Tygodnik Wprost Wydanie: 10/2006 (1213)
Okładka tygodnika Wprost nr 10/2006 (1213)
Dziękujemy, że jesteś z nami. Tylko prawda jest ciekawa, piszemy o niej wprost.
Czytaj lub pobierz
Platformy prasy cyfrowej:

Sam nieobliczalny

Dodano:   /  Zmieniono: 
Peckinpah pokazał, w jakich jatkach rodziła się amerykańska tożsamość i wpisana w nią skłonność do przemocy
Już za życia Sam Peckinpah był legendą nie mniejszego kalibru niż Ernest Hemingway czy John Huston. Był utalentowany, nieobliczalny i miał nieposkromiony pociąg do mocnych trunków. Do filmowej mitologii należą dziś takie opowieści, jak ta, gdy zwymyślany przez Peckinpaha na planie "Majora Dunde'ego" Charlton Heston o mało nie uciął mu stopy szablą. Albo gdy producent Dan Melnick tylko o włos uniknął ciśniętego przez reżysera noża. Innym razem - w trakcie realizacji "Przynieście mi głowę Alfredo Garcii" - tenże Melnick zastał Peckinpaha nie na swym reżyserskim fotelu, lecz nagiego i pijanego w hotelowym pokoju, pochłoniętego strzelaniem z rewolweru w sufit.
Gdy Dustin Hoffman podczas kręcenia "Nędznych psów" w jednej z brutalniejszych scen tylko, zdaniem Peckinpaha, markował furię, aby naprawdę rozjuszyć gwiazdora "Absolwenta", przypiął na plecach jego filmowego antagonisty swastykę. Ale tenże wielki Heston, gdy Peckinpahowi chciano odebrać "Majora Dunde'ego", poświęcił całe swoje gwiazdorskie honorarium, by ten nieobliczalny facet, który mu kilka dni wcześniej naurągał od beztalenci, dokończył swój film. Żaden inny reżyser nie potrafił zaskarbić lojalności aktorów w takim stopniu jak Peckinpah. Ale w zamian wielu z nich otrzymywało od niego jedne z najbardziej znaczących ról w ich życiu.

Nędzne psy i Judasze
Wszystkie anegdoty o Peckinpahu dawno by umarły śmiercią naturalną, gdyby nie to, że zmarły w 1984 r. reżyser pozostawił po sobie jedną z najbardziej spójnych i fascynujących filmowych wizji o przesłaniu jednocześnie bardzo amerykańskim i uniwersalnym. Wszystkie filmy Peckinpaha - przede wszystkim westerny z "Dziką bandą" na czele - zwycięsko przetrwały próbę czasu, były one bowiem nie tylko emanacją przemocy i baletami śmierci, ale też głęboką analizą istoty amerykańskiego ducha, wciąż rozdartego między ujętą w karby prawa cywilizacją, a dzikością zachodnich rubieży, gdzie każdy dla siebie stanowił prawo.
W konflikcie prawa i bezprawia Peckinpah widział kluczowy moment narodzin amerykańskiej tożsamości i źródło wpisanej w nią skłonności do przemocy. Zachód dla jednych mógł być nową przestrzenią życiową, jednak aby rozkwitło na nim normalne życie, najpierw trzeba było się pozbyć niepokornych i wolnych zdobywców z epoki pionierskiej. Bohaterowie choćby "Strzałów o zmierzchu" czy "Pata Garretta i Billy'ego Kida" nieodmiennie stają przed wyborem, czy stanąć po stronie nowego, czy pozostać wiernymi przeszłości, aż do końca. Dylemat jest tym bardziej dramatyczny że wybór nowego oznacza często zdradę starych przyjaciół i wcale nie gwarantuje przetrwania.

Synowie Sama i Sergia
Peckinpah, w którego żyłach płynęła krew pionierów i ludzi cywilizujących Dziki Zachód, jest utożsamiany z westernami. To prawda. Western faktycznie był jego żywiołem, nawet jeśli swoich bohaterów ubierał we współczesny kostium, jak w "Nędznych psach", czy "Dajcie mi głowę Alfredo Garcii". Kiedy na początku lat 60. rozpoczynał swoją karierę "Strzałami o zmierzchu", w tym samym czasie Sergio Leone realizował dolarową trylogię z Clintem Eastwoodem. W epoce kontestacji i antywesternu obaj reżyserzy byli anomalią, epigonami tradycji Anthony'ego Manna i Johna Forda.
Dziś i Leone, i Peckinpah są klasykami gatunku, lecz różnica między nimi - i strefa ich oddziaływania na współczesnych twórców - jest zasadnicza. Leone w swych epickich dramatach o zemście dążył do ukazania przemocy w wymiarze hiperrealistycznym. Peckinpah, choć pod względem sugestywności jego sceny śmierci, filmowane w spowolnionym tempie robiły nie mniejsze wrażenie., zawsze pozostawał romantykiem. Jeśli Leone może inspirować wielu - od Johna Woo po Quentina Tarantino, to Peckinpah patronuje ambitniejszym twórcom w rodzaju Clinta Eastwooda, Michaela Manna, a ostatnio aktora Tommy'ego Lee Jonesa, debiutującego jako reżyser "Trzema pogrzebami Melquiadesa Estrady".
Więcej możesz przeczytać w 10/2006 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App Store i Google Play.

Spis treści tygodnika Wprost nr 10/2006 (1213)

  • Na stronie - Jestem z układu12 mar 2006 — Nie wierzę, że PiS zagraża dziś wolności prasy w Polsce bardziej niż SLD w czasach swej potęgi3
  • Wprost od czytelników12 mar 2006 — Igrzyska przebierańców Wbrew temu, co twierdzą autorzy artykułu "Igrzyska przebierańców" (nr 6), curling jest jedną z najciekawszych i najbardziej widowiskowych dyscyplin zimowych igrzysk olimpijskich. Te zawody wymagają...3
  • Skaner12 mar 2006 — SKANER - POLSKA POLSKA - ROSJA Kłamstwo katyńskie Zawsze będziemy dochodzili prawdy. Chcemy, aby wszystkie kraje uznały zamordowanie Polaków w Katyniu za sytuację zbrodniczą - mówi premier Kazimierz Marcinkiewicz. - To szok. Tak jak...8
  • Dossier12 mar 2006 — PRZEMYSŁAW GOSIEWSKI przewodniczący Klubu Parlamentarnego PiS "Jest jeszcze kwestia kolejnych zmian i te zmiany idą przede wszystkim tutaj w aspekcie zmian" Program I PR JACEK KURSKI poseł PiS "Gdy pan redaktor Żakowski słyszy o...9
  • Sawka czatuje12 mar 2006 — 10
  • Poczta12 mar 2006 — W obronie Wildsteina W liście opublikowanym dwa tygodnie temu (nr 8) zarzuciliśmy Jackowi Żakowskiemu próbę zdyskredytowania Bronisława Wildsteina w audycjach radiowej i telewizyjnej. W odpowiedzi Jacek Żakowski twierdzi, że nie użył słowa...14
  • Playback12 mar 2006 — 14
  • Ryba po polsku - Równowaga w reformach12 mar 2006 — Istnieją dwa byty publiczne, media i politycy, które się sobą żywią. W końcu jeden drugiego zeżre15
  • Z życia koalicji12 mar 2006 — Ruszyła kampania wyborcza. Formalnie przed jesiennymi wyborami samorządowymi, ale zaryzykowalibyśmy butelkę naszego ulubionego napoju niegazowanego, że przy okazji odbędą się też wybory parlamentarne (albo koalicja PiS-PO). Wszyscy o tym wiedzą,...16
  • Z życia opozycji12 mar 2006 — Biednej PO nawet narciarze robią na złość. Ledwie platformersi bąknęli, że coś nam słabo idzie na igrzyskach w Turynie (przez Marcinkiewicza, oczywiście), a tu zaraz dwa medale. W sumie to nic dziwnego, że Sikora trzyma z Kaczorami. Są już...17
  • Nałęcz - Dymisja premiera12 mar 2006 — Marcinkiewicz jest rumakiem, który dla wodza Kaczyńskiego wygrywa prestiżowe gonitwy18
  • Fotoplastykon12 mar 2006 — © Henryk Sawka (www.przyssawka.pl)19
  • Prezydent honoris causa12 mar 2006 — Prezydentura Lecha Kaczyńskiego miała być warunkiem powstania IV RP, a w rzeczywistości może być ona przeszkodą jej powstania20
  • Układ układów12 mar 2006 — Niedługo się okaże, że Jarosław Kaczyński sam musi walczyć z całym światem24
  • Koniec wyborczego teatru12 mar 2006 — Większościowa ordynacja wyborcza według "Wprost" i Fundacji im. J. Madisona Centrum Rozwoju Demokracji28
  • Giełda12 mar 2006 — Hossa Świat Kompromis norymberski Niemiecki związek zawodowy metalowców IG Metall oraz szwedzki koncern Electrolux doszły wreszcie do porozumienia w sprawie zamknięcia fabryki AEG w Norymberdze. Produkcja z tego zakładu zostanie...34
  • Argentyński polonez?12 mar 2006 — Rozmowa z prof. Leszkiem Balcerowiczem, prezesem NBP36
  • Solidarność egoistów12 mar 2006 — Polscy związkowcy stają się europejskimi mistrzami w likwidowaniu własnych miejsc pracy40
  • Związek lemingów12 mar 2006 — Co łączy lemingi, małe gryzonie z tundry, i związkowców z fabryki silników samochodowych Fiat GM Powertrain w Bielsku-Białej?42
  • O jedną stopę za daleko12 mar 2006 — Gołębie wyrywają złotego jastrzębiom44
  • Linia Chiraca12 mar 2006 — W Unii Europejskiej obowiązuje zasada: tak dla wolnego rynku, ale dla naszych firm w waszych krajach46
  • Słoń wyścigowy12 mar 2006 — Indie eksportują "mózgi i ręce" obywateli52
  • Lenin w portfelu12 mar 2006 — Kurs ekonomii NBP i "Wprost", czyli jak uniknąć katastrofy gospodarczej56
  • Załatwione odmownie - Balcerowicz i gorsi12 mar 2006 — Zamiast naprawiania państwa mamy postkomunistyczną "powtórkę z rozrywki"58
  • Supersam12 mar 2006 — 60
  • Biżuteria dla dam12 mar 2006 —  Polska nie ma najwyższego deficytu budżetowego wśród nowych państw Unii Europejskiej, ale najwolniej go ogranicza. Niepokoi to Komisję Europejską, bo obiecywaliśmy, że w 2007 r. dziura w finansach publicznych osiągnie 3 proc. PKB, czyli...60
  • Męski relaks12 mar 2006 —  Co ósma osoba odwiedzająca gabinety kosmetyczne w Polsce to mężczyzna. Największą popularnością u panów cieszą się zabiegi odchudzające i depilacyjne. Marka Decléor postanowiła zachęcić ich do dwóch innych: program Savoir Faire oczyszcza i...60
  • Chłodzenie z alarmem12 mar 2006 — Sygnał alarmowy wzrostu temperatury, przyciski dla funkcji szybkiego schładzania i zamrażania oraz termometr - tak rozbudowane panele sterowania stają się normą w lodówkach najnowszej generacji. Można je znaleźć m.in. w chłodziarkozamrażarkach...60
  • Tańczący ze sławą12 mar 2006 — W przeciwieństwie do swego ojca Aleksandra Kwaśniewska zatańczy, ale nie zaśpiewa62
  • Auto z klocków12 mar 2006 — Nawet najwięksi producenci muszą dziś stawiać na samochody niszowe66
  • Misjonarki seksu12 mar 2006 — Prostytutka zaspokaja nas nie wtedy, gdy kopuluje, lecz wówczas, gdy moralizuje68
  • Klęska Stalina12 mar 2006 — Czas Bieruta, moskiewskiego agenta, który dosłużył się rangi polskiego prezydenta, dobiegł końca wraz ze śmiercią Stalina72
  • Know-how12 mar 2006 — Woda na Marsie Sonda Mars Reconnaissance Orbiter, która ma poszukiwać śladów wody na Marsie, wejdzie na orbitę Czerwonej Planety 10 marca - zapowiada NASA. Manewr jest ryzykowny - dotychczas udawał się zaledwie w 65 proc....75
  • Epidemia ślepoty12 mar 2006 — 10 milionów Polaków w okularach, następne 10 milionów w drodze po okulary76
  • Kup nerkę!12 mar 2006 — Handel narządami wychodzi z podziemia84
  • Bez granic12 mar 2006 — Kamieniami i maczetami Choć George W. Bush przyleciał do Indii z dobrymi wiadomościami, nie został przyjaźnie powitany. Amerykański prezydent zgodził się sfinalizować porozumienie atomowe między USA a Indiami. Umowa zakłada udostępnienie Indiom...86
  • Tańce na rurze12 mar 2006 — Liczenie na Kijów w naszej polityce energetycznej może się okazać czystą naiwnością88
  • Otwarci i gotowi12 mar 2006 — Rozmowa z Anatolijem Kinachem, sekretarzem Rady Bezpieczeństwa Narodowego i Obrony Ukrainy91
  • Cenzura z tłumikiem12 mar 2006 — W Rosji zabito już co najmniej 200 dziennikarzy92
  • Oda do paryskich mostów12 mar 2006 — *** Paryż, gdy zdejmie się z niego kolor, zawsze będzie się kojarzyć z fotogramami zmarłego niedawno Henri Cartier-Bressona. I chyba świadomie - z myślą o wielkim fotografiku, właśnie aby tak jak on ukazać ponadczasowe piękno stolicy Francji - Luc...94
  • Oda do paryskich mostów12 mar 2006 — *** Paryż, gdy zdejmie się z niego kolor, zawsze będzie się kojarzyć z fotogramami zmarłego niedawno Henri Cartier-Bressona. I chyba świadomie - z myślą o wielkim fotografiku, właśnie aby tak jak on ukazać ponadczasowe piękno stolicy Francji - Luc...94
  • Brukselskie krasnale12 mar 2006 — Europę czeka afera porównywalna do afery Abramoffa95
  • Czarny front12 mar 2006 — Afryka zmienia się w gniazdo islamskiego fundamentalizmu98
  • Menu12 mar 2006 — KRÓTKO PO WOLSKU Matura z króliczkiem Sytuacja jest trudna. Z jednej strony, redakcja "Playboya" wystawiła pewnej licealistce świadectwo dojrzałości na swojej rozkładówce, z drugiej - dyrekcja szkoły wywaliła tę...100
  • Recenzje12 mar 2006 — 102
  • Anderszewski superstar12 mar 2006 — ***** Zeszłoroczny sukces Rafała Blechacza pozwala mówić o wielkiej trójce współczesnych polskich pianistów, reprezentujących najwyższy światowy poziom. Piotr Anderszewski, "drugi po Zimermanie", kolejną płytą potwierdza swą klasę....102
  • Plakat ponad wszystko12 mar 2006 — ***1/2* "Wszyscy oddziałują na wszystkich" - te słowa Andy'ego Warhola pasują jak ulał do tematu reklamy. Zwłaszcza do tej nieruchomej, często budzącej emocje i spotykanej na każdym kroku: od wielkich amerykańskich autostrad i miast po...102
  • Człowiek biegnący przez nudę12 mar 2006 — * Cieknie ta proza jak woda z zepsutego kranu. Tak autor pewnie rzecz ustawił z wydawcą: nie będzie ani Dostojewskiego, ani ostrych kawałków z budowy III RP. Co będzie? Ogólne pitu-pitu, jakby wprost od wuja Kazia, który na imieninach cioci dał...102
  • Pochyła księżniczka12 mar 2006 — ** Tuwim twierdził, że operetka to "stara idiotka". Jednak "Księżniczka czardasza" Kálmána nadal jest pozycją obowiązkową w repertuarze każdego teatru muzycznego. Warszawska operetka zaprosiła do swojej inscenizacji reżyserkę...102
  • Pochyła księżniczka12 mar 2006 — ** Tuwim twierdził, że operetka to "stara idiotka". Jednak "Księżniczka czardasza" Kálmána nadal jest pozycją obowiązkową w repertuarze każdego teatru muzycznego. Warszawska operetka zaprosiła do swojej inscenizacji reżyserkę...102
  • Człowiek z celuloidu12 mar 2006 — Komuna nie zdołała zniszczyć Andrzeja Wajdy, ale on sam siebie - jak najbardziej104
  • Dyskoteka ojca Rydzyka12 mar 2006 — Sacro polo lansowane przez Radio Maryja i telewizję Trwam zastąpiło disco polo108
  • Sam nieobliczalny12 mar 2006 — Peckinpah pokazał, w jakich jatkach rodziła się amerykańska tożsamość i wpisana w nią skłonność do przemocy110
  • Górna półka - Polowanie na Wojtyłę12 mar 2006 — Kiedy w październiku 1978 r. włodarze PRL oswajali się z wiadomością o wyborze kardynała Karola Wojtyły na papieża, I sekretarz Komitetu Krakowskiego PZPR Kazimierz Barcikowski wydał polecenie, by zgromadzić w jednym miejscu najważniejsze...111
  • Pazurem - Kobieta ma głos12 mar 2006 — "Kiler, trzysta dolarów? Ochujałeś? Co ja sobie za to kupię? Waciki?"112
  • Ueorgan Ludu12 mar 2006 — Nr 10 (176) Rok wyd. 5 WARSZAWA, poniedziałek 6 marca 2006 r. Cena + VAT + ZUS + akcyza Kto zje tę żabę? NIECHCIANE BOCIANY Do Polski lecą masowo bociany, nawet te, które w minionych latach gniazdowały w innych krajach. Każdy z nich niesie...113
  • Skibą w mur - Czas wywrotek12 mar 2006 — Według nowej definicji, wolne media to te, w których prezentuje się tylko punkt widzenia władzy114