Tygodnik Wprost Wydanie: 10/2003 (1058)
Okładka tygodnika Wprost nr 10/2003 (1058)
Dziękujemy, że jesteś z nami. Tylko prawda jest ciekawa, piszemy o niej wprost.
Czytaj lub pobierz
Platformy prasy cyfrowej:

Retrofensywa

Dodano:   /  Zmieniono: 
Polaków i Amerykanów łączy nie tylko polityczne partnerstwo, ale też miłość do złotych lat 20. i 30.

Sprawdź, jakie czasy są wspominane z największą nostalgią, pokaż ich koloryt, urok, przywołaj mity, odtwórz atmosferę - i masz gotowy przepis na sukces. Ludzie po prostu lubią mity - najlepiej niezbyt odległe, bo wtedy nie wydają się one bajką - tak reżyser George Roy Hill tłumaczył, dlaczego nakręcił stylowe "Żądło" dziejące się w latach dwudziestych XX wieku. Podobne słowa mógłby wypowiedzieć Rob Marshall, reżyser "Chicago", rozgrywajacego się w tej samej epoce co "Żądło". Dla Europejczyków złoty wiek to przełom XIX i XX wieku, gdy politycznie, gospodarczo i kulturalnie dominowali nad resztą świata. Dla Amerykanów belle eđpoque zaczęła się po I wojnie światowej, która zrujnowała mocarstwa Starego Kontynentu. Francja, Niemcy i Wielka Brytania pogrążyły się w kryzysie, rozpadło się cesarstwo Austro-Węgier, w Rosji wybuchła rewolucja bolszewicka, a po drugiej stronie Atlantyku nastała prosperity.
Hollywood stało się stolicą kina, w Nowym Jorku, Bostonie, Los Angeles czy Nowym Orleanie otwierano rewie, kluby i teatry muzyczne. To wtedy nastała era radia, dzięki któremu jazzu czy swingu można było słuchać w domu. Kobiety obcięły włosy i założyły spodnie. Powszechnie dostępne stały się samochody, telefony, gramofony. Do czasów Wielkiego Kryzysu, który wybuchł w 1929 r., Ameryka była najszybciej rozwijającym się krajem na świecie. Chicago - miasto bezprawia - jest jednym z symboli tej epoki. Tak jak jej symbolem jest musical.

Musical integralny
Reklamowy slogan "Jeśli nie możesz być sławny, bądź niesławny" świetnie oddaje treść "Chicago". Jest swoistym fenomenem, że w filmie, który podoba się wszystkim, nie ma ani jednego pozytywnego bohatera. Najwięcej uwagi Marshall poświęca dwóm amoralnym tancerkom, nie okazującym cienia skruchy z powodu popełnionych przestępstw. Równie ważną postacią jest adwokat, z zimną krwią preparujący dowody niewinności swojej klientki (w symbolicznej scenie tanecznej widzimy go pląsającego w deszczu spadających monet). "Gdyby Chrystus mieszkał w Chicago i miał pięć tysięcy dolarów, sprawy potoczyłyby się inaczej" - deklaruje ów as palestry. Scenariusz filmu podszyty jest szyderstwem w stylu "American Beauty" Sama Mendesa. Marshall kpi z wymiaru sprawiedliwości, podatnych na manipulację dziennikarzy, a nawet z żądnej krwi i sensacji publiki.
W odróżnieniu od klasyków w rodzaju "West Side Story" "Chicago" jest musicalem integralnym. Nie ma tu podziału na sceny taneczne, śpiewane i normalne. Marshallowi udało się też uniknąć kiczu, w który popadł Baz Luhrmann w "Moulin Rouge". Szkoda tylko, że "Chicago" świeci światłem odbitym - jest bowiem ekranizacją musicalu Boba Fosse'a z 1975 r. (mistrz sam chciał go przenieść na ekran, ale zmarł - w głównej roli miała wystąpić Madonna). Co najmniej jeden z Oscarów powinien więc powędrować w zaświaty, zwłaszcza że niektóre układy choreograficzne skopiowano z innego dzieła Fosse'a - "Kabaretu". Marshall i jego ekipa zaciągnęli również dług u przedwojennych jazzmanów, designerów i krawców. To dzięki ich pomysłom "Chicago" jest majstersztykiem gatunku.

Indiana Jones w Chinatown
Pierwsze uderzenie stylu retro nastąpiło już u schyłku epoki hippisowskiej. W 1972 r. Bob Fosse nakręcił głośny "Kabaret" z Lizą Minnelli. Rok później George Roy Hill stworzył "Żądło", Peter Bogdanovich - "Papierowy księżyc", zaś dwa lata później na ekranach pojawiły się "Chinatown" Romana Polańskiego i "Wielki Gatsby" Jacka Claytona. Na fali retro sfilmowano też najsłynniejsze kryminały Agathy Christie.
Gdy w 1976 r. obchodzono dwusetną rocznicę powstania Stanów Zjednoczonych, publiczność chętnie oglądała filmy przypominające czasy, kiedy USA z politycznego Kopciuszka stawały się mocarstwem, a Nowy Jork detronizował Paryż z roli kulturalnej stolicy świata. Towarzyszył temu powrót mody na jazzowe standardy czy meble w stylu art déco.
Najwierniejszym fanem epoki swingu wśród amerykańskich reżyserów jest Woody Allen. Od "Purpurowej róży z Kairu" do "Słodkiego drania" z uporem ubiera on swych aktorów w pumpy i kaszkiety, wspomina dawnych idoli. Nostalgiczne wyprawy w belle eđpoque mają też na koncie Francis Ford Coppola ("Cotton Club" - z Richardem Gere'em w roli saksofonisty jazzowego), Joel i Ethan Coenowie ("Bracie, gdzie jesteś?"- z popiso-wą parodią Clarka Gable'a w wykonaniu George'a Clooneya), a nawet Steven Spielberg, który akcję Indiany Jonesa umieścił w latach trzydziestych.

Piękni przedwojenni
Polacy jeszcze w czasach PRL mieli sentyment do lat dwudziestych i trzydziestych, choćby dlatego, że Polska była wówczas niepodległa i otwarta na europejskie trendy. Z kolei fascynacja art déco była odtrutką na bezstylowe i estetycznie przygnębiające czasy Gomułki i Gierka. Kiedy tylko zelżał nacisk cenzury, natychmiast rozwiązał się worek z adaptacjami przedwojennych bestsellerów. Jerzy Hoffman zekranizował największe hity czytelnicze międzywojnia: "Trędowatą" Heleny Mniszkówny i "Znachora" Tadeusza Dołęgi-Mostowicza. Janusz Majewski przypomniał "Zazdrość i medycynę" Michała Choromańskiego oraz "Zaklęte rewiry" Henryka Worcella. Odświeżono też twórczość Zofii Nałkowskiej ("Granica", "Romans Teresy Hennert") i Marii Ukniewskiej ("Strachy"). Jan Rybkowski zrehabilitował się za antysanacyjnego "Nikodema Dyzmę" (z 1956 r.), kręcąc znakomity serial z Romanem Wilhelmim. Odreagowując wcześniejsze ograniczenia, nasi filmowcy położyli na epokę międzywojnia grubą warstwę lukru. Woleli patrzeć na ten okres przez pryzmat kabaretów i teatrzyków rewiowych oraz legendę Ordonki. Roznegliżowane panie z pawimi piórami sterczącymi z pup najbardziej ukochał Janusz Rzeszewski - szef redakcji rozrywki TVP, a także autor popularnych musicali "Hallo Szpicbródka" i "Lata dwudzieste, lata trzydzieste". Najgłośniejszym ówczesnym debiutem był "Vabank" Juliusza Machulskiego, reklamowany jako polskie "Żądło". Nadwiślański styl retro wylansował też nowe gwiazdy: Elżbietę Starostecką, Izabelę Schuetz-Trojanowską, Grażynę Szapołowską, Gabrielę Kownacką, Ewę Kuklińską.
Popularność lat dwudziestych i trzydziestych oraz nostalgia za tamtymi czasami jest o tyle zrozumiała, że wówczas rodziła się kultura masowa. Wszystko, co się działo w następnych dekadach, było tylko rozwinięciem powstałych wtedy standardów popkultury. "W gruncie rzeczy są to najdalsze z najbliższym nam czasów" - stwierdza Rob Marshall.

Więcej możesz przeczytać w 10/2003 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App Store i Google Play.

Autor:

Spis treści tygodnika Wprost nr 10/2003 (1058)

  • Wprost od czytelników9 mar 2003 — Listy od czytelników3
  • 2-2=29 mar 2003 — "Władcy PRL uważają swoich podwładnych za głupców, którzy uwierzą, że 2-2=2".3
  • Peryskop9 mar 2003 — Klasa Malysza Podwójni mistrzowie świata (2 tytuły na jednej imprezie) 2003 - Adam Małysz (Polska) 1974 - Hans-Georg Aschenbach (NRD) 1970 - Gari Napalkow (ZSRR) 1966 - Björn Wirkola (Norwegia) Zdobywcy Pucharu Świata w dwóch...8
  • Dossier9 mar 2003 — JERZY JASKIERNIA, poseł SLD "My jesteśmy partią godną, jesteśmy partią o bardzo dużym zapleczu społecznym i nasz elektorat oczekuje od nas postawy godnej tego poparcia, jakie mamy w narodzie" Program III Polskiego Radia JAN MARIA ROKITA,...9
  • Z życia koalicji9 mar 2003 — Była nasiadówa u prezydenta, ale nas nie zaproszono. Pewnie dlatego, że zaproszono pięćdziesięciu najważniejszych SLD-owców i prezydent nie chciał nas narażać na nudy. Dzięki. Ale do rzeczy. Ustalono tam, że jak ktoś z Pałacu...10
  • Z życia opozycji9 mar 2003 — Oj, kwaśną miał minę największy polski polityk Roman Giertych po tym, jak Sejm zostawił posła Kopczyńskiego w składzie komisji śledczej. Dlaczego posłowie go nie odwołali, jest dla nas jasne: na złość Giertychowi. Natomiast za cholerę nie...11
  • M&M9 mar 2003 — DOCHODZENIE PRZEZ ZANUDZENIE - felieton Marka Majewskiego12
  • Playback9 mar 2003 — 12
  • Słowo prezydenta9 mar 2003 — Idźcie do sądów" - doradził Aleksander Kwaśniewski bezprawnie wywłaszczonym, wetując ustawę reprywatyzacyjną. Oznacza to, że skarb państwa zapłaci 15 mld zł z odsetkami za 50 lat. Część tych pieniędzy dostaną spadkobiercy właściciela Zakładów...12
  • Fotoplastykon9 mar 2003 — 14
  • Poczta9 mar 2003 — Listy od czytelników16
  • Kadry9 mar 2003 — 17
  • Węzeł kolejowy9 mar 2003 — Kilkaset tysięcy Polaków będzie się spóźniać do pracy, szkół, nie dotrze na czas do lekarza czy urzędów. Wszystko to wskutek likwidacji 1059 pociągów kursujących obecnie na trasach regionalnych i lokalnych. Ci, którzy nie znajdą dogodnych połączeń...18
  • Millerium9 mar 2003 — Mniejszościowy rząd większościowy SLD24
  • Solidna pajęczyna9 mar 2003 — Grupa trzymająca władzę, na którą powoływał się Rywin, może się wywodzić ze stowarzyszenia Ordynacka. Jak działa stowarzyszenie?26
  • Mokotowska ośmiornica9 mar 2003 — Korek i "Mokotów" przejęli rządy nad polskim podziemiem po Wańce i "Pruszkowie"30
  • Prawo do złudzeń9 mar 2003 — V Konfrontacje Naukowe "Wprost" - "Czy prawo jest nauką?"34
  • Paryż niewart mszy?9 mar 2003 — Albo unia jest dla Polski dobra, albo jest nieszczęściem. Tertium non datur37
  • Giełda i wektory9 mar 2003 — Hossa Świat Wirtualny dach świata Szerpa Tsering Gyalzen otworzy kawiarenkę internetową u podnóża Himalajów, na wysokości 5300 metrów nad poziomem morza. Co roku w rejon Mount Everestu przyjeżdża nawet 50 tys....38
  • Ulga Kołodki9 mar 2003 — Minister finansów odchudzi nasze portfele40
  • Mydlenie oczu9 mar 2003 — Ponad połowę inwestycji przedsiębiorcy w nowe miejsce pracy zabiera państwo42
  • Żółw w todze9 mar 2003 — Dwa miliardy złotych może zapłacić skarb państwa za opieszałość wymiaru sprawiedliwości46
  • Wyścig do dna9 mar 2003 — Offset degeneruje wolny rynek50
  • Trzecia droga9 mar 2003 — Socjalizm totalitarny był próbą przeniesienia modelu rodziny, grupy czy sekty na całe społeczeństwo52
  • Rady dla rady9 mar 2003 — Wybierzmy kurs na Maastricht54
  • Supersam9 mar 2003 — Trzy miliony zdjęć wysłali przez dwa miesiące Europejczycy z telefonów komórkowych Fotokomórka Telefon komórkowy z radiem, dyktafonem, notesem, termometrem albo latarką - na kongresie GSM w Cannes producenci przerzucali...58
  • Rzeczpospolita babska9 mar 2003 — W naszym kraju nie ma zawodowej dyskryminacji kobiet - poza małymi miejscowościami, gdzie wynika ona z bezrobocia. 59 proc. Polek badanych przez CBOS uważa, że nie są traktowane gorzej od mężczyzn. Feministki, które szczególnie 8 marca walczą o...60
  • Wąglik komputerowy9 mar 2003 — Rozmowa z KEVINEM MITNICKIEM, najgłośniejszym hakerem na świecie64
  • Bikont do Makłowicza, Makłowicz do Bikonta - W pętach kiełbasy9 mar 2003 — Piotrusiu! Od bardzo dawna, a z pewnością od czasu pierwszej lektury "Postrzyżyn" Hrabala, chciałem samodzielnie robić wędliny. Wydaje mi się to czynnością magiczną, aktem tworzenia wzniosłym niezwykle - nie tylko dlatego, że wiejscy masarze...66
  • Laboratorium Bonda9 mar 2003 — Najnowsze wynalazki powstają z inspiracji książkami i filmami science fiction68
  • Ekran osobisty - Wszyscy mówią: nie!9 mar 2003 — Kończy się złota epoka talk show, w której czerpano radość z eleganckiej rozmowy prowadzonej w duchu liberalnym69
  • Zachód Słońca Wschodu9 mar 2003 — Józefa Stalina życie po życiu70
  • Człowiek z rdzy9 mar 2003 — Przed pierestrojką Gorbaczowa w 1985 r. do muzeum Stalina w gruzińskim Gori waliły tłumy miłośników "wodza narodów" i wycieczki szkolne. Dziś przy kasie muzealnej nie ma kolejek. Mieszkańcy Gori byli tu wielokrotnie, a...72
  • Know-how9 mar 2003 — Śnieżne trzęsienie ziemi Topnienie śniegu może być przyczyną trzęsień ziemi - do takiego wniosku doszedł Kosuke Heki z japońskiego Narodowego Obserwatorium Astronomicznego w Mitake. Naukowiec prześledził relacje na temat trzęsień, które...74
  • Ospa Saddam9 mar 2003 — Jeszcze kilkadziesiąt lat temu jej objawy znane były wszystkim lekarzom. Dziś nawet szef stołecznego zakładu epidemiologii przyznaje, że nigdy nie widział chorego na ospę.76
  • Poligloci w pieluchach9 mar 2003 — Obywatelami świata przestajemy być po ukończeniu dziesiątego miesiąca życia80
  • Łucznik z Amesbury9 mar 2003 — Czy Stonehenge było jednym z pierwszych obserwatoriów astronomicznych?81
  • Bez granic9 mar 2003 — Ogrody Świata Na miejscu wież WTC stanie kompleks wieżowców nazwany Ogrody Świata - zadecydowały władze Nowego Jorku. Jeden z budynków, mierzący ponad 500 m, będzie najwyższy na świecie. "Dlaczego ogrody? Bo są nieustającą...82
  • Liga Narodów Zjednoczonych9 mar 2003 — Wkrótce Iran, przewodzący dotychczas Konferencji Rozbrojeniowej ONZ, zastąpią w tej roli przedstawiciele Saddama Husajna.84
  • Wybór Francji9 mar 2003 — Paryż chce zmusić kandydatów do UE, aby ugięli kolana na stopniach Pałacu Elizejskiego88
  • Słownik polsko-francuski9 mar 2003 — Powstrzymam się od odpowiedzi w tonie, jaki został użyty w stosunku do naszego kraju i jego najwyższych władz w artykule "Drogi przyjaciel Saddam" ("Wprost", nr 9) Jerzego Marka Nowakowskiego. Po przeczytaniu tego tekstu jest...90
  • Wygrać pokój9 mar 2003 — Wojna może być mniejszym złem92
  • Pojednanie na cmentarzu9 mar 2003 — Rosja Rosją. Ale tak naprawdę strategicznymi partnerami Ukrainy pozostają Polska i USA. Minister spraw zagranicznych Ukrainy dla "Wprost".94
  • Kiosk9 mar 2003 — The Economist Niekompletne klocki 1.03.2003 r. "Nie tylko surowa zima wpędza Polaków w ponury nastrój. Słabnie lewicowy (ekskomunistyczny) rząd Leszka Millera. Maleje zaufanie do systemu politycznego oraz polityków....95
  • Rasmussen9 mar 2003 — Anders Fogh Rasmussen reprezentuje pokolenie polityków otwartych na bezpośredni dialog95
  • Menu9 mar 2003 — Polska Żaglowiec pamięci narodowej Archiwum Antoniego Słonimskiego z wieloma rękopisami pisarza trafi wkrótce do Biblioteki Narodowej. Cenne zbiory przekazuje tej instytucji prof. Piotr Słonimski, bratanek Antoniego, znany biolog. To...96
  • Retrofensywa9 mar 2003 — Polaków i Amerykanów łączy nie tylko polityczne partnerstwo, ale też miłość do złotych lat 20. i 30.100
  • Kino Tomasza Raczka9 mar 2003 — Recenzje filmów: Welcome to Colinwood, Nadzy103
  • Kosmita z Queens9 mar 2003 — "W aktorstwie jest coś z pracy rolnika: trzeba zasuwać, dopóki jest pogoda" - mówi Christopher Walken104
  • Płyty Kuby Wojewódzkiego9 mar 2003 — Recenzje płyt105
  • Licencja na rozśmieszanie9 mar 2003 — "Kasia i Tomek" to pierwsza zdekomunizowana produkcja telewizyjna III RP106
  • Polska Partia Miastowych9 mar 2003 — Od dłuższego czasu czułem intuicyjnie, że czegoś mi na naszej scenie politycznej brakuje. Nie mam naturalnie na myśli tak deficytowych pojęć, jak uczciwość, obiektywizm, kompetencja. Brak mi ugrupowania politycznego, potężnego ruchu, który roboczo...108
  • Ruchy kadrowe9 mar 2003 — Prezydent z premierem spotkali się i podjęli uchwałę, że nic do siebie nie mają. Zdementowali wszelkie pogłoski i odwołali wszystkie plotki.108
  • Organ Ludu9 mar 2003 — TRYBUNA PRZYMIERZA MIĘDZY DAWNYMI A MŁODYMI109
  • Skibą w mur - Wielkie beczenie9 mar 2003 — Czasy są takie, że beczą też dorośli faceci. Nawet najtwardszym - takim jak Sylvester Stallone czy Danuta Hojarska - zdarza się uronić łzę110