Głusi będą mogli słyszeć?
Rekruci marines, narażeni podczas ćwiczeń na huk eksplozji, każdy posiłek będą popijać szklanką rozpuszczonej w wodzie N-acetylocysteiny (NAC), substancji chroniącej komórki słuchowe przed śmiercią z "przepracowania". NAC uchroniła przed utratą słuchu świnki morskie, które podczas eksperymentów na University of Michigan przez pięć godzin były narażone na hałas piły łańcuchowej. Tak oto w USA ruszyły pierwsze badania kliniczne leku chroniącego przed uszkodzeniem słuchu na skutek hałasu i - równocześnie - mające na celu znalezienie antidotum na głuchotę.
- NAC może być pierwszym preparatem zapobiegającym utracie słuchu - uważa prof. Mariola Śliwińska-Kowalska, kierująca badaniami nad uszkodzeniami słuchu w Instytucie Medycyny Pracy w Łodzi. Do tej pory u osób z ostrym urazem akustycznym stosowano jedynie preparaty witaminowe albo środki zwiększające ukrwienie ucha wewnętrznego. - Nie ma jednak dowodów naukowych potwierdzających skuteczność takiej terapii. NAC i substancje pokrewne wykazują działanie lecznicze, gdy zostaną podane przed, w trakcie albo tuż po ekspozycji na hałas. Wstępne obserwacje w krajach skandynawskich wykazały, że lek może chronić słuch u młodzieży narażonej na hałas dyskotekowy - mówi prof. Śliwińska-Kowalska, która za kilka miesięcy będzie badać skuteczność NAC w ramach programu finansowanego przez UE.
Na decybele i na kaca
W Polsce zagrożonych hałasem jest 13-15 mln osób - podaje Inspekcja Ochrony Środowiska. Kłopoty ze słuchem ma co piąte dziecko i co trzeci dorosły Polak. Dwa lata temu uczeni dowiedli, że zdolność słyszenia zanika, gdy uszkodzone hałasem komórki słuchowe tracą rzęski - mikroskopijne włoski, które wibrują pod wpływem dźwięku. Jeśli komórka nie została poważnie uszkodzona, rzęski odrastają w ciągu 48 godzin. NAC pomaga komórkom przetrwać ten moment, bo jest przeciwutleniaczem likwidującym szkodzące organizmowi wolne rodniki (agresywne związki chemiczne). Komórki słuchowe wystawione na działanie hałasu pracują tak intensywnie, że nie nadążają z usuwaniem wolnych rodników.
Lekarze od dawna przepisują NAC chorym na zapalenie oskrzeli i astmę jako środek mukolityczny, czyli zmniejszający gęstość śluzu w drogach oddechowych. Toksykolodzy stosują go jako odtrutkę przy przedawkowaniu paracetamolu. W Polsce środek można kupić tylko na receptę, choć w USA jest sprzedawany jako preparat dietetyczny, popularny wśród kulturystów. Podobno nie ma lepszego lekarstwa na kaca. Gram tej substancji przywraca jasność zamroczonego alkoholem umysłu w 20 minut! - wykazały badania prof. Carla Waltenbaugha z Northwestern University. Lekarze ostrzegają, że nie ustalono, jaka dawka leku jest skuteczna w ochronie przed hałasem. Wiadomo jednak, że NAC jest bezpieczna - organizm toleruje jej dawki sięgające 30 g na dobę.
Firma BioHealth Group zaczęła sprzedawać lek w USA pod nazwą Hearing Pill - pigułka na słuch. Tymczasem uczeni testują już nowe specyfiki, zwane inhibitorami SRC. Potrafią one chronić komórki słuchowe jeszcze skuteczniej niż przeciwutleniacze - zamiast likwidować wolne rodniki, w ogóle nie dopuszczają do ich powstawania. "To sprawia, że można zastosować 500 razy mniejsze dawki. Być może inhibitory SRC będą mogły nas ochronić nawet przed głuchotą starczą!" - uważa prof. Donald Henderson z University of Buffalo.
Słuchaj kołyski
Zmysł słuchu potrafi się regenerować jedynie u małych dzieci. Jeśli niemowlę z niedosłuchem zostanie zaopatrzone w aparat słuchowy i poddane rehabilitacji przed ukończeniem szóstego miesiąca życia, będzie się rozwijało prawidłowo albo niemal prawidłowo. U takich dzieci poprawia się czułość słuchu. - Z naszych obserwacji wynika, że jeszcze wcześniejsza interwencja - do trzeciego miesiąca - w niektórych przypadkach pozwala na poprawę słuchu w takim stopniu, że niepotrzebny jest aparat - mówi dr Marzanna Radziszewska-Konopka, kierownik Zakładu Audiologii, Foniatrii i Laryngologii Centrum Zdrowia Dziecka w Warszawie, koordynator ogólnopolskiego programu przesiewowych badań słuchu u noworodków. Jest to możliwe w razie uszkodzeń słuchu wywołanych przez choroby wirusowe.
Nie ustalono, jak dochodzi do poprawy czułości słuchu u niemowląt zaopatrzonych w aparaty. Ten efekt występuje niezależnie od tego, czy przyczyną niedosłuchu są czynniki genetyczne, czy nabyte, jak infekcja. Być może komórki słuchowe pod wpływem bodźców dźwiękowych odzyskują kondycję albo tworzą lepsze połączenia z nerwami słuchowymi. Jedno jest pewne - gdy zostanie przekroczona granica sześciu miesięcy, szansa na poprawę słuchu zostaje stracona.
Pożytki ze świnki morskiej
Naukowcy dopiero próbują bezpośrednio sterować regeneracją słuchu. Pół roku temu udało im się wyhodować nowe komórki słuchowe w uchu wewnętrznym świnki morskiej. Z pomocą przyszła terapia genowa - odpowiednio spreparowany wirus skłonił komórki nabłonka do przemiany w komórki słuchowe. Kilka miesięcy później badacze z Harvardu osiągnęli podobne rezultaty za pomocą komórek macierzystych, które teoretycznie można przekształcić w dowolną tkankę organizmu.
Te badania mogą znaleźć praktyczne zastosowanie dopiero po wielu latach. "Regeneracja słuchu wymaga wyjątkowo precyzyjnej terapii. Każda komórka musi się znaleźć w odpowiednim miejscu - wystarczy pomylić się o kilka mikrometrów, by cały zabieg poszedł na marne. Jeśli więc masz dziś 65 lat i źle słyszysz, lepiej nie czekaj na nową metodę leczenia" - komentuje prof. Matthew Holley z University of Sheffield. U osób dorosłych, które mają kłopoty ze słuchem, nadal jedyną terapią są coraz doskonalsze aparaty słuchowe.
Osłuchiwanie dzieci |
---|
Dzięki Wielkiej Orkiestrze Świątecznej Pomocy wszystkie noworodki w Polsce są poddawane badaniom słuchu (www.wosp.org.pl/sluch). Nie udało się to w żadnym innym kraju, nawet w Stanach Zjednoczonych! Program badań przesiewowych wdrożono w kilka miesięcy (nie został jeszcze oficjalnie zatwierdzony przez Ministerstwo Zdrowia!). Jedyny kłopot polega na tym, że dzieci z wadami słuchu czekają na aparaty słuchowe nawet po kilka miesięcy. |
Więcej możesz przeczytać w 4/2004 wydaniu tygodnika Wprost .
Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App Store i Google Play.