Książęca Street

W 1941 r. jako jedenastolatek został inwestorem giełdowym - dla siebie i starszej siostry kupił za uciułane kieszonkowe trzy akcje jednej ze spółek komunalnych po 38 USD każda. Wkrótce ich wartość drastycznie spadła, ale chłopiec nie poddał się panice i trzymał je, póki nie zdrożały do 40 USD. Sprzedał je z niewielkim zyskiem i później tego żałował - ostatecznie podrożały do 200 USD. Buffett dobrze zapamiętał tę lekcję pokory, nieraz powtarzając potem na przykład: "Akcje Coca-Coli kupione na tydzień to ryzykowna inwestycja. Trzymane przez dziesięć lat to pewny zysk". Dziś jego majątek, który zbił na giełdach, wart jest 44 mld USD. W to, że przy odrobinie cierpliwości i zimnej krwi na Wall Street może się spełnić sen o bogactwie, wierzy 65 proc. obywateli USA - tylu ulokowało oszczędności w papierach wartościowych, głównie akcjach. Książęca Street (przy ulicy Książęcej 4 w Warszawie mieści się siedziba polskiej Giełdy Papierów Wartościowych) dopiero pracuje na własny mit. Jeszcze kilka lat temu niemal zapomniana, a nawet skazywana na śmierć, giełda robi coraz większą furorę, bo trwająca na niej od dwóch lat hossa przyciąga coraz liczniejszych graczy. - Giełda naprawdę stała się kołem zamachowym gospodarki, a także atrakcyjnym dla Kowalskiego miejscem do zarabiania pieniędzy - mówi "Wprost" Michał Sołowow, jeden z najbogatszych Polaków (z majątkiem wartym co najmniej 2,6 mld zł), który właśnie wprowadza na giełdę spółkę Barlinek - producenta podłóg drewnianych. Indeksy GPW biją ostatnio jeden historyczny rekord po drugim. Coraz więcej też wśród giełdowych rekinów nowych twarzy: do Sołowowa, Ryszarda Krauzego czy Leszka Czarneckiego dołączyli m.in. Roman Karkosik, rodzina Oleksowiczów (udziałowcy Inter Cars, dystrybutora części do aut) czy Dudów (spółka mięsna Duda) i wielu innych. Ale na giełdę po zyski ruszyli też znacznie skromniejsi inwestorzy. U maklerów Polacy otworzyli już 850 tys. rachunków inwestycyjnych, dalsze kilkaset tysięcy osób zainwestowało w akcje polskich spółek za pośrednictwem funduszy inwestycyjnych. Co najmniej 11,5 mln Polaków gra na giełdzie, choć wielu z nich nawet o tym nie wie - w papiery spółek inwestują bowiem otwarte fundusze emerytalne, do których wpłacamy składki na przyszłe emerytury. Łącznie kupiliśmy już - pośrednio albo bezpośrednio - akcje za ca 60- -70 mld zł!

American dream
Gdyby założyć, że 16 kwietnia 1991 r., podczas pierwszej w historii sesji warszawskiej giełdy, ktoś zainwestował 100 zł w akcje, których cena naśladowała późniejsze wahania indeksu WIG, i nic dalej z tymi pieniędzmi nie robił, w środę 14 września 2005 r. jego inwestycja byłaby warta prawie 325 tys. zł! Początki polskiej giełdy były równie pionierskie jak nowojorskiej, której siedzibą w końcu XIX wieku był skwerek po drzewem na rogu Wall Street - miejsce spotkań kupców. GPW wymyśliła grupka urzędników z Ministerstwa Finansów, ulokowano ją w gmachu dawnego KC PZPR, a podczas pierwszej sesji po kątach chowano drabiny i zwoje kabli, bo ekipy remontowe nie dotrzymały terminu (pierwszego dnia kupiono 270 akcji za 3,7 tys. zł). Sołowow, właściciel dużych pakietów akcji, m.in. producenta płytek ceramiki Cersanit i developera Echo Investment, wspomina, że na początek kupił kilkadziesiąt papierów Exbudu. - Na większe zyski musiałem czekać dwa lata - mówi. Było warto, bo ci, którzy wtedy zaryzykowali, dorabiali się fortun. - Przy ówczesnym systemie funkcjonowania giełdy kursy szły w górę nawet bez handlu papierami! Brało się te akcje, które w ogóle udało się kupić - mówi szef Stowarzyszenia Inwestorów Indywidualnych Jarosław Dominiak. Na akcjach na przykład Krosna SA można było w rok zyskać... 2411 proc.
Dzika jeszcze i chaotyczna warszawska giełda doczekała się szybko swojego "czarnego poniedziałku" 11 kwietnia 1994 r.; potem był kryzys rosyjski, w 2000 r. pękła tzw. bańka internetowa. O ile na początku lat 90. na giełdzie inwestowali najodważniejsi i ci lepiej zorientowani w nowej rzeczywistości, o tyle późniejsze krachy zniechęciły do niej drobnych ciułaczy. Pozostała garstka najbogatszych graczy.

Życie po życiu
Dziś typowy prywatny klient biura maklerskiego to mieszkaniec dużego miasta, w wieku 25-45 lat, z wyższym wykształceniem, zatrudniony na etacie, który w papiery wartościowe zainwestował od 10 tys. zł do 100 tys. zł i pomnaża ten kapitał przeciętnie aż o 21,24 proc. rocznie - wynika z ankiet Stowarzyszenia Inwestorów Indywidualnych. Polacy wracają do lokowania oszczędności na giełdzie, bo po latach posuchy jest wreszcie w co - w ubiegłym roku na GPW zadebiutowało 36 nowych spółek, w tym roku będzie ich 25. To trzeci najszybciej rozwijający się parkiet w Europie (po giełdzie londyńskiej i Euronext). Kryzys ostatnich lat oczyścił rynek ze słabeuszy - firmy notują rekordowe przychody, rekordowe zyski, a wartość ich akcji szybuje w górę. Wartość spółek na GPW tylko od stycznia do czerwca wzrosła o 44 proc.! Prędzej czy później nastąpi korekta i kursy spadną, ale 15-letnia historia indeksu WIG pokazuje, że w dłuższej perspektywie giełda po prostu stale rośnie.
Dzięki hossie mnożą się fortuny tych, którzy w ostatnich latach zdecydowali się wprowadzić swoje firmy na giełdę lub przejąć nie doceniane giełdowe spółki. Wartość majątków każdego z właścicieli gdańskiej firmy odzieżowej LPP (należą do niej sklepy Reserved, Cropp Town) - Marka Piechockiego i Jerzego Lubiańca - w ciągu pięciu lat od jej giełdowego debiutu wzrosła do ponad 300 mln zł. Fortuna Romana Karkosika i jego żony Grażyny, jednej z najnowszych gwiazd GPW, warta jest 2,4 mld zł.

Pospolite ruszenie
Za grubymi rybami na giełdę ściągają mniejsi inwestorzy. W największym w Polsce biurze maklerskim CDM Pekao rachunki inwestycyjne otworzyło 150 tys. osób. - Zwykle nie są to osoby, które biorą kredyty, kupują mieszkania czy inwestują w edukację dzieci, lecz mają już spore oszczędności - informuje Magdalena Raszdorf z CDM Pekao. Według Jarosława Dominiaka, można grać bezpośrednio na giełdzie, jeśli mamy do zainwestowania minimum 5000 zł - by móc kupić dla bezpieczeństwa akcje chociaż kilku spółek.
W największych ofertach publicznych (jak PKO BP, Grupy Lotos czy PGNiG) liczba inwestujących w akcje sięgała miliona osób. Wbrew złudzeniom wielu z "doraźnych" inwestorów, którzy tłumnie zapisywali się na te akcje, na megaofertach prywatyzacyjnych trudno zarobić więcej niż kilka procent, sprzedając papiery tuż po debiucie. - Radzę inwestować w spółki, które mają solidne podstawy: wypracowują regularnie zysk, mają sprawnych menedżerów i cenne aktywa. Rekomendacje i opinie analityków należy traktować z przymrużeniem oka - mówi Zbigniew Jakubas, jeden z największych prywatnych inwestorów na warszawskim parkiecie.

Pożyteczny Belka
Malejące oprocentowanie depozytów bankowych i tzw. podatek Belki, pożerający dodatkowo część nikłych zysków z lokat, wypędziły klientów z banków przede wszystkim do towarzystw funduszy inwestycyjnych. W Polsce stały się prawdziwym hitem rynku kapitałowego - tylko w ciągu ostatnich ośmiu miesięcy ich aktywa wzrosły o 8 mld zł, a łącznie ulokowaliśmy w nich już ponad 50 mld zł. Najlepsze w ciągu roku potrafią zwiększyć wartość przekazanych im pieniędzy o 20-30 proc., czego nie jest w stanie zapewnić żadna lokata bankowa. - Polacy wciąż są dość zachowawczymi inwestorami, gdyż przeciętnie jedna trzecia klientów wybiera bardziej ryzykowne fundusze akcyjne lub zrównoważone. Większość woli bezpieczne fundusze obligacyjne i nie korzysta z giełdowej hossy w wystarczającym stopniu - mówi Marek Przybylski, prezes Commercial Union Investment Management. Jednak nawet najostrożniejsi z nas, chcąc nie chcąc, grają na giełdzie. Potentatami podobnymi do funduszy inwestycyjnych stały się bowiem otwarte fundusze emerytalne, które około 30 proc. zgromadzonych od swoich członków składek lokują właśnie w akcje. W ten sposób około 11,5 mln Polaków stało się de facto właścicielami akcji wartych około 22 mld zł.
- Jesteśmy na rozdrożu między wyborem modelu amerykańskiego albo niemieckiego. W pierwszym z nich obywatele grają na giełdzie, interesują się swymi pieniędzmi, nie panikują przy każdym spadku kursów, bo wiedzą, że w kilkuletniej perspektywie sporo zarobią. W drugim - trzymają pieniądze w skarpecie, banku lub kupują nisko oprocentowane, lecz bezpieczne obligacje. W polskich warunkach oznacza to zdanie się na emeryturze na państwo - mówi Marek Przybylski.