Menu

Krótko po Wolsku

Największy upadek roku

Wielkie powodzenie "Upadku" wskazuje, że ciągle istnieje zapotrzebowanie na filmy polityczne bazujące na historii. Można się też zastanawiać, czy i kiedy któryś z polskich reżyserów sięgnie po podobną problematykę. Scenariusze przecież pisze samo życie. Film, który widzę oczyma mojej wyobraźni, mógłby zaczynać się też od upadku (helikoptera), a potem napięcie mogłoby tylko rosnąć według najlepszych wzorców. Jakich wzorców? Na początek proponuję "Taśmy prawdy", czyli o nagrywaniu prywatnych rozmów, potem "12 gniewnych ludzi" (o komisji śledczej). Dalej "Śledztwo w sprawie obywatela poza wszelkimi podejrzeniami" (bez nazwisk!). Inspiracji do drugiej części filmu mogłyby dostarczyć: "Zatrzymany do wyjaśnienia" (w naszej wersji mała, ale smaczna rola prezesa Modrzejewskiego), dalej "Pozdrowienia z Moskwy" i "Szpieg, którego kocham". Oczywiście na finał pójdą "Wszyscy ludzie prezydenta". Otwarta pozostaje sprawa obsady - czy naturszczycy, czy markowi aktorzy, na przykład Gajos jako słynny producent, Seweryn jako Doktor Q (na wychodźstwie), Stuhr jako Pierwszy itd. Kwestia, czy ma to być dramat, czy komedia, rozwiąże się sama. W Trzeciej Najjaśniejszej każdy dramat prędzej czy później zmienia się w komedię, ale jak ktoś nakręci komedię - to dramat!
Marcin Wolski

WYDARZENIA

• Wydarzenie tygodnia
  
  Polski Coetzee
  Jedynie prawda jest ciekawa" - napisał kiedyś Józef Mackiewicz, nieprzejednany antykomunista i niesłusznie zapomniany prozaik, autor m.in. "Drogi donikąd". 11 listopada medal z jego mottem oraz czek na 8 tys. dolarów (ufundowany przez przedsiębiorców Jana Małka z Kalifornii i Zbigniewa Zarywskiego z Tarnowa) otrzymał autor tomu opowiadań "Kalahari" Wojciech Albiński (rocznik 1935). Zdobywca tegorocznej Nagrody Literackiej im. Józefa Mackiewicza większą część życia spędził w RPA. Jego późny debiut, porównywany do prozy Conrada i Coetzee'ego, to historie o kolizji europejskiej etyki z moralnością i umysłowością plemienną. "Wartka, wciągająca w tajemnice nieznanego świata literatura. Precyzyjna i zdyscyplinowana polszczyzna (...). Żadnych oleodruków egzotycznych czy łatwizny, napięcia między opisywanymi bohaterami mają charakter uniwersalny i umotywowany" - napisał we wstępie do "Kalahari" pisarz Marek Nowakowski. Prowadził on uroczystość wręczenia nagrody w warszawskim Domu Dziennikarza. Laureata trzeciej już edycji konkursu wyłoniono z 10 nominowanych - byli to m.in. prof. Anna Pawełczyńska i Wacław Holewiński. Za swe książki "Koniec kresowego świata" i "Lament nad Babilonem" oboje zostali wyróżnieni i nagrodzeni popiersiem patrona wydarzenia - Józefa Mackiewicza. (MS)

• Kraj
  
  Druga prędkość czytania
  Choć to Polka pobiła dwa lata temu rekord szybkiego czytania, nasi rodacy wciąż są najwolniejszymi czytelnikami w Europie. Przeciętny Polak czyta 200 słów na minutę, podczas gdy najnowszy rekord świata wynosi ponad 65 tys. słów. Aby to zmienić, salony EMPiK organizują Mistrzostwa Polski w Szybkim Czytaniu. Tegoroczny konkurs rozpocznie się 20 listopada 2004 r. Do zabawy zaproszeni są wszyscy, którzy ukończyli 15 lat. Aby zgłosić się do konkursu, należy wypełnić kupon, który znajduje się przy kasach wszystkich EMPiK-ów organizujących eliminacje. (KK)

• Literatura
  
  Spotkanie z magią
  Fascynująca fabuła, świetnie nakreślone postacie, historia ożeniona z fantastyką i subtelny humor tej pełnej gagów książki sprawiły, że powieść "Jonathan Strange i pan Norrell" okrzyknięto wydawniczym objawieniem sezonu w ponad dwudziestu krajach świata. Teraz autorkę najbardziej magicznej książki jesieni ma szansę spotkać polski czytelnik. Susanna Clarke, przez wielu okrzyknięta następczynią Joanne K. Rowling, przyjeżdża na zaproszenie British Council i Wydawnictwa Literackiego. 15 listopada o godz. 17.00 warszawski Traffic Club zaprasza na spotkanie z Clarke fanów dobrej literatury. Tygodnik "Wprost" jest patronem książki "Jonathan Strange i pan Norrell", której druga część już wkrótce ukaże się na rynku. (MS)
  

• Film
  
  Od etiudy do Oscara
  Krótkie wprawki kręcone na zaliczenie semestru w szkołach filmowych to często dzieła lepsze nawet o kilka klas od oficjalnej produkcji. Od nich kariery zaczynali wszak Roman Polański, Krzysztof Kieślowski czy Lars von Trier. W Krakowie każdej jesieni od dekady odbywa się ich święto - Międzynarodowy Festiwal Filmowy Etiuda. Na tegoroczny nadesłano ponad 380 etiud z całego świata. O nagrody - Złotego, Srebrnego i Brązowego Dinozaura - od piątku walczyć będzie kilkadziesiąt z nich. Konkurs to jednak tylko część atrakcji. Etiuda jest bowiem przede wszystkim miejscem spotkań młodych filmowców z ich kolegami z innych szkół i mistrzami kamery. W tym roku Specjalnego Złotego Dinozaura za całokształt otrzyma Kazimierz Karabasz, doskonały dokumentalista. (agak)
  

"WPROST" POLECA

• DVD muzyczne
  
  Historia Rock'n'Rolla
  Warner Home Video
  Dziesięciogodzinny serial dokumentalny, opowiadający o wszystkim, co działo się między początkami Elvisa Presleya a eksplozją popularności Nirvany i czarnego rapu. Na pięciu płytach DVD można znaleźć kilkaset słynnych melodii i mnóstwo rozmów z gwiazdami rocka.
  
  Britney Spears Greatest Hits: My Prerogative
  BMG
  Najpopularniejsza gwiazdka pop podsumowuje dotychczasową karierę. Zestaw dwudziestu teledysków, z których połowa ma więcej niż jedną wersję. Niektóre z nich zdecydowanie nie nadają się dla młodszych fanów Britney.
  
  Queen Queen on Fire - Live at the Bowl
  EMI
  Dwadzieścia dwa lata temu zespół Queen objeżdżał świat w ramach Hot Space Tour. Teraz dostajemy prawie trzygodzinny zapis jednego z tych koncertów wraz z dodatkami. Zaskakuje, że wciąż nie maleje grono fanów zespołu.
  

• Książki dla pań
  
  Jestem mamą, red. Katarzyna Tubylewicz
  Znak
  Ten zbiór opowiadań młodych, pracujących kobiet to polemika z mitem matki Polki. Książka nie jest poradnikiem, ale historią dorastania do macierzyństwa. Piszą m.in. Monika Richardson i Joanna Trzepiecińska.
  
  Elżbieta Wojnarowska, Anemony
  Zysk i S-ka
  Najnowsza książka Wojnarowskiej to rozrachunek z życiem chorej na raka kobiety, która do końca walczy o swoje marzenia. Rzecz o miłości i jej dotkliwym braku. Wciągająca i wzruszająca.
  
  Ludmiła Ulicka, Sonieczka
  Philip Wilson
  Opowieść napisana przez kobietę o kobietach i dla kobiet. Ulicka to Almodóvar literatury, a jej najnowsza pozycja to współczesna wersja bajki o Kopciuszku, ale bez happy endu.
  

RECENZJE

• DVD
  
  Ćwierć wieku z Jamesem Stewartem
  Amerykańskie westerny nigdy nie były realistycznym odwzorowaniem życia na Dzikim Zachodzie. To raczej ubrane w kostium opowieści o współczesnej Ameryce. W kolekcji ośmiu klasycznych westernów wydanych właśnie przez Universal można się więc przyjrzeć Ameryce od końca lat 30. ("Destry znowu w siodle") do połowy lat 60. ("Szlachetna rasa"). To czasy, gdy wciąż jeszcze wierzono, że można grubą kreską oddzielić dobre i złe charaktery. We wszystkich filmach poza "Pojedynkiem na Silver Creek" tego dobrego kowboja gra James Stewart - największa obok Johna Wayne'a ikona klasycznego westernu.
  Kamil Śmiałkowski
  Kolekcja westernów, reż. Anthony Mann i inni, Universal
  

• Książka
  
  Powrót na kresy
  Dobrze się stało, że kresy doczekały się własnej encyklopedii. Znakomicie, że wydał ją Kluszczyński - bo nikt w Polsce nie potrafiłby zrobić tego lepiej. Do obcowania z lekturą zachęca słowo wstępne światowej sławy mędrca i lwowianina, czyli Stanisława Lema. I chociaż nie kupi się już we Lwowie pysznej chałwy od Kawurasa, to, jak wspomina autor, do końca życia będzie pamiętał jej smak i zapach. Wydawca postarał się, by hasła były okraszone mnóstwem zabawnych anegdot. W odbiorze nie przypomina to lakonicznych notek zamieszczanych w większości encyklopedii. Pośród 3600 haseł można znaleźć barwne biogramy kresowych hetmanów, magnatów, ludzi nauki i kultury, a nawet słynnych wichrzycieli i awanturników. Wszystko to zilustrowane najwyższej jakości zdjęciami i przejrzyście sporządzonymi grafikami. Może ktoś młodszy, zachęcony bogatą historią dawnych polskich ziem, zamiast do Włoch postanowi pojechać w strony pradziadów? Warto na przykład zbłądzić do malowniczego Truskawca, który w okresie międzywojennym był najchętniej odwiedzanym kurortem w południowo-wschodniej Polsce.
  Łukasz Radwan
  "Encyklopedia kresów", Wydawnictwo Kluszczyński
  

• Komiks
  
  Ich troje
  Seria "Thorgal" polskiego rysownika Grzegorza Rosińskiego i scenarzysty, Belga Jeana Van Hamme to od ponad ćwierć wieku jeden z najpopularniejszych komiksów w Europie. W dotychczas wydanych 27 albumach Thorgal, wychowany wśród wikingów "chłopiec z gwiazd", dorobił się żony i dwójki dzieci i zwiedził większość kontynentów. Co jakiś czas natrafiał też na swojej drodze na podstępną, nieprzewidywalną i piękną Kriss de Valnor. W najnowszym tomie, który od kilku miesięcy jest przebojem na Zachodzie i właśnie trafia do Polski, na pierwszy plan wysuwa się konflikt pomiędzy Kriss a przedsiębiorczą żoną Thorgala Aaricią. Tytułowy bohater serii jest przez większą część fabuły raczej milczącym balastem. Czyżby autorzy chcieli powiedzieć, że minął czas szlachetnych wojowników, a o przyszłości świata decydują dziś bezkompromisowe kobiety?
  Kamil Śmiałkowski
  Jean Van Hamme, Grzegorz Rosiński "Thorgal - Kriss de Valnor", Egmont Polska
  

• Książka
  
  Czy to jest hucpa?
  Zachęcający tytuł tej niewielkiej książeczki sugeruje, że wreszcie znaleziono granice sztuki współczesnej. Amerykańska profesor filozofii na temat sztuki wie jednak tyle, ile polski student kończący kurs estetyki. Oto próbka tej - jak głosi notka na okładce - "żywej, wciągającej i wnikliwej" książki: "Platon (427-347 r. p.n.e.) omawiał takie formy sztuki jak tragedia, obok rzeźby, malarstwa, garncarstwa i architektury, nie jako sztukę, lecz techne, czyli umiejętność wytwarzania". Zaraz potem autorka serwuje streszczenie "Medei" Eurypidesa, by za kilkadziesiąt stron rozwodzić się już nad teorią symulakrów Baudrillarda. Pomieszanie, skrótowość i ciągłe powtarzanie niektórych motywów przypomina kiepski bryk, który nie pomoże laikom, a rozśmieszy znawców. A że autorka jest amerykańską feministką, to zna głównie kobiety, a najlepiej te tworzące w Nowym Meksyku - z niewiadomych przyczyn Georgia O'Keeffe jest najczęściej pojawiającą się tu postacią.
  Marta Sawicka
  Cynthia Freeland "Czy to jest sztuka?", Rebis 2004 r.
  

• Imiennik powszechny
  Wielka księga imion" to publikacja na miarę słowników Kopalińskiego. Przy każdym imieniu mamy informacje o jego pochodzeniu, formach gramatycznych, nazwiskach tworzonych od imion, a także spis patronów, znane postacie o tym imieniu, bohaterowie sztuk i filmów, przysłowia, aforyzmy oraz fragmenty poezji. Nic dziwnego, że hasło "Jan" zajmuje aż jedenaście stron. Na dokładkę potężne kalendarium imienin i ich alfabetyczny spis.
  Kamil Śmiałkowski
  Ilija Marinković "Wielka księga imion", wydawnictwo Europa 2004 r.
  

• Muzyka
  
  Nowi królowie rocka
  Trzech synów pastora zielonoświątkowców z Tennessee, który został wykluczony ze wspólnoty za alkoholizm, oraz ich kuzyn tworzą zespół, który po The Strokes, White Stripes i Interpolu jest kolejną sensacją na amerykańskiej scenie. Jako "buraki" z południa Kings Of Leon sięgnęli do obcego swym wielkomiejskim kolegom - i raczej pogardzanego - dziedzictwa Lynyrd Skynyrd czy The Allman Brothers Band i stworzyli własną, unikatową odmianę southern gothic. Ubiegłoroczny album "Youth And Young Manhood" rozszedł się w imponującym - jak na debiut bez promocyjnego wsparcia - milionowym nakładzie, a jego sukces pomógł podobno aż trzem członkom zespołu utracić dziewictwo. Drugi album "Aha Shake Heartbreak", na którym nowo nabyta wiedza o kobietach przełożona została na język porywającego, granego z fantazją rocka, przypomina, że w muzyce nie ma złych tradycji. Mogą być tylko źli wykonawcy.
  Jerzy Rzewuski
  Kings Of Leon, "Aha Shake Heartbreak", BMG