR Kontaktować się, to zależy, kto z...9
  • Sawka20 mar 2005 — 10
  • Kadry20 mar 2005 — 11
  • Playback20 mar 2005 — 12
  • M&M20 mar 2005 — SZCZĘŚLIWEJ DROGI, JUŻ CZAS12
  • Poczta20 mar 2005 — KLIKNIJ MNIE! Jestem użytkownikiem forum internetowego poświęconego fantastyce. Od jakiegoś czasu - podobnie jak Tomaszowi Raczkowi ("Kliknij mnie!", nr 8) - dają nam się we znaki maturzyści, którzy zakładają nowe posty odnośnie...12
  • Ryba po polsku - Leciała pani z panem aeroplanem20 mar 2005 — Zachęcony przez Prezydenta postanowiłem się przeciwstawić machinacjom mutantów. Dość już tych afer, komisji i procesów A on jej puszczał pszczołę na nogi gołe. Jest wesoło. Długo nie wiedziałem, kim są ci dwaj faceci ubrani na ciemno, porośnięci...13
  • Nałęcz - Gwałt impotenta20 mar 2005 — Nawet gdyby prawica zrobiła stójkę na dwunastnicy, nie zdoła obalić gabinetu Belki Niedawne sejmowe głosowanie nad projektem uchwały wzywającej premiera Marka Belkę do rezygnacji z zajmowanego stanowiska skłania do niewesołych refleksji. Trudno o...14
  • Fotoplastykon20 mar 2005 — 15
  • Z życia koalicji20 mar 2005 — ALEKSANDER KWAŚNIEWSKI ZUPEŁNIE JAK NAPOLEON - żeby nie wymieniać innych postaci historycznych - prowadzi wojnę na kilku frontach. Na specjalnej konferencji prasowej pokrzyczał na komisję śledczą, naubliżał "Wprost" i przejechał się po...16
  • Z życia opozycji20 mar 2005 — GRUSZKA WYHODOWAŁ SZPIEGA.I to jest nius, proszę państwa, w odróżnieniu od informacji, że szpieg wyhodował gruszki. W ZWIĄZKU ZE SWOIM SZPIEGIEM Józef Gruszka (PSL) postanowił podać się bohatersko do dymisji i nie kierować już...17
  • Koniec świata Kwaśniewskiego20 mar 2005 — 7 marca 2005 r. skończyła się III Rzeczpospolita Trzecia Rzeczpospolita nie trwała nawet pięciu lat. Ostatnie dwunastolecie to panowanie lub współistnienie systemu Kwaśniewskiego. Ten system można nazwać olkizmem, bo ma on w sobie coś...18
  • Wszyscy wrogowie Tuska20 mar 2005 — Donald Tusk w kampanii prezydenckiej będzie walczył nie tylko z konkurentami, ale też z dorabianymi mu od 15 lat gębami To nie Roman Giertych ani bracia Kaczyńscy są obecnie najzacieklej zwalczanymi polskimi politykami. Wrogiem numer jeden...28
  • Huba Balickiego20 mar 2005 — Minister zdrowia uniemożliwił wyrzucenie ze szpitali pasożytujących na nich fundacji medycznych Ciężko chory pacjent w państwowym szpitalu dostaje ulotkę zachęcającą do skorzystania z działającego na miejscu zakładu pogrzebowego. Czarny humor?...34
  • Nieposłuszeństwo adwokackie20 mar 2005 — POLEMIKA Doktor Janusz Kochanowski w artykule "Czarne owce palestry" (nr 9) obrzuca występujących w procesie FOZZ adwokatów niewybrednymi epitetami w rodzaju "bezczelni, niesubordynowani, ośmieszający wymiar sprawiedliwości obrońcy" czy "święte...36
  • Giełda20 mar 2005 — Hossa Świat Niemcy płacą za nazistów 20 mln euro odszkodowania dostanie rodzina Wertheimów, spadkobiercy wywłaszczonego w Trzeciej Rzeszy przez nazistów żydowskiego właściciela domu towarowego - orzekł berliński sąd....38
  • Demokraci: paser z etosem20 mar 2005 — Jak nas urządzi Partia Demokratyczna Gdy w roku 1997 chylił się pomału ku upadkowi pierwszy rząd SLD, trwały prace nad wiekopomnym projektem ordynacji podatkowej. Ówczesna opozycja - tworząca się właśnie z mozołem AWS i UW (primo voto ROAD,...40
  • Wrota Europy20 mar 2005 — Zyski polskich banków są najwyższe od ośmiu lat! Kiedy na początku lat 90. Jan Krzysztof Bielecki przeprowadził się do Londynu, za jedno z najważniejszych ułatwień życia na Zachodzie uznał nowoczesne, przyjazne klientowi banki. - To był szok, gdy...44
  • Juan nadchodzi20 mar 2005 — W roku 2015 Chiny dogonią USA i Unię Europejską Czy tak odległe zjawiska jak słaby dolar, mocny złoty, drogie ropa, stal, cement i węgiel, wzrost temperatury w Japonii i boom na warszawskiej giełdzie mogą mieć wspólną przyczynę? Okazuje się, że...48
  • 2 x 2 = 4 - Inny plan20 mar 2005 — Gospodarka nierynkowa i pozornie planowa była w istocie podporządkowana zaspokajaniu potrzeb politycznych Gdzie te czasy, proszę Państwa, kiedy towarzysz I sekretarz proklamował kolejny plan roczny czy pięcioletni! Zadania były jasne:...52
  • Supersam20 mar 2005 — 54
  • Kosmetyki szczęścia20 mar 2005 — Już w XVII wieku słynny filozof Kartezjusz podejrzewał, że pewne substancje produkowane przez szyszynkę odpowiadają za szczęście i urodę człowieka. Kilkaset lat później okazało się, że substancje te - endorfiny - produkuje także skóra. Informację...54
  • Błysnąć na wiosnę20 mar 2005 — Makijaż w połyskliwych odcieniach zaprezentowały podczas tegorocznych Oscarów Penelope Cruz i Hilary Swank. Trudno o lepszą inspirację. Wiosenna linia kosmetyków Maybelline to połyskujące cienie do powiek, błyszczyki i róże - klasyka lat 60. Nie...54
  • Odkurzacz inhalacyjny20 mar 2005 — 20 procent mieszkańców Europy jest uczulonych na kurz. W XVII wieku poradzono by im jedynie usunąć ze swojego otoczenia dywany i zasłony. Dzisiaj wystarczy, że wyposażą się w antyalergiczny odkurzacz Oxy3System firmy Electrolux. Dzięki dwóm...54
  • Mądry jak but20 mar 2005 — Adidas1 to pierwszy w historii "inteligentny" but, którego podeszwa wyposażona jest w silnik, system linek i przekładni oraz układ elektroniczny działający w sposób podobny do ludzkiego układu nerwowego. Dzięki możliwościom systemu,...54
  • Muzyczny robot20 mar 2005 — Philips Personal Sound System 110 - połączenie odtwarzacza plików mp3 z radiobudzikiem i specjalnym systemem akustycznym - podbił serca amerykańskich gadżeciarzy, którzy porównują go z muzycznym robotem. Czy w Polsce urządzenie to też odniesie...54
  • Przyjaciele Jennifer Lopez20 mar 2005 — Miny i gesty Marka Belki pochodzą z XVII-wiecznej komedii dell'arte "Koniec politycznego teatru, do roboty" - pouczał niedawno posłów premier Marek Belka. Paradoksalnie, Belka, który udawał, że nie jest politykiem, w tym wystąpieniu pierwszy raz...56
  • Germania w Pekinie20 mar 2005 — Albert Speer senior fascynował Hitlera, Albert Speer junior podbija serca rządzących Chinami Nie jest tak znany jak Frank Gehry, Norman Foster czy Santiago Calatrava, ale to on buduje całe miasta i dzielnice. W tym ostatnim przypomina swego ojca,...60
  • Inuici z bieli20 mar 2005 — Zaniechanie koczownictwa jest dla Eskimosów najgłębszą kulturową rewolucją Niemal dokładnie w sercu Ottawy, stolicy Kanady, przy alei Laurier, znajduje się światowa siedziba Eskimosów. Tu spotykam młodą dziewczynę o ciemnożółtej twarzy i skośnych...64
  • Bikont do Makłowicza, Makłowicz do Bikonta20 mar 2005 — Drogi Przyjacielu! Pamiętasz ludową przypowieść o chłopie i diable, którzy na spółkę obsiewali pole? Co rok umawiali się, jak się będą dzielić plonem - jednemu przypadało to, co w ziemi, drugiemu zaś to, co nad ziemią. Za każdym razem siali co...67
  • Druga płeć - Jabłko miłości20 mar 2005 — Miłość trwa najwyżej cztery lata. Potem do istoty funkcjonowania związku można już tylko dopisywać ideologię Mężczyzna i kobieta byli kiedyś jednością, ale potem zostali rozdzieleni i odtąd poszukiwanie i pragnienie tej jedności jest nazywane...68
  • Know-how20 mar 2005 — Świński ród To nieprawda, że ojczyzną domowych świń jest tylko Bliski Wschód. Ludzie udomowili dziki co najmniej w siedmiu różnych rejonach Eurazji - m.in. w Indiach, Tajlandii, we Włoszech, a także w Nowej Gwinei. Do takiego...70
  • Inteligencja odkurzacza20 mar 2005 — Współczesne roboty wciąż są na etapie raczkującego niemowlęcia Japoński premier Junichiro Koizumi na oficjalną wizytę do Czech zabrał robota Asimo. Podobna do małego kosmonauty maszyna przedstawiła się po czesku jako "ambasador dobrej woli",...72
  • Długowieczna przyroda20 mar 2005 — Trzy czwarte najbardziej zagrożonych na Ziemi zwierząt żyje na obszarze wielkości Indii Wiele ptaków, które do niedawna żyły tylko kilkanaście lat, ze względu na cieplejsze zimy ginie dopiero w wieku kilkudziesięciu lat. Łabędzie, gęsi, mewy,...77
  • Sumo z mieczem20 mar 2005 — Pojedynki gladiatorów były jedynie pokazami zręczności Cesarz Kommodus wystąpił aż 735 razy jako gladiator przebrany za Herkulesa, w lwiej skórze i uzbrojony w maczugę. Nigdy nie został nawet draśnięty, nie tylko dlatego, że władcy rzymskiego...80
  • Bez granic20 mar 2005 — Wodzu, na Tajwan! Nie pozwolimy, by Tajwan był niepodległym państwem" - mówił premier Chin Wen Jiabao, rozpoczynając coroczne obrady Ogólnochińskiego Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych. Chiński parlament uchwalił tzw. ustawę...82
  • Euroimperializm20 mar 2005 — W Wielkiej Brytanii traktat konstytucyjny został poddany druzgocącej krytyce Zwolennicy ratyfikacji traktatu konstytucyjnego stosują perfidną propagandę, stawiając znak równości między tym dokumentem a akceptacją naszej przynależności do Unii...84
  • Putinek Chiraca20 mar 2005 — Villepin - kolejny zderzak prezydenta Francji? Dla Jeana-Pierre`a Raffarina najpiękniejszym dniem tygodnia jest środa. Wtedy tradycyjnie odbywa się posiedzenie francuskiego rządu. Przed każdym spotkaniem premier udaje się do Pałacu Elizejskiego,...88
  • Czeczeńska pułapka20 mar 2005 — Czeczeni przegrywają wojnę, ale nie jest pewne, czy wygrają ją Rosjanie Rosjanie zabili prezydenta. Legalnie wybranego przywódcę Czeczenii. Sami go kiedyś uznali. Potem sami wpisali na czoło listy najgroźniejszych terrorystów świata. Rosyjska...90
  • Ropa za wino20 mar 2005 — Mołdawską rewolucję powstrzymał rosyjski bojkot wina Z czym u was kojarzy się nasz kraj? - pytali Mołdawianie. Trudno ukryć, że jeśli w ogóle kojarzy się z czymkolwiek, to z prostytucją, handlem żywym towarem i mężczyznami, którzy za grosze...92
  • Menu20 mar 2005 — KRÓTKO PO WOLSKU Marsz żałobny Szopen(hauer)a Arthur Schopenhauer w swojej słynnej "Erystyce, czyli sztuce prowadzenia sporów" wymienia wiele subtelnych i mniej subtelnych metod prowadzenia dialogu. Podaje na przykład, jak...96
  • Orły nieloty20 mar 2005 — Polskie Nagrody Filmowe Orły są takie jak nasza branża filmowa - wiele hałasu o nic W Polsce coraz trudniej być satyrykiem. Konkurencja jest wręcz nieprawdopodobna. Już nie tylko politycy, ale i artyści odbierają chleb satyrykom. A przodują w tym...100
  • Kino moralnego odrodzenia20 mar 2005 — Racja polskiego kina jest polską racją stanu Łukasz Radwan wysuwa poważne argumenty przeciwko projektowi ustawy o reformie kinematografii ("Kino niemoralnego spokoju", nr 8). Zgadzam się z autorem, kiedy krytykuje stan moralny i warsztatowy...102
  • Hollywood w Warszawie20 mar 2005 — Przedwojenne polskie kino bez dotacji produkowało więcej filmów niż obecnie Za czterdzieści lat będziecie mogli jeszcze raz obejrzeć jedyne znośne chwile waszego małżeństwa". Taki komentarz towarzyszył pierwszemu rysunkowemu dowcipowi na temat...103
  • Świątynia Imion20 mar 2005 — - Chcemy wyrwać ofiary Zagłady z mgły anonimowości - mówi Avner Shalev, szef Muzeum Zagłady w Yad Vashem Na kilkunastometrowym betonowym ekranie odżywa żydowskie życie w przedwojennej Europie. Nawet chmury nad Białymstokiem są autentyczne. Nie ma...106
  • Zapaśnik literatury20 mar 2005 — Przyczyną porażek twórców jest przecenianie talentu i niedocenianie ciężkiej pracy oraz warsztatu - twierdzi John Irving Sławny, bogaty, uwielbiany przez czytelników i szanowany przez krytykę literacką - taki chciałby być każdy pisarz. I taki...108
  • Komedia namiętności20 mar 2005 — Kochankowie Hoffmana to nie manekiny z hollywoodzkich filmów Jego rysunki są wypełnione nagimi ciałami mężczyzn i kobiet. Czasem kobieta przybiera postać ptaka z piersiami, to znów kocicy albo żaby. Wyrastają jej gałęzie migoczące liśćmi, kiedy...110
  • Ueorgan Ludu20 mar 2005 — Jesteśmy niezawodnym ogniwem UE, ale bigosu nie oddamy TRYBUNA PRZYMIERZA MIĘDZY DAWNYMI A MŁODYMI Nr 11 (128) Rok wyd. 4 WARSZAWA, poniedziałek 14 marca 2005 r. Cena + VAT + ZUS + akcyza Cała prawda o "redaktorach" "UL"...112
  • Skibą w mur - Stary woli młode20 mar 2005 — Czy brzydki, gruby i z głupiej partii nie ma prawa się zakochać? Na starość człowiek parszywieje" - pisał Boy-Żeleński i miał rację. Po przekroczeniu pewnego wieku ludziom wielu rzeczy się odechciewa. Nie chce się im ani walczyć o lepsze jutro,...114