W Europie rozwija się utajona epidemia. Zarażeni nie uskarżają się na żadne dolegliwości fizyczne, obserwuje się u nich natomiast wyraźne zmiany osobowości. Stają się nieostrożni i nadmiernie pewni siebie, mają kłopoty z koncentracją. Trzy razy częściej niż osoby zdrowe - jak donosi w jednym z ostatnich numerów tygodnik "New Scientist" - powodują wypadki drogowe.
Mięso z wkładką
Problem dotyczy od 8 proc. do 70 proc. populacji. Są to osoby, które stały się nosicielami Toxoplasma gondii, pierwotniaka spokrewnionego z zarodźcem wywołującym malarię. Zarazić można się przez kontakt z chorym kotem, w którego odchodach znajdują się formy przetrwalne pasożyta. Jednak aż w 80 proc. wypadków przyczyną toksoplazmozy jest zjedzenie nie dogotowanego mięsa zwierząt hodowlanych. Badania przeprowadzone w Wielkiej Brytanii wykazały, że 27 z 71 produktów mięsnych sprzedawanych w brytyjskich supermarketach zawierało DNA pierwotniaka Toxoplasma gondii. Niemal w 90 proc. wypadków toksoplazmoza przebiega bezobjawowo. Groźna bywa dla osób mających osłabioną odporność, na przykład chorych na AIDS. Niebezpieczna jest też dla kobiet w ciąży, ponieważ pierwotniak ma dużą zdolność przenikania przez łożysko. Zakażenie w pierwszych miesiącach ciąży prowadzi zwykle do poronienia, w późniejszym czasie - może spowodować u dziecka uszkodzenie oczu i upośledzenie umysłowe. Ostra postać choroby - z gorączką, dreszczami i wysypką, a niekiedy także zapaleniem mózgu, serca albo wątroby - pojawia się niezwykle rzadko. W Polsce w roku 2001 stwierdzono ich 446, ale od paru lat liczba zachorowań gwałtownie wzrasta.
Toxoplasma gondii za kierownicą
Od początku lat 80. wiadomo, że zaatakowane przez pierwotniaka zwierzęta - myszy i szczury - inaczej reagują na nowe obiekty: zdradzają niezwykłą ciekawość i brak ostrożności. Z tego powodu częściej padają ofiarą drapieżników, w tym kotów. Jest to etap niezbędny dla rozwoju pasożyta, ponieważ w organizmach drapieżników rozmnaża się on i produkuje formy przetrwalne. Naukowcy uważali, że zmiany zachowania dotyczą jedynie gryzoni. Tymczasem w połowie lat 90. czeski parazytolog Jaroslav Flegr z Uniwersytetu Karola w Pradze stwierdził, że u ludzi z utajoną toksoplazmozą dochodzi do wyraźnych zmian osobowości. W sierpniu tego roku Flegr opublikował wyniki bardzo pomysłowego badania. Przetestował próbki krwi pobrane od sprawców wypadków drogowych, szukając przeciwciał przeciw pierwotniakowi. Wyniki okazały się zaskakujące: nosiciele pierwotniaka przeciętnie 2,65 razy częściej byli sprawcami kolizji na drodze niż osoby zdrowe. U sześciu rekordzistów w grupie 146 nosicieli prawdopodobieństwo spowodowania wypadku było aż szesnaście razy większe niż w grupie kontrolnej. Im mniej czasu upłynęło od zarażenia, tym zależność ta była wyraźniejsza. Prawdopodobnie zarażeni z czasem uczyli się sobie radzić z problemami z koncentracją i refleksem.
Pasta na pasożyta
Toksoplazmoza w stadium utajonym uchodzi za chorobę nieuleczalną. Dopiero w ostatnich dwóch latach pojawiły się informacje dające nadzieję na skuteczną obronę przed pasożytem. Rima McLeod z University of Chicago i Craig Roberts z University of Strath- clyde w Wielkiej Brytanii dowodzą, że triclosan, popularny środek bakteriobójczy, stosowany między innymi w pastach do zębów i mydłach antybakteryjnych, skutecznie niszczy cysty pierwotniaka Toxoplasma gondii. Dzieje się tak dzięki podobieństwu biochemii pasożyta do procesów zachodzących w komórkach bakteryjnych. Już teraz na rynku znajdują się leki, które skutecznie niszczą pierwotniaka. Wyprodukowano je z myślą o osobach cierpiących na
osteoporozę. Substancja czynna zawarta we wspomnianych środkach - bifosfonian - przeciwdziała zanikowi tkanki kostnej, blokując działanie pewnego enzymu. Ten sam enzym występuje w komórkach pasożyta. Zanim rzucimy się przetrząsać apteczkę babki, może warto pomyśleć o prostszych środkach zaradczych: nie wypuszczać kota na polowanie do piwnicy, a kupione mięso włożyć na dobę do zamrażalnika. To, zdaniem specjalistów, wystarczy, by uniknąć groźnego natręta.
Hanna Pasierska
Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App Store i Google Play.
