Najpiękniejszy dom świata

Mistrzowska trójka
W ostatnim roku ukończono zaledwie trzy znaczące inwestycje, ale za to na najwyższym poziomie: Centrum Olimpijskie w Warszawie projektu Bogdana Kulczyńskiego, Stary Browar w Poznaniu (pracownia ADS) oraz rozbudowany gmach Poznańskiej Grupy Kapitałowej (biuro CDF).
Te nieliczne realizacje potwierdzają znaną od dawna prawidłowość, że gorsza sytuacja na rynku sprzyja podwyższaniu standardów w architekturze.
Multimedialne Centrum Olimpijskie to tak skomplikowany obiekt, że pracowały przy nim osobne zespoły zajmujące się wentylacją, systemami audiowizualnymi i opływem powietrza. Z kolei wieżowiec PGK z oryginalnym uchylonym dachem uznano za najlepszy wysokościowiec po 1989 r.
Stary Browar (połączenie centrum handlowego z galerią sztuki) jest przykładem smaku kompozycyjnego i starannego projektowania detali. Pod tym względem jest uznawany za jeden z najlepszych tego typu obiektów w Europie. Stary Browar wzbudził też entuzjazm urbanistów, bo po raz pierwszy w Polsce z dobrym skutkiem obiekt typu shopping mall usytuowano w centrum miasta. Zazwyczaj takie inwestycje oskarża się o dezintegrację miejskiej przestrzeni.

Mieszkanie z klasą
W latach 90. Polska doczekała się inwestycji, które warto pokazać światu. BUW i Sąd Najwyższy prof. Marka Budzyńskiego, biurowce Focus i LOT Stefana Kuryłowicza, budynek Agory spółki JEMS Architekci, siedziba Rodan System Magdaleny Staniszkis czy bydgoski oddział BRE Banku Andrzeja Bulandy i Włodzimierza Muchy wyznaczyły polskim architektom najwyższe standardy. Ale okazały się też szczytem finansowych możliwości inwestorów. Dlatego czołówka krajowych architektów specjalizuje się dziś w tworzeniu apartamentowców i osiedli. Najlepszym przykładem jest warszawski Eko-Park uważany za witrynę współczesnej architektury mieszkaniowej. Nawiązuje on do najlepszych przedwojennych tradycji, choćby stołecznej Saskiej Kępy (projektowanej przez awangardystów z grupy Praesens). Zespoły budynków położonych na obrzeżach Mokotowa projektują m.in. Stefan Kuryłowicz, Magdalena Staniszkis i Marek Dunikowski z DDJM. Ten ostatni, autor m.in. Mauzoleum-Miejsca Pamięci w Bełżcu nominowanego do międzynarodowej nagrody im. Ludwiga Mies van der Rohe, projektuje także krakowski Eko-Park.
Projektowaniem domów mieszkalnych, w tym nagrodzonego apartamentowca przy ul. Fałata w Warszawie, zajęła się spółka JEMS Architekci, znana m.in. z siedziby Agory. Z kolei inwestorzy ekskluzywnej Willi Monaco (apartamentowiec z pralnią, basenem i klubem fitness, stawem z kaczkami i rzeczką) pozyskali znanych architektów Izabelę Augustyniak i Ryszarda Girtlera. W Krakowie oddaną właśnie Rezydencję na Piasku zaprojektowano w pracowni Art-Dom.

Polska szkoła?
Młoda generacja architektów jest jeszcze zbyt mało znana, by projektować prestiżowe kompleksy mieszkaniowe, wyspecjalizowała się więc w budownictwie jednorodzinnym. Często ze znakomitym skutkiem. W wydanym właśnie (przez prestiżowe brytyjskie wydawnictwo Phaidon) "Atlasie współczesnej architektury świata" w piątce polskich realizacji, które tam trafiły, obok budynków LOT i Agory, pawilonu Eko-Parku oraz kaplicy w Batowicach znalazł się katowicki dom jednorodzinny projektu młodych twórców ze spółki Promes Architekci. Z kolei dom Przema Łukasika z pracowni Medusa został wyróżniony we francuskim piśmie "Archicree". Stylizowany na japoński wieżowiec Poznańskiej Grupy Kapitałowej trafił do ekskluzywnego kalendarza firmy Schueco - obok dzieł Normana Fostera, Renzo Piano i Franka Gehry'ego.- Nasi architekci mają wreszcie możliwość stosowania zaawansowanych technologii, co w połączeniu z oryginalnością projektów sprawia, że ich dzieła są zauważalne na Zachodzie - mówi Ewa P. Porębska, redaktor naczelna pisma "Architektura-Murator". Przykładem dla młodych może być Romuald Loegler, który wziął udział w przebudowie Berlina, przygotowując koncepcje okolic Nord Bahnhof. Z kolei Piotr Szaroszyk zwyciężył w konkursie na najpiękniejszy dom świata (willa Reggio nell'Emilia).
Coraz częściej polscy architekci współpracują z renomowanymi światowymi pracowniami. Spółka JEMS uczestniczyła w projektowaniu biurowca Metropolitan (Normana Fostera), Krzysztof Ingarden i Jacek Ewy współtworzyli krakowskie Centrum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha (autorstwa Arata Izosakiego), a Grupa 5 pracowała z Erikiem van Egeraatem przy ambasadzie Holandii w Warszawie.

Dobra konkurencja
Polscy architekci mają coraz szersze możliwości pracy na Zachodzie, ale na lokalnym rynku są zagrożeni przez zagraniczną konkurencję. Po wejściu do Unii Europejskiej każdy konkurs o wartości powyżej 130 tys. euro musi być opublikowany w unijnym dzienniku urzędowym. Jak przyznaje szef warszawskiego oddziału Stowarzyszenia Architektów Polskich Rafał Szczepański, już dziś prawie 60 proc. zgłoszeń pochodzi od architektów z zagranicy. W finałowej piątce konkursu na modernizację stołecznego Pasażu Wiecha znalazły się tylko dwa projekty z Polski. Podobnym zainteresowaniem za granicą cieszy się konkurs na ratusz w Legionowie.
Konkurencja z zagranicy oznacza wyłącznie korzyści. Mobilizuje polskich architektów, a co najważniejsze, owocuje coraz lepszymi realizacjami.

Michał Zaczyński
Współpraca: Jarosław Knap




Listę dwudziestu najlepszych polskich architektów publikujemy po raz ósmy. Opracowaliśmy ją na podstawie oceny projektów, realizacji i wyników konkursów architektonicznych.

Fot.M. Stelmach