Pożegnanie Ziemi
Dzięki rewolucji w fotografii można uchwycić w kadrze skrzydła owada w locie oraz sfotografować wilka z helikoptera lecącego tak wysoko, że szum silników nie spłoszy zwierzęcia. Takie unikatowe zdjęcia wraz z obszernymi opisami publikuje album "Planeta Ziemia na nowo odkryta" Alastaira Fothergilla z BBC, jednego z najbardziej znanych autorów filmów przyrodniczych. Wiele fotografii może być pożegnaniem z przedstawionymi na nich zwierzętami. Populacja dzikich baktrianów, dużych wielbłądów dwugarbnych, liczy zaledwie około tysiąca osobników, choć są to jedne z najbardziej wytrzymałych i odpornych ssaków. Dzikich lampartów amurskich jest już tylko czterdzieści. Wkrótce mogą wyginąć kaszaloty, jedne z największych drapieżników, które w pogoni za kałamarnicami potrafią zanurkować nawet na głębokość 2 tys. m. Za 50 lat nie będziemy mogli oglądać ani łowić wielu gatunków morskich - alarmuje Boris Worm z kanadyjskiego Dalhousie University w Halifax. 29 proc. gatunków ryb i innych organizmów morskich jest już tak przetrzebionych, że ich połowy zmalały o 90 proc. Rafy koralowe zanikają z powodu zanieczyszczenia mórz. Plaże będą zamykane ze względu na globalne ocieplenie i dewastację morskich ekosystemów: zakwitów toksycznych sinic, śnięcia ryb w wyniku odtlenienia wód i zalewania wybrzeży. Jeśli w ciągu dziesięciu lat nie uczynimy nic, będziemy za to płacić coraz większymi stratami w gospodarce - prognozuje Nicholas Stern, główny ekonomista Banku Światowego. W 2050 r. te straty mogą wynieść nawet 6 bln funtów, czyli tyle, ile wynosi roczna produkcja Unii Europejskiej.
Zbigniew Wojtasiński
Alastair Fothergill "Planeta Ziemia na nowo odkryta", Rebis i BBC Books, Warszawa 2006
Szkodliwe wybielacze
Preparaty wybielające mogą nieodwracalnie uszkodzić zęby - ostrzega British Academy of Cosmetic Dentistry (BACD). Tanie pasty, płyny i żele dostępne w supermarketach zwykle zawierają zbyt dużo nadtlenku wodoru, który uszkadza szkliwo, podrażnia dziąsła i przyczynia się do rozwoju chorób przyzębia. Brytyjskie prawo dopuszcza do użycia tylko te preparaty, które zawierają 0,1 proc. substancji wybielającej. W innych krajach jednak nie ma takich ograniczeń i niektóre preparaty przekraczają te normę nawet 250-krotnie. W efekcie w całej Europie do poradni stomatologicznych trafia coraz więcej osób z chorobami przyzębia spowodowanymi wybielaniem. "Najlepiej korzystać z zabiegów wybielających u dentysty" - mówi dr James Goolnik, członek zarządu BACD. Silne środki wybielające muszą być stosowane jedynie bezpośrednio na zęby, przy dobrej ochronie dziąseł. (MF)
Dieta australopiteka
Hominid z gatunku Paranthropus robustus nie wymarł dlatego, że odżywiał się monotonnie i nie mógł znaleźć pożywienia, gdy klimat w Afryce zmienił się na bardziej suchy. Naukowcom z University of Utah udało się zajrzeć do miski żyjącego 1,8 mln lat temu hominida. Zdjęli niewielkie próbki szkliwa z zębów Paranthropus przechowywanych w muzeum w RPA. Następnie zbadali w nich ilość izotopów węgla 12C i 13C. Różnice w przebiegu procesu fotosynezy zachodzącej w liściach drzew i krzewów oraz traw sprawiają, że te pierwsze akumulują znacznie mniej węgla 13C niż trawy. Stąd kości zwierząt odżywiających się trawami są bogatsze w ten izotop niż tkanki zwierząt zjadających owoce. Z badań wywnioskowano, że Paranthropus miał różnorodną dietę. Jadał liście i owoce, a także nasiona, korzenie, bulwy, a być może także zwierzęta. Jego dieta zmieniała się odpowiednio do pór roku. Badacze podejrzewają, że migrował między sawanną a bardziej zalesionymi terenami. (en)
Urodziny księżyca
Janus, jeden z księżyców Saturna, jest nieregularnym obiektem o średnicy około 181 km. Jego zdjęcie na tle tarczy Saturna dostarczyła sonda Cassini. Choć Janus został odkryty już w 1966 r., jego istnienie potwierdziła dopiero 12 listopada 1980 r. sonda Voyager 1. Do tej pory niewiele wiedzieliśmy o jego wyglądzie. Dzięki najnowszym zdjęciom, do których wykonania wykorzystano pasmo podczerwone, na powierzchni Janusa odkryto szczegóły o wielkości niespełna 1 km. Na tym księżycu znajduje się wiele kraterów uderzeniowych, a także ślady procesu wygładzającego. Uczeni podejrzewają, że Janus, podobnie jak Pandora i Telesto, inne księżyce Saturna, jest pokryty płaszczem drobnych cząsteczek pyłu i lodu. (MF)
Dzięki rewolucji w fotografii można uchwycić w kadrze skrzydła owada w locie oraz sfotografować wilka z helikoptera lecącego tak wysoko, że szum silników nie spłoszy zwierzęcia. Takie unikatowe zdjęcia wraz z obszernymi opisami publikuje album "Planeta Ziemia na nowo odkryta" Alastaira Fothergilla z BBC, jednego z najbardziej znanych autorów filmów przyrodniczych. Wiele fotografii może być pożegnaniem z przedstawionymi na nich zwierzętami. Populacja dzikich baktrianów, dużych wielbłądów dwugarbnych, liczy zaledwie około tysiąca osobników, choć są to jedne z najbardziej wytrzymałych i odpornych ssaków. Dzikich lampartów amurskich jest już tylko czterdzieści. Wkrótce mogą wyginąć kaszaloty, jedne z największych drapieżników, które w pogoni za kałamarnicami potrafią zanurkować nawet na głębokość 2 tys. m. Za 50 lat nie będziemy mogli oglądać ani łowić wielu gatunków morskich - alarmuje Boris Worm z kanadyjskiego Dalhousie University w Halifax. 29 proc. gatunków ryb i innych organizmów morskich jest już tak przetrzebionych, że ich połowy zmalały o 90 proc. Rafy koralowe zanikają z powodu zanieczyszczenia mórz. Plaże będą zamykane ze względu na globalne ocieplenie i dewastację morskich ekosystemów: zakwitów toksycznych sinic, śnięcia ryb w wyniku odtlenienia wód i zalewania wybrzeży. Jeśli w ciągu dziesięciu lat nie uczynimy nic, będziemy za to płacić coraz większymi stratami w gospodarce - prognozuje Nicholas Stern, główny ekonomista Banku Światowego. W 2050 r. te straty mogą wynieść nawet 6 bln funtów, czyli tyle, ile wynosi roczna produkcja Unii Europejskiej.
Zbigniew Wojtasiński
Alastair Fothergill "Planeta Ziemia na nowo odkryta", Rebis i BBC Books, Warszawa 2006
Szkodliwe wybielacze
Preparaty wybielające mogą nieodwracalnie uszkodzić zęby - ostrzega British Academy of Cosmetic Dentistry (BACD). Tanie pasty, płyny i żele dostępne w supermarketach zwykle zawierają zbyt dużo nadtlenku wodoru, który uszkadza szkliwo, podrażnia dziąsła i przyczynia się do rozwoju chorób przyzębia. Brytyjskie prawo dopuszcza do użycia tylko te preparaty, które zawierają 0,1 proc. substancji wybielającej. W innych krajach jednak nie ma takich ograniczeń i niektóre preparaty przekraczają te normę nawet 250-krotnie. W efekcie w całej Europie do poradni stomatologicznych trafia coraz więcej osób z chorobami przyzębia spowodowanymi wybielaniem. "Najlepiej korzystać z zabiegów wybielających u dentysty" - mówi dr James Goolnik, członek zarządu BACD. Silne środki wybielające muszą być stosowane jedynie bezpośrednio na zęby, przy dobrej ochronie dziąseł. (MF)
Dieta australopiteka
Hominid z gatunku Paranthropus robustus nie wymarł dlatego, że odżywiał się monotonnie i nie mógł znaleźć pożywienia, gdy klimat w Afryce zmienił się na bardziej suchy. Naukowcom z University of Utah udało się zajrzeć do miski żyjącego 1,8 mln lat temu hominida. Zdjęli niewielkie próbki szkliwa z zębów Paranthropus przechowywanych w muzeum w RPA. Następnie zbadali w nich ilość izotopów węgla 12C i 13C. Różnice w przebiegu procesu fotosynezy zachodzącej w liściach drzew i krzewów oraz traw sprawiają, że te pierwsze akumulują znacznie mniej węgla 13C niż trawy. Stąd kości zwierząt odżywiających się trawami są bogatsze w ten izotop niż tkanki zwierząt zjadających owoce. Z badań wywnioskowano, że Paranthropus miał różnorodną dietę. Jadał liście i owoce, a także nasiona, korzenie, bulwy, a być może także zwierzęta. Jego dieta zmieniała się odpowiednio do pór roku. Badacze podejrzewają, że migrował między sawanną a bardziej zalesionymi terenami. (en)
Urodziny księżyca
Janus, jeden z księżyców Saturna, jest nieregularnym obiektem o średnicy około 181 km. Jego zdjęcie na tle tarczy Saturna dostarczyła sonda Cassini. Choć Janus został odkryty już w 1966 r., jego istnienie potwierdziła dopiero 12 listopada 1980 r. sonda Voyager 1. Do tej pory niewiele wiedzieliśmy o jego wyglądzie. Dzięki najnowszym zdjęciom, do których wykonania wykorzystano pasmo podczerwone, na powierzchni Janusa odkryto szczegóły o wielkości niespełna 1 km. Na tym księżycu znajduje się wiele kraterów uderzeniowych, a także ślady procesu wygładzającego. Uczeni podejrzewają, że Janus, podobnie jak Pandora i Telesto, inne księżyce Saturna, jest pokryty płaszczem drobnych cząsteczek pyłu i lodu. (MF)
Więcej możesz przeczytać w 46/2006 wydaniu tygodnika Wprost .
Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App Store i Google Play.