Świetne obrazy Moneta, van Gogha, Picassa, Warhola czy Pollocka wydobyto z podziemia... w Iranie
Na otwarcie tego muzeum przyjechali m.in. Nelson Rockefeller i dyrektor nowojorskiego Guggenheim Museum. Nic dziwnego, skoro wystawiono wielkiej klasy dzieła Moneta, Toulouse-Lautreca, van Gogha, Picassa, Duchampa, Warhola, Muncha czy Dalego. Wszystko to działo się w 1979 r. w Teheranie, a świetna kolekcja powstała dzięki żonie ówczesnego szacha Farah Pahlavi. Niespełna dwa lata później wybuchła islamska rewolucja i jedna z największych XX-wiecznych kolekcji malarstwa została ukryta. Teraz, po prawie 26 latach, znów można ją podziwiać w Teheranie. Nie wiadomo tylko, jak długo, bo ajatollahowie mogą w każdej chwili nakazać jej zamknięcie.
Jagger jak Monroe
Podczas gdy szach Reza Pahlavi wydawał pieniądze ze sprzedaży ropy na zbrojenia, jego żona Farah inwestowała w sztukę. Akurat na początku lat 70. ceny dzieł znanych artystów spadły, bo kryzys naftowy wywołał zastój w zachodnich gospodarkach. Farah żartowała, że jej kolekcja kosztowała mniej niż jeden z wielu jumbo jetów szacha. Po rewolucji bezcenna kolekcja zachodniej sztuki współczesnej była przed Irańczykami ukrywana - jako wyklęte przez religijnych przywódców "dzieła szatana".
Po 26 latach kolekcję Farah Pahlavi można oglądać na wystawie "Modern Art Movements". W salach budynku teherańskiego Muzeum Sztuki Współczesnej, zaprojektowanego przez Kamrana Diba, słynnego w latach 60. i 70. architekta i pierwszego dyrektora muzeum, można zobaczyć największych artystów sztuki europejskiej i północnoamerykańskiej - od impresjonistów, przez modernistów, po minimalistów. Wystawę otwierają obrazy impresjonistów Claude'a Moneta, Camille'a Pissarra i Edouarda Vuillarda - pionierów rewolucji światła i koloru. Kolejne dzieła to prace kubistów, głównie Georges'a Braque'a i Pabla Picassa, w tym słynny obraz Hiszpana "Open Window on the Rue de Penthi'vre in Paris" (1920 r.). Picassa zainspirowała seria "Windows" Roberta Delaunaya, którego zresztą też można podziwiać w Teheranie.
Bardzo cenny w teherańskich zbiorach jest obraz Picassa "Painter and His Model" z 1927 r., czyli z okresu, kiedy artysta zaczynał się nudzić kubizmem i malował tak jak surrealiści. Obraz przedstawia jaskrawo oświetlony pokój, malarza nakreślonego jedynie kilkoma liniami i górującą nad wszystkim nagą modelkę. Serię ośmiu obrazów Picassa zamyka litografia "Jacqueline Lisant" z 1958 r. W kolekcji Farah Pahlavi znajduje się także rzeźba z brązu autorstwa Picassa - "Baboon & Young".
Na teherańskiej wystawie można obejrzeć imponujący zbiór dzieł najważniejszych twórców pop-artu: Andy'ego Warhola, Roya Lichtensteina i Jima Dine'a. Warhol stworzył portret Micka Jaggera - w czterech wersjach. Ta praca jest często porównywana z podobnym wizerunkiem Marilyn Monroe.
Nie wszystkie obrazy z kolekcji Farah Pahlavi zostały pokazane publiczności. Nie ujrzały światła dziennego trzy dzieła uznane za naruszające islamską moralność, m.in. "Gabriel" Augusta Renoira przedstawiający nagą kobietę. Kilka dzieł wycofano już po otwarciu wystawy. Wśród nich znalazła się środkowa część tryptyku "Two Figures Lying on a Bed with Attendant" Francisa Bacona, przedstawiająca dwóch nagich mężczyzn leżących na łóżku. Tę część uznano za propagowanie gejowskich związków. Cenzorzy teherańskiej wystawy nie zakazali natomiast pokazywania akwareli niemieckiego dadaisty Georga Grosza "The Unexpected Guest". Przedstawia ona obżerającego się mieszczucha otoczonego dekadenckim zbytkiem.
Mróz - odwilż - mróz
Podczas rewolucji, a następnie ośmioletniej wojny z popieranym przez USA i Unię Europejską Saddamem Husajnem Irańczyków odcięto od kultury Zachodu. Kolekcja Farah stała się symbolem zgnilizny moralnej zarówno szacha i jego żony, jak i samego Zachodu. Kolekcja miała być sprzedana. Poprzestano jednak na jej ukryciu. Klimat dla niej zmienił się dopiero pod rządami prezydenta Mohammada Chatamiego, dlatego w 1998 r. niektóre obrazy zawisły na muzealnych ścianach. Za rządów Chatamiego powstał też pomysł przygotowania wystawy "Modern Art Movements". Zrealizował go Ali-Reza Samiazar, dyrektor teherańskiego Muzeum Sztuki Współczesnej.
W czerwcu 2005 r. prezydentem Iranu został Mahmoud Ahmadineżad, zdecydowany przeciwnik "zgniłej sztuki" Zachodu. Samiazar przestał być dyrektorem muzeum, a wystawa będzie najpewniej zamknięta. Kolekcja wybitnych dzieł może znowu na lata trafić pod klucz.
Jagger jak Monroe
Podczas gdy szach Reza Pahlavi wydawał pieniądze ze sprzedaży ropy na zbrojenia, jego żona Farah inwestowała w sztukę. Akurat na początku lat 70. ceny dzieł znanych artystów spadły, bo kryzys naftowy wywołał zastój w zachodnich gospodarkach. Farah żartowała, że jej kolekcja kosztowała mniej niż jeden z wielu jumbo jetów szacha. Po rewolucji bezcenna kolekcja zachodniej sztuki współczesnej była przed Irańczykami ukrywana - jako wyklęte przez religijnych przywódców "dzieła szatana".
Po 26 latach kolekcję Farah Pahlavi można oglądać na wystawie "Modern Art Movements". W salach budynku teherańskiego Muzeum Sztuki Współczesnej, zaprojektowanego przez Kamrana Diba, słynnego w latach 60. i 70. architekta i pierwszego dyrektora muzeum, można zobaczyć największych artystów sztuki europejskiej i północnoamerykańskiej - od impresjonistów, przez modernistów, po minimalistów. Wystawę otwierają obrazy impresjonistów Claude'a Moneta, Camille'a Pissarra i Edouarda Vuillarda - pionierów rewolucji światła i koloru. Kolejne dzieła to prace kubistów, głównie Georges'a Braque'a i Pabla Picassa, w tym słynny obraz Hiszpana "Open Window on the Rue de Penthi'vre in Paris" (1920 r.). Picassa zainspirowała seria "Windows" Roberta Delaunaya, którego zresztą też można podziwiać w Teheranie.
Bardzo cenny w teherańskich zbiorach jest obraz Picassa "Painter and His Model" z 1927 r., czyli z okresu, kiedy artysta zaczynał się nudzić kubizmem i malował tak jak surrealiści. Obraz przedstawia jaskrawo oświetlony pokój, malarza nakreślonego jedynie kilkoma liniami i górującą nad wszystkim nagą modelkę. Serię ośmiu obrazów Picassa zamyka litografia "Jacqueline Lisant" z 1958 r. W kolekcji Farah Pahlavi znajduje się także rzeźba z brązu autorstwa Picassa - "Baboon & Young".
Na teherańskiej wystawie można obejrzeć imponujący zbiór dzieł najważniejszych twórców pop-artu: Andy'ego Warhola, Roya Lichtensteina i Jima Dine'a. Warhol stworzył portret Micka Jaggera - w czterech wersjach. Ta praca jest często porównywana z podobnym wizerunkiem Marilyn Monroe.
Nie wszystkie obrazy z kolekcji Farah Pahlavi zostały pokazane publiczności. Nie ujrzały światła dziennego trzy dzieła uznane za naruszające islamską moralność, m.in. "Gabriel" Augusta Renoira przedstawiający nagą kobietę. Kilka dzieł wycofano już po otwarciu wystawy. Wśród nich znalazła się środkowa część tryptyku "Two Figures Lying on a Bed with Attendant" Francisa Bacona, przedstawiająca dwóch nagich mężczyzn leżących na łóżku. Tę część uznano za propagowanie gejowskich związków. Cenzorzy teherańskiej wystawy nie zakazali natomiast pokazywania akwareli niemieckiego dadaisty Georga Grosza "The Unexpected Guest". Przedstawia ona obżerającego się mieszczucha otoczonego dekadenckim zbytkiem.
Mróz - odwilż - mróz
Podczas rewolucji, a następnie ośmioletniej wojny z popieranym przez USA i Unię Europejską Saddamem Husajnem Irańczyków odcięto od kultury Zachodu. Kolekcja Farah stała się symbolem zgnilizny moralnej zarówno szacha i jego żony, jak i samego Zachodu. Kolekcja miała być sprzedana. Poprzestano jednak na jej ukryciu. Klimat dla niej zmienił się dopiero pod rządami prezydenta Mohammada Chatamiego, dlatego w 1998 r. niektóre obrazy zawisły na muzealnych ścianach. Za rządów Chatamiego powstał też pomysł przygotowania wystawy "Modern Art Movements". Zrealizował go Ali-Reza Samiazar, dyrektor teherańskiego Muzeum Sztuki Współczesnej.
W czerwcu 2005 r. prezydentem Iranu został Mahmoud Ahmadineżad, zdecydowany przeciwnik "zgniłej sztuki" Zachodu. Samiazar przestał być dyrektorem muzeum, a wystawa będzie najpewniej zamknięta. Kolekcja wybitnych dzieł może znowu na lata trafić pod klucz.
Więcej możesz przeczytać w 44/2005 wydaniu tygodnika Wprost .
Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App Store i Google Play.
