Kapitał rodziny

Po założeniu rodziny nie da się zrobić kariery - twierdziła do niedawna Dorota Chotecka, która za kilka tygodni urodzi dziecko. Z partnerem Radosławem Pazurą przez wiele lat byli przedstawicielami grupy zwanej dinks (od angielskiego double income, no kids, czyli: podwójny dochód, żadnych dzieci). - Teraz przekonałam się, że praca w filmie, rauty i podróże nie dają pełnego zadowolenia. Dostawałam ciekawe role i prestiżowe nagrody, ale w końcu przestały mnie one satysfakcjonować, bo nie spełniałam się jako żona, matka i pani domu - przyznaje aktorka.
Coraz mniej osób chce dzielić los bohaterów serialu "Kasia i Tomek" czy samotnego pracoholika Neo z filmu "Matrix". W Ameryce Północnej aż 85 proc. wolnych i niezależnych finansowo dwudziesto- i trzydziestolatków chce założyć rodzinę i jedynie 4 proc. kobiet i 6 proc. mężczyzn wybiera życie bez dzieci - wynika z raportu przygotowanego na zlecenie pisma "Canadian Social Trends". Podobnie jest w Polsce. Z badań CBOS wynika, że prawie wszyscy dorośli Polacy deklarują, iż chcą mieć co najmniej dwoje dzieci (tylko 12 proc. ankietowanych zadowoliłoby się jednym potomkiem). - To świadczy o dojrzałości - mówi prof. Kazimierz Pospiszyl z Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie. - Osoby, które twierdzą, że są samowystarczalne pod względem uczuciowym, są niedojrzałe emocjonalnie albo się oszukują. Nawet introwertycy i silne osobowości nie mogą wyeliminować bliskich relacji z innymi, bo dają one poczucie stabilizacji i pewności siebie, niezbędne, by dobrze funkcjonować w społeczeństwie.

Nauka zaradności
- Życie w pojedynkę nie stawia przeszkód i nowych wyzwań, jest jak gra komputerowa, która poza światem wirtualnym nie rozwija żadnych umiejętności - mówi "Wprost" prof. Jay Belsky z Institute for the Study of Children, Families and Social Issues z Birkbeck University w Londynie. Jego badania zaprzeczają powszechnemu przekonaniu, że więcej zarabiają i częściej awansują osoby samotne, które nie są obciążone odpowiedzialnością za rodzinę, są bardziej dyspozycyjne i otwarte na zmiany. - Osoby mające rodziny i dzieci są energiczniejsze, intensywniej pracują, efektywniej wykorzystują czas i mają większą motywację do zakładania własnych przedsiębiorstw i pomnażania majątku niż samotni - przekonuje Belsky. Przykładem jest Zbigniew Zamachowski, ojciec czworga dzieci, który przyznaje, że stał się w pełni odpowiedzialny i zaczął dbać o zasobność finansową dopiero, gdy założył rodzinę.
Nawet mężczyźni zajmujący czołowe stanowiska w polityce i gospodarce nie chcą żyć samotnie i chętnie organizują sobie życie rodzinne w tradycyjny sposób, z żonami, które są dla nich wsparciem - wykazał sondaż opublikowany przez "DieZeit". Bronisław Komorowski, poseł PO, uważa, że bycie ojcem nie tylko wymusza zaradność, ale też uczy lepiej planować czas, tak by starczyło go i na pracę, i dla rodziny. Hanna Gronkiewicz-Waltz twierdzi, że jej kampania przed wyborami prezydenta Warszawy nie byłaby tak skuteczna, gdyby nie wsparcie rodziny: męża i córki Dominiki. Ségolnè Royal, matka czworga dzieci, walczy o fotel prezydenta Francji dzięki namowom męża Franois Hollande'a, lidera francuskiej Partii Socjalistycznej. Oboje przyznają, że wychowanie dzieci nauczyło ich myślenia strategicznego. Ségolnè Royal, gdy piastowała funkcję ministra edukacji, już kilka tygodni po porodzie pojawiła się w pracy z nowo narodzoną córką Florą. Zawsze była w kontakcie telefonicznym z rodziną i tak planowała czas, by weekendy spędzać z dziećmi.

Świętowanie rocznic
Dr Barbara Fiest z Syracuse University zaobserwowała, że im staranniej rodzina przestrzega rytuałów, takich jak wspólne zakupy, codzienne rozmowy, czytanie książek przed snem czy świętowanie rocznic, tym jej członkowie mają lepsze relacje z innymi i częściej odnoszą sukcesy. Z jej badań wynika, że ściślej przestrzegają rytuałów ci rodzice, którzy mają w sobie ducha rywalizacji, a dzieci wychowywane w takich domach są ambitne, otwarte na nowe wyzwania i nie boją się konkurowania z innymi. Zdaniem Fiest, przyczynia się do tego budowane w ten sposób poczucie bezpieczeństwa i umiejętność planowania czasu.
- Do niedzielnych posiłków zawsze zasiadamy odświętnie ubrani, obchodzimy wszystkie święta kościelne i państwowe, a kiedy ja lub żona wracamy po kilku dniach do domu, cała rodzina oczekuje nas na dworcu - mówi Leszek Dobrzyński, poseł PiS, który trzy lata temu założył z żoną rodzinny dom dziecka. Pięcioro z sześciorga jego dzieci, które już chodzą do szkoły, pomaga sobie nawzajem w nauce. - W mojej rodzinie hucznie świętuje się każde urodziny i imieniny, wspólnie przygotowujemy prezenty. To nas bardzo zbliża. Dzięki temu wiemy, że w nieszczęściu możemy na siebie liczyć. To najlepsza polisa na życie - mówi Jan Pospieszalski, muzyk i publicysta.

Poczucie bezpieczeństwa
Prof. Pospiszyl uważa, że więzy rodzinne będą zacieśnianie, ponieważ zmniejsza się poczucie bezpieczeństwa ludzi. A im bardziej niespokojne czasy, tym pieczołowiciej pielęgnujemy tradycję. - To dobrze wróży, bo w rodzinie najlepiej rozwijają się cechy decydujące o rozwoju społeczeństwa, takie jak solidarność, uczciwość ofiarność, pracowitość, odkrywczość, zdolność do współpracy i poszanowanie prawa - mówi prof. Gary Becker, noblista w dziedzinie ekonomii, autor "Traktatu o rodzinie". Jego przekonania potwierdził raport brytyjskiej organizacji Universities UK sporządzony na podstawie badań przeprowadzonych wśród studentów, który wykazał, że osoby pochodzące z rodzin nie dbających o zachowanie tradycji szybko się poddają pod wpływem przeciwności i mają niskie aspiracje.
- Wpajam swoim dzieciom przekonanie, które sama wyniosłam z rodziny, że wiele z tego, co nas otacza, zależy od nas i dlatego nie wolno rezygnować z żadnej możliwości urządzenia czegoś lepiej, niż jest - mówi Róża Thun. Jej mąż Franz Thun co jakiś czas zabiera żonę i dzieci w odwiedziny do krewnych, nawet tych, z którymi gałęzie drzewa genealogicznego rozeszły się już w średniowieczu, by przybliżyć im rodzinne tradycje. - Na rodzinnych spotkaniach zjawia się u mnie około 30 osób. Część rodziny mamy w Stanach Zjednoczonych, ale cały czas jesteśmy z nimi w kontakcie telefonicznym. Takie poczucie bliskości i związek z tradycją pobudzają mnie do działania - mówi restauratorka Marta Gessler.

Biznes przy stole
Z najnowszych badań wynika, że nawet pozornie błahe rodzinne rytuały kształtują nasze zachowanie. Uczeni z uniwersytetu Rutgers w New Jersey dowodzą, że wspólne przygotowywanie posiłków zacieśnia więzy między małżonkami mocniej niż seks. Buntownicze nastolatki chętniej siadają do wspólnego posiłku, kiedy biorą udział w jego przygotowaniu. Potwierdziły to badania National Center on Addiction and Substance Abuse, które wykazały, że dzieci spożywające wspólnie z rodzicami mniej niż trzy posiłki w tygodniu rzadko z nimi rozmawiały, nie mówiły im o swoich problemach, były spięte i żyły w przekonaniu, że rodzice nie są z nich zadowoleni. Częściej też sięgały po papierosy, alkohol, narkotyki, przedwcześnie rozpoczynały życie seksualne. Z kolei uczniowie codziennie spożywający posiłki z rodziną aż o 40 proc. częściej niż inni otrzymywali w szkole najwyższe oceny i wyjątkowo rzadko doskwierały im zaburzenia odżywiania.
Joe Philips z trzeciego pokolenia słynnych producentów sprzętu RTV twierdzi, że nauczył się zarządzania biznesem przy rodzinnym stole. To jeszcze jeden "efekt rodziny", który współczesne pokolenie odkrywa na nowo. Na szczęście.

Test: jak się żyje w Twojej rodzinie

A. POSTAWA

1. Co w życiu rodzinnym cenisz najbardziej?
A. Możliwość spokojnego odpoczynku po ciężkiej i stresującej pracy oraz weekendy.
B. Przebywanie z najbliższymi. Perspektywę wspólnego przeżywania radosnych wydarzeń i wsparcia w kłopotach.
C. Świadomość, że rodzina jest najważniejsza.
D. Poczucie tego, że w domu jestem ważny, moje zdanie się liczy i mogę wpływać na innych.

2. Ktoś z domowników od kilku dni jest w wojowniczym nastroju, co wyprowadza cię z równowagi. Jakiego typu myśli towarzyszą ci w takiej sytuacji najczęściej?
A. Mam dosyć jego dąsów. Wkurza mnie, pójdę do siebie i będę unikał/a kontaktu, bo szkoda nerwów!
B. Co się z nim dzieje? Ma chyba jakieś kłopoty albo początek anginy. Jak się uspokoi, spróbuję wyczuć, o co chodzi.
C. Jak jeszcze raz mnie tak zdenerwuje, to usłyszy to, co już dawno powinien usłyszeć!
D. Niech się miota, to minie. Jutro się z tego pośmiejemy.

3. Co najbardziej ci przeszkadza, a co pomaga w utrzymywaniu więzi rodzinnych?
A. Przeszkadza mi przymus dostosowywania się do innych, pomaga świadomość, że jesteśmy dla siebie ważni i czasem jest wesoło.
B. Nie we wszystkim do siebie pasujemy, ale dobre jest to, że raczej rzadko dochodzi do otwartych konfliktów.
C. Pomaga mi to, że w domu staramy się przede wszystkim na siebie nie napadać. Przeszkadza to, że czasami jednak napadamy.
D. W naszych czasach życie nie sprzyja rodzinie, więc są problemy. Wspiera nas to, że chcemy razem dużo osiągnąć.

4. Która hierarchia wydaje ci się najlepsza?
A. Najważniejsza jest rodzina: małżonek i dzieci. Reszta ma mniejsze znaczenie, choć także zdrowie jest istotne.
B. Praca, rodzina, dobre warunki życia, ciekawe towarzystwo, sukcesy.
C. Ciekawe i wartościowe życie, znaczące, udane relacje z bliskimi ludźmi, posiadanie wielu przyjaciół, pasjonująca praca.
D. Aktywność społeczna, dobrze płatna i ciekawa praca, realizacja ciekawych wyzwań, no i rodzina oczywiście.

5. Który opis może być zbliżony do twoich cech?
A. Osoba o wyrazistym charakterze. Bywa konfliktowa. Ma trudności z przyznaniem się do błędów i słabości. Jeśli czuje się atakowana, wycofuje się z kontaktów.
B. Ciekawa osobowość, rodzaj "lwa salonowego". Lubi manipulować ludźmi i ustawiać ich pod swoje cele i priorytety. W otoczeniu dominuje i nie toleruje ludzi, którzy nie poddają się jej wpływom.
C. Jest wymagający, ale ma dystans do siebie i poczucie humoru. Nie lubi krytyki, ale jej nie odrzuca. Widać, że nad sobą pracuje.
D. Pracowity, raczej wycofany człowiek. Ma duże możliwości, ale się nie narzuca. Unika konfliktów. Nie lubi, gdy się o nim rozmawia.

6. Twoje dziecko, które do tej pory świetnie sobie radziło w szkole, przynosi na półrocze dużo słabsze oceny. Jak zareagujesz?
A. Powiem dziecku, że moja miłość do niego nie zależy od ocen, ale poproszę o wyjaśnienie, co się dzieje. Stosownie do sytuacji zastosuję środki zaradcze, może nawet karę.
B. Zdenerwuję się, bo zapewniam dziecku dobre warunki do nauki. Zażądam wyjaśnień. Pewno będą potrzebne sankcje. Będę zwracał/a baczniejszą uwagę na dziecko i ściślej je kontrolował/a.
C. Spróbuję w szkole dowiedzieć się więcej o tym, co się dzieje. Okażę dziecku niezadowolenie i rozczarowanie. Ograniczę jego swobodę, ale będę próbował/a pokazać, że się o nie troszczę i spróbuję pomóc.
D. Przede wszystkim coś zmienię. Obowiązkiem dziecka jest się uczyć, a moim obowiązkiem jest troska i stawianie wymagań.

7. Czego w domu obawiasz się najbardziej?
A. Nieliczenia się z moimi potrzebami.
B. Ciągłych obowiązków i wymagań.
C. Braku rodzinnego ciepła i unikania siebie.
D. Braku pieniędzy.

8. Jaki styl rodzinnej wspólnoty cię pociąga?
A. Akordeon w domu - harmonia w rodzinie. Dobry humor jest dobry na wszystko, nawet w ciężkich chwilach.
B. Żyjemy razem, ale każdy po swojemu. Dom to miejsce, gdzie nabieramy energii do działania i znajdujemy wytchnienie.
C. Każdy wie, gdzie jest jego miejsce, obowiązują jasne reguły. Nie warto ich naruszać, bo to obraca się przeciwko wszystkim.
D. Dobra rodzina jest jak orkiestra. Każdy jest potrzebny. Dyrygent jest jednym z nas, ale nie zawsze jest to ta sama osoba.


B. RODZINNA ATMOSFERA
występowanie zachowań i reakcji w naszym domu

SUMA PUNKTÓW
25 - 69 - ŚPIĄCY
70 - 139 - ZASPANI
140 - 215 - PRZEBUDZENI
pow. 215 - OŚWIECENI