Górna półka - Rodzinna Europa
Udostępnijdodaj Skomentuj
Tygodnik Wprost Wydanie: 43/2006 (1245)
Okładka tygodnika Wprost nr 43/2006 (1245)
Dziękujemy, że jesteś z nami. Tylko prawda jest ciekawa, piszemy o niej wprost.
Czytaj lub pobierz
Platformy prasy cyfrowej:

Górna półka - Rodzinna Europa

Dodano:   /  Zmieniono: 
Znajomość historii Kresów jest niezbędna w dyskusji o rozszerzeniu unii i otwieraniu rynku pracy dla sąsiadów ze wschodu
 
"Dzieje Kresów", wstęp Andrzej Nowak, wydawnictwo Kluszczyński, Kraków 2006
Przed niespełna dwoma tygodniami na konferencji w krakowskiej Willi Decjusza Stanisław Szuszkiewicz, opisując problemy Białorusi, zaczął wystąpienie od przypomnienia swojego pierwszego pobytu w Krakowie, jeszcze w czasach PRL. Kiedy mówił swoim gospodarzom, że przyjechał z Mińska, nieodmiennie słyszał komentarz - "a to pan z Kresów". Słowo "kresy", tak ciepło i sentymentalnie nacechowane w języku polskim, budziło i budzi autentyczną irytację u naszych wschodnich sąsiadów: Białorusinów, Litwinów i Ukraińców. To, co nam kojarzy się z powieściami Sienkiewicza i rodzinnymi opowieściami o zaciągającym z wileńska dziadku, dla naszych sąsiadów oznacza poczucie niepełnej wartości i niedocenienia ich historii.
Wydanie książki zatytułowanej "Dzieje Kresów" wymagało od krakowskiego wydawnictwa Kluszczyński sporej odwagi już w chwili wyboru tytułu. Na dodatek wydawca, znany przede wszystkim z pięknych publikacji albumowych i encyklopedycznych, tym razem przedstawił pracę o charakterze nowatorskiego zbioru esejów. Autorzy starają się odpowiedzieć na pytanie: czym były i czym są owe mitologiczne Kresy. Na ile kresowość nacechowała naszą kulturę i historię. Profesor Andrzej Nowak we wstępie opisuje je jako obszar kulturowej i cywilizacyjnej dyfuzji pomiędzy światem prawosławia i katolicyzmu, który w logice nieustannej wojny z Moskwą zaczął stawać się coraz bardziej linią wysuniętych stanic, broniących świata Zachodu przed inwazją barbarzyńców. Kresy zaistniały jako mit w polskim myśleniu historycznym dopiero w epoce rozbiorów. Brutalnie rusyfikowane i siłą włączane w obręb moskiewskiego prawosławia były jednocześnie ostoją zachodniej cywilizacji. Maria Czapska w swoich wspomnieniach ("Europa w rodzinie") opisywała dwory na białorusko-litewskim pograniczu, do których na początkuXX wieku gazety i książki z Paryża trafiały szybciej niż do uniwersyteckich czytelni Warszawy. Służąc zresztą często procesowi (będącemu - zdać by się mogło - w opozycji do kresowej mitologii) narodowego odrodzenia Litwinów i Białorusinów. Wiek XX, czas nacjonalizmów i totalitaryzmów, uderzył w samą podstawę kresowości w dobrym tego słowa znaczeniu. Miejsce dyfuzji i przenikania się cywilizacji zajęły wywózki do gułagu, niszczenie kościołów i cerkwi, pospołu korzystających z dziedzictwa gotyku i baroku. Wkroczenie Sowietów 17 września 1939 r. - jak pisze Andrzej Nowak - było "zagładą Kresów w ich historycznej ciągłości". "Czy ostateczną?" - pyta krakowski historyk. I odwołuje się do współczesnej polityki, do "Zderzenia cywilizacji" Huntingtona, który - rysując podziały cywilizacyjne w Europie i patrząc na nie z amerykańskiej perspektywy - nagle odnalazł owe Kresy na granicy oddzielającej Zachód od Rosji, biegnącej przez terytoria dzisiejszej Ukrainy i Białorusi.
Książka opisująca historię Kresów okazuje się więc nie tylko dziełem historycznym. Czytając o unii w Krewie i Horodle, nie mówiąc już o dziejach XX-wiecznych, błyskotliwie przedstawionych przez autora "Wprost" Maciej Korkucia, odnajdziemy pytania i recepty związane z politycznym tu i teraz. Historia Kresów jest współczesnością dyskusji o rozszerzeniu Unii Europejskiej i o otwieraniu rynku pracy dla naszych sąsiadów ze Wschodu. Historia Kresów wyjaśnia sukces gospodarczy i cywilizacyjny Litwy, Łotwy i Estonii. Historia Kresów na koniec udowadnia, że europejskie aspiracje Ukraińców czy Białorusinów mają naprawdę solidne podstawy.
Tej wspaniale wydanej książki nie należy traktować wyłącznie jako pięknego prezentu, który po przekartkowaniu postawimy na górnej półce ku ozdobie biblioteki. Dzieje Kresów trzeba przeczytać między innymi po to, by rozumieć współczesność.
Więcej możesz przeczytać w 43/2006 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App Store i Google Play.

Spis treści tygodnika Wprost nr 43/2006 (1245)

  • Wprost od czytelników15 gru 2006, 15:00 — ZIEMIE NIEODZYSKANE D ziękuję za poruszenie w artykule "Ziemie nieodzyskane" (nr 40) tematu zaniechania działań na rzecz integracji wszystkich części terytorium dzisiejszej Polski. Sprawa jest tym bardziej niepokojąca, że skutkiem...3
  • Na stronie - Czasoprzyspieszacze15 gru 2006, 15:00 — Szkoda czasu na grę na czas3
  • Skaner15 gru 2006, 15:00 — NASI W AFGANISTANIE "Afganistan - najbardziej przyjazny kraj na świecie, a może też we wszechświecie." hasło z oficjalnej strony internetowej Afganistanu NIEWYDOLNE PAŃSTWO Prezydentem kraju jest Hamid Karzaj, który wygrał wybory w 2004...8
  • Sawka czatuje15 gru 2006, 15:00 — Henryk Sawka (www.przyssawka.pl)10
  • Playback15 gru 2006, 15:00 — Marek Kotlinowski, wicemarszałek Sejmu, i Roman Giertych wicepremier i minister edukacji © W. Rozbicki/Reporter14
  • Poczta15 gru 2006, 15:00 — DRUGI OBIEG CZWARTEJ RP Jakiś czas temu "Polityka" w artykule o satyrze politycznej w Internecie opublikowała fotomontaż przedstawiający Kaczyńskiego, Leppera i Giertycha jako Ich Troje, podając, że autorzy są anonimowi, choć pochodził...14
  • Ryba po polsku - Ostatnie słowo przed wysiłkiem15 gru 2006, 15:00 — Wszyscy nasi dziennikarze powinni myśleć Lisem, mówić Lisem i pisać Lisem15
  • Z życia koalicji15 gru 2006, 15:00 — W SEJMIE NAPATOCZYLIŚMY SIĘ kilkakrotnie na Kaczyńskiego. Przechadzał się po korytarzach nie niepokojony przez nikogo, obnosząc się dumnie ze swoją grzywą i kaczyńskością. To on, Kaczyński Ryszard, poseł Ruchu Ludowo-Narodowego. Kaczyński nie jest...16
  • Z życia opozycji15 gru 2006, 15:00 — CHOLERA! ZNOWU NAM CAPNĘLI z rubryki najsłynniejszego polskiego Mulata! No cóż, mamy nadzieję, że koalicja chamów z warchołami nie potrwa zbyt długo i Andrzeja Leppera znowu powitamy na starych śmieciach. Przy okazji: ta rubryka traciła na rzecz...17
  • Wprost przeciwnie - Spadające gwiazdy15 gru 2006, 15:00 — Lech Wałęsa robi wszystko, aby zniszczyć swój autorytet i ośmieszyć siebie, a więc i Polskę18
  • Fotoplastykon15 gru 2006, 15:00 — Henryk Sawka (www.przyssawka.pl)19
  • Zatoka niepokoju15 gru 2006, 15:00 — Konflikt u ujścia Odry zafundował Polakom i Niemcom Józef Stalin20
  • Nie pozwalam15 gru 2006, 15:00 — Pierwsza epoka liberum veto skończyła się dla Rzeczypospolitej rozbiorami. Dziewięć lat temu zaczęła się druga epoka liberum veto24
  • Zamiatanie pod szafę15 gru 2006, 15:00 — Czego rząd nie robi, kiedy zajmuje się historią30
  • Trójkąt różnoboczny15 gru 2006, 15:00 — Czy wciągając rosyjskie firmy państwowe do Europy, stworzymy grunt dla poszanowania demokratycznych wartości przez Rosję?32
  • Turystyka pełną parą15 gru 2006, 15:00 — Miłośników kolei z Europy Zachodniejzafascynowały podróże parowozami w Polsce36
  • Giełda15 gru 2006, 15:00 — Hossa Świat Gienerał Motors Rosyjski oligarcha Oleg Dieripaska ma kilka procent akcji General Motors, a docelowo chce zgromadzić 10 proc. udziałów - twierdzi niemiecki "Manager Magazin". W ten sposób koncern Dieripaski Rusal stałby się...38
  • Jałmużna dla obszarnika15 gru 2006, 15:00 — Ściśle tajne są w Polsce informacje o tym, kto i w jakiej wysokości otrzymuje unijne dopłaty bezpośrednie40
  • Pożar ostatniej szansy15 gru 2006, 15:00 — Nikomu nie zależy na ujawnieniu przyczyn pożaru w rafinerii w Możejkach46
  • Czarny Piotruś15 gru 2006, 15:00 — Deelektrimizacja, czyli koniec radosnej gospodarki ery postkomunistycznej52
  • Okulary, które mówią15 gru 2006, 15:00 — Jan Kulczyk w okrągłych okularach wyglądałby na socjalistę60
  • Czołgi S-klasy15 gru 2006, 15:00 — Bezpieczne samochody pancerne robi tylko wielka trójka: Mercedes, BMW i Cadillac64
  • Niezbędnik clubbera15 gru 2006, 15:00 — Pierwszy ranking najlepszych klubów w Polsce: 1. Club Hotl 2. Milch 3. Crossed Club, 4. Utopia, 5. Fabryka Trzciny68
  • Pazurem - Do ostatniej kropli15 gru 2006, 15:00 — Każdego dnia trzy miliony Polaków załatwia swoje sprawy na wspomaganiu alkoholowym72
  • Know-how15 gru 2006, 15:00 — Storczykowe eldorado Dobre wiadomości dla amatorów storczyków: w lasach na Nowej Gwinei odkryto 30 nowych gatunków tych roślin. Z tej części Indonezji, uznawanej za "kopalnię storczyków", pochodzi aż 3 tys. gatunków tych kwiatów z 25 tys....74
  • Budzik zabójca!15 gru 2006, 15:00 — Chcesz długo żyć, żyj zgodnie ze swoim zegarem biologicznym76
  • Pan Bóg albo Marsjanie15 gru 2006, 15:00 — Przyjęcie kreacjonizmu nie jest równoznaczne z zanegowaniem teorii ewolucji86
  • Bez granic15 gru 2006, 15:00 — Wyszynk z niedźwiedziem Król Hiszpanii Juan Carlos podczas sierpniowej wizyty w Rosji zastrzelił na polowaniu niedźwiedzia. Problem w tym, że "to nie było polowanie, lecz morderstwo" - uważa Siergiej Starostin, wicedyrektor wydziału...88
  • Atom dla każdego15 gru 2006, 15:00 — Już 30 państw może się uzbroić w broń nuklearną90
  • Specjaliści od chaosu15 gru 2006, 15:00 — Rosyjskie służby specjalne wciąż ingerują w życie polityczne krajów byłego ZSRR94
  • Drodzy byli15 gru 2006, 15:00 — Ameryka daje przykład, jak twórczo eksploatować emerytowanych liderów98
  • Biskup z podziemia15 gru 2006, 15:00 — Diecezja trzydziestoletniego bp. Pavola Hnilicy rozciągała się od Berlina do Pekinu103
  • Recenzor15 gru 2006, 15:00 — 106
  • Bardzo dobra Novi(n)ka15 gru 2006, 15:00 — Nowoczesny, ale niebanalny pop oraz minimalistyczny chillout z progresywnym zacięciem. "Tricks of Life" to ewenement na rynku polskiej muzyki elektronicznej, gdzie często za cały materiał wystarczają jednostajne bity generowane przez...106
  • Nostalgia i ekstaza15 gru 2006, 15:00 — Nina Stiller, znakomita interpretatorka żydowskiej muzyki (zarówno w ich tradycyjnej, jak i popularnej formie), postanowiła tym razem spróbować swoich sił w świecie brzmień klubowych. Niby nic szczególnego, ostatnio podszyte elektroniką...106
  • Zabójcza pustka15 gru 2006, 15:00 — The Killers są jak miasto, z którego pochodzą: Las Vegas. Blichtr, kicz, miszmasz wulgarnych kopii pomników cywilizacji (czytaj: rocka) i tanie emocje sprzedawane w dawkach zdolnych powalić słonia. Wszystko tu musi być ogromne, by wbijało...106
  • Ostatni z wielkich15 gru 2006, 15:00 — James Coburn obejrzał w kinie "Siedmiu samurajów" dwanaście razy. Yul Brynner wykupił prawa do remake'a filmu Akiry Kurosawy za 250 dolarów. Kiedy obaj panowie wcielili się w rewolwerowców, którzy dla pieniędzy bronią meksykańskiej...106
  • Zwykli ludzie z Konina15 gru 2006, 15:00 — Od czasu "U Pana Boga za piecem" to pierwsza rzeczywiście udana rodzima komedia liryczna, przedstawiająca prowincjonalne ciepło, ale bez złudzeń, i na szczęście także bez upozowanej demaskatorskiej furii. Scenarzysta Jarosław Sokół...106
  • Czeladnik sadysty15 gru 2006, 15:00 — Ta historia, choć wymyślona przez mistrza horroru Stephena Kinga, mogła wydarzyć się naprawdę. Oto student (Brad Renfro), jadąc autobusem, zauważa siwego pana (Ian McKellen). Jego twarz wydaje mu się dziwnie znajoma. Kurt Dussander to były esesman...106
  • Niezbędnik Europejczyka15 gru 2006, 15:00 — U progu III RP chyba nikt się nie spodziewał, że kojarzony z anarchizmem Andrzej Stasiuk będzie nas kiedyś uczył myślenia wspólnotowego. Na szczęście pisarska wyobraźnia często powołuje do istnienia książki, o których nie śniło się ideologom. Co...106
  • Wąż z rubinowym oczkiem15 gru 2006, 15:00 — Podczas gdy większość polskich pisarzy ugania się za "nowości kwiatem", Jerzy Sosnowski spokojnie, buduje swe narracje opierając się na tradycji polskiej kultury popularnej. Jego proza to coś w rodzaju krzyżówki kina moralnego niepokoju...106
  • Smutny wesoły pisarz15 gru 2006, 15:00 — Edward Redliński postanowił podsumować swoją twórczość. Jednak książka "Bumtarara", stanowiąca próbkę jego wszechstronności, tak warsztatowej, jak i intelektualnej mówi nam niewiele o tym znakomitym pisarzu. Pokazuje go bardzo...106
  • Szeregowiec Iwan15 gru 2006, 15:00 — Wojenne kino rosyjskie sięga do radzieckich wzorców,by propagować kult imperium110
  • Toksyczni idole15 gru 2006, 15:00 — Nafaszerowani narkotykami muzycy rockowi są spadkobiercami romantyzmu114
  • Górna półka - Rodzinna Europa15 gru 2006, 15:00 — Znajomość historii Kresów jest niezbędna w dyskusji o rozszerzeniu unii i otwieraniu rynku pracy dla sąsiadów ze wschodu118
  • Wencel gordyjski - Tele-morele15 gru 2006, 15:00 — Kiedy słowo przegrało wojnę z obrazem,pisarze stali się zakładnikami telewizji119
  • Ueorgan Ludu15 gru 2006, 15:00 — Nr 43 (209) Rok wyd. 5 WARSZAWA, poniedziałek 23 października 2006 r. Cena + VAT + ZUS + akcyza Trzyosobowy związek partnerski Rzeczniczka praw dziecka proponuje, aby rejestrować nieformalne związki, gdyż ma to dać większe poczucie stabilizacji i...120
  • Wprost plus15 gru 2006, 15:00 — KRÓTKO PO WOLSKU Orient i orientacje Naukowcy z Oslo, powołując się na przykłady ze świata zwierzęcego, dowiedli, że homoseksualizm jest popularną, jeśli nie najpopularniejszą orientacją w naturze. Istnieją, i to często, żyrafy lesbijki, wieloryby...121
  • Skibą w mur - Ziemia jest płaska15 gru 2006, 15:00 — Czy taka tabliczka mnożenia naprawdę istnieje? Czy ktoś ją widział?122