Zapomnij o dacie urodzin. O tym, w jakim jesteśmy wieku i jak długo będziemy żyli, decyduje nasz wiek biologiczny, a nie liczba przeżytych lat. Wielu ludzi w średnim wieku nie tylko uważa się za młodszych, ale faktycznie ma co najmniej kilka lat mniej, niż wskazuje metryka, bo w takim stanie jest ich organizm. Kazimierz Marcinkiewicz w grudniu tego roku skończy 47 lat, ale dzięki temu, że przestał palić, pije jeden kieliszek wina dziennie, co roku wykonuje badania profilaktyczne i trzy razy w tygodniu uprawia sport, biologicznie jest o dwanaście lat młodszy. Wiek biologiczny premiera obliczyliśmy dzięki kwestionariuszowi składającemu się ze 171 pytań. Pozwala on wiarygodnie określić, w jakiej jesteśmy kondycji i jaka może być nasza długość życia. Tygodnik "Wprost" jako pierwsze pismo w Polsce publikuje tego typu test, będący znacznie lepszą prognozą na życie niż wróżenie z kart.
Zapomnij o dacie urodzin. O tym, w jakim jesteśmy wieku i jak długo będziemy żyli, decyduje nasz wiek biologiczny, a nie liczba przeżytych lat. Wielu ludzi w średnim wieku nie tylko uważa się za młodszych, ale faktycznie ma co najmniej kilka lat mniej, niż wskazuje metryka, bo w takim stanie jest ich organizm. Kazimierz Marcinkiewicz w grudniu tego roku skończy 47 lat, ale dzięki temu, że przestał palić, pije jeden kieliszek wina dziennie, co roku wykonuje badania profilaktyczne i trzy razy w tygodniu uprawia sport, biologicznie jest o dwanaście lat młodszy. Wiek biologiczny premiera obliczyliśmy dzięki kwestionariuszowi składającemu się ze 171 pytań. Pozwala on wiarygodnie określić, w jakiej jesteśmy kondycji i jaka może być nasza długość życia. Tygodnik "Wprost" jako pierwsze pismo w Polsce publikuje tego typu test, będący znacznie lepszą prognozą na życie niż wróżenie z kart.
- Tylko u niektórych osób wiek metrykalny, wynikający z daty urodzenia, pokrywa się z biologicznym, który jest odzwierciedleniem ogólnego stanu zdrowia człowieka. U większości osób te wartości różnią się między sobą, i to dość znacznie - mówi dr Anna Modelska-Ziółkiewicz, prezes Polskiego Towarzystwa Medycyny Anti-Aging w Poznaniu. Najbardziej postarza otyłość. Badania 1122 Brytyjczyków w wieku od 18 do 76 lat wykazały, że osoby otyłe nie tylko częściej chorują na cukrzycę i choroby serca, ale są też biologicznie starsze niż ludzie z prawidłową wagą ciała średnio o 8,8 roku! Z kolei palacze papierosów są starsi o 4,6 roku. Wystarczy jednak zmienić dietę, by wydłużyć życie co najmniej o trzy lata, i dbać o zęby, by obniżyć wiek biologiczny o ponad sześć lat.
Aneta Kręglicka skończyła niedawno 38 lat, ale biologicznie, a nie tylko pod względem wyglądu i samopoczucia, jest o dziesięć lat młodsza. Pięćdziesięciosześcioletni Jan Wejchert, współwłaściciel ITI, uprawia sport cztery razy w tygodniu, nigdy nie palił papierosów, odżywia się głównie rybami, warzywami i owocami, tak jak zalecają dietetycy, dlatego jego wiek biologiczny jest aż o 28 lat niższy! Nieco gorzej wypadła Róża Thun, która w kwietniu obchodziła 52. urodziny. Test wykazał, że ma o pięć lat więcej, niż wskazuje na to metryka, bo ma nadciśnienie, nadwagę i kłopoty z kręgosłupem. Jeszcze szybciej czas biegnie dla Witalija Kliczki, mistrza świata w wadze ciężkiej organizacji WBC. Za kilka dni, 19 lipca, skończy on 35 lat, ale po 20 latach kariery bokserskiej przyznaje, że czuje się jak starzec! Ukraiński bokser uważa, że każdy rok kariery bokserskiej był tak ciężki jak dla przeciętnego człowieka przeżycie siedmiu lat. Z powodu licznych kontuzji Kliczko zrezygnował niedawno z kariery sportowej.
Długość życia
W ostatnich 165 latach średnia długość życia w krajach uprzemysłowionych wydłużyła się aż o 40,3 roku i nadal co roku rośnie o trzy miesiące. W Polsce rozwój gospodarczy sprawił, że długość życia mężczyzn wzrosła od 1991 r. prawie o 5 lat do ponad 71 lat, a kobiet do 78 lat. Najważniejsze, że coraz więcej osób nie tylko żyje dłużej, ale też dłużej cieszy się dobrym zdrowiem. Badania prof. Jamesa Vaupela z Instytutu Maksa Plancka w Niemczech wykazały, że wiek biologiczny Europejczyków w ostatnich 50 latach wydłużył się o 10-12 lat. Lepszym zdrowiem cieszą się też Polacy. Z badań WHO wynika, że mężczyźni najczęściej zaczynają chorować około 62. roku życia, a kobiety prawie cztery lata później. Aż 42 proc. Polaków twierdzi, że czuje się młodziej, niż wskazuje kalendarz, najczęściej od kilku do dziesięciu lat - wykazał sondaż Pentora dla "Wprost".
Takie efekty udało się uzyskać głównie dzięki postępowi medycyny i poprawie warunków życia. Ani wiek biologiczny, ani długość życia nie są bowiem zakodowane w genach. Można się o tym przekonać, porównując poszczególne grupy społeczne. Badania Zakładu Antropologii PAN we Wrocławiu wykazały, że pięćdziesięciolatki z wykształceniem zasadniczym są starsze niż ich rówieśnicy legitymujący się dyplomem uczelni, o czym świadczą takie czynniki, jak mniejsza gęstość kości i elastyczność kręgosłupa, mniejsza pojemność płuc oraz gorsza koordynacja wzrokowo-ruchowa. Różnice biologiczne między grupami społecznymi na razie zacierają się tylko w krajach o najwyższym poziomie życia - w Szwecji i Norwegii.
Parametry długowieczności
Na wiek biologiczny wpływa ilość we krwi hormonów, takich jak DHEA, testosteron, estrogeny i kortyzol. W testach, które w Polsce prowadzi jedynie Klinika Kolasiński w Poznaniu, pierwsza placówka w naszym kraju całościowo zajmująca się medycyną przeciwstarzeniową, sprawdza się również tzw. profil lipidowy, poziom glukozy, hemoglobiny glikowanej (wskaźnik cukrzycy), a także pamięć oraz adaptację układu krążenia do wysiłku fizycznego. Dobrym prognostykiem jest wrażliwość organizmu na działanie insuliny. Badania prof. Andrzeja Bartkego z Southern Illinois University, absolwenta Uniwersytetu Jagiellońskiego, wykazały, że może być ona kluczowym parametrem długowieczności (wystarczy w tym celu przeprowadzić analizę krwi). Istotne jest, że wrażliwość na działanie insuliny zależy zarówno od genów, jak i stylu życia - właściwego odżywiania się i uprawiania sportu.
Przewidywaną długość życia u osób starszych można obliczyć, posługując się prostym testem zdolności chodzenia. Specjaliści z University of Pittsburgh wyliczyli, że osoby w wieku 70-90 lat, które bez większego trudu są w stanie pokonać piechotą 600 m, mają szanse przeżycia jeszcze co najmniej sześciu lat. U osób po 60. roku życia ryzyko zgonu w najbliższych czterech latach można określić z 81-procentowym prawdopodobieństwem - uważa Sei Lee, geriatra z Veterans Affairs Medical Center w San Francisco, który przeanalizował karty chorobowe 11,7 tys. Amerykanów. Na tej podstawie opracował składający się z dwunastu pytań kwestionariusz, który - jego zdaniem - powinien być wypełniany przez wszystkich sześćdziesięciolatków podczas wizyty u lekarza pierwszego kontaktu (test publikuje "Journal of the American Medical Association"). W zależności od wyniku można w porę przeprowadzić szczegółowe badania i zastosować terapię przedłużającą życie.
Geny Matuzalema
Wiek biologiczny można obniżyć w każdym wieku. - Im wcześniej jednak zaczniemy to robić, tym lepsze będą efekty, ale nawet zmiana trybu życia po sześćdziesiątce może o kilka lat przedłużyć życie - mówi dr Anna Modelska-Ziółkiewicz. Thomas Perls, geriatra z uniwersytetu w Bostonie, badający stulatków w ramach New England Centenarian Study, uważa, że bez względu na to, jak wyposażyła nas natura, niemal każdy może dożyć 85 lat. Badania jednojajowych bliźniaków, którzy w dzieciństwie zostali rozdzieleni i prowadzili inny tryb życia, sugerują, że długość życia jedynie w 20-30 proc. zależy od genów Matuzalema.
Takich genów długowieczności prawdopodobnie jest około tysiąca, ulokowanych głównie w 4., 8., i 19. chromosomie. Ale nawet one "zużywają" się w zależności od stylu życia, bo są to głównie geny kodujące białka uczestniczące w naprawie uszkodzeń DNA. W rodzinie Anety Kręglickiej wszyscy wyglądają o wiele lat młodziej, niż wskazuje na to metryka. - Moja babcia ze strony mamy żyła 89 lat, a dziadek ze strony taty 90 lat, ale wszyscy dobrze się odżywiali i przestrzegali zasad zdrowego trybu życia. Te nawyki wyniosłam z domu - mówi była miss świata.
Aby opóźnić procesy starzenia się, nie trzeba wykonywać skomplikowanych zabiegów ani poddawać się kosztownym terapiom regenerującym organizm. - W zasadzie wszystko, co robimy, by zapobiegać chorobom, bez względu na wiek może przedłużyć nasze życie - mówi dr Anna Modelska--Ziółkiewicz. Adwentyści w USA, którzy nie jedzą wieprzowiny, odżywiają się głównie ziarnami zbóż, owocami, orzechami oraz warzywami, żyją od 4 do 10 lat dłużej niż przeciętny Amerykanin. Siedemdziesięciolatki, które regularnie uprawiają sport, mają niemal tak samo sprawne serca jak mało aktywne fizycznie dwudziestolatki. Siedemdziesięcioletnia Joan Smith-Sonneborn, zajmująca się długowiecznością biolog z University of Wyoming w Laramie, twierdzi, że dzięki ćwiczeniom ma gęstość kości osoby w wieku 35 lat.
Renowacja ciała
Wszyscy ludzie są młodsi, niż wskazuje na to liczba przeżytych lat, bo nasz organizm stale się regeneruje. Najstarsze w naszym ciele tkanki, czyli włókna mięśni żebrowych i jelita, mają nie więcej niż 15--16 lat. Układ kostny podlega wymianie co 10 lat, ale niektóre komórki, takie jak śródbłonek jelit, są odtwarzane co kilka dni (komórki wątroby są wymieniane co 300-500 dni). Wyjątkiem są komórki centralnego układu nerwowego, które po narodzinach niemal nie zmieniają się przez całe życie. Tylko móżdżek jest o prawie trzy lata młodszy od kory mózgowej i wzrokowej.
Niestety, nie możemy żyć wiecznie, bo żadne komórki nie mogą się rozmnażać w nieskończoność (takie właściwości mają jedynie komórki rakowe). Jak zbadał przed 50 laty prof. Leonard Hayflick, prawidłowe komórki w zależności od rodzaju tkanki potrafią się rozmnażać od 30 do 100 razy. Decyduje o tym długość zakończeń chromosomów, tzw. telomerów, skracających się przy każdym podziale komórkowym. Im są dłuższe, tym większa żywotność komórek, co wpływa również na oczekiwaną długość życia poszczególnych osób (za kilka lat pomiar długości telomerów będzie można wykorzystać do stawiania indywidualnych prognoz długości życia).
Telomery, podobnie jak geny, mogą się "zużywać" w zależności od warunków życia. Elizabeth Blackburn z University of California, badając matki opiekujące się śmiertelnie chorymi dziećmi, stwierdziła, że pod wpływem silnych i długotrwałych stresów telomery szybciej się skracająi zmniejsza się żywotność komórek odpornościowych. Zaobserwowano też odwrotny efekt - pozytywny wpływ relacji społecznych. Badania dr Lindy Waite z University of Chicago wykazały, że chorzy na serce mężczyźni żyją przeciętnie cztery lata dłużej niż ich rówieśnicy, którzy nie mają kłopotów z sercem, ale są samotni.
Żona na zdrowie
Brytyjski uczony William Farr, twórca nauki o demografii, już przed 150 laty opisał syndrom wdowca - zauważył, że ludzie, którzy stracili współmałżonka, żyją krócej niż inni. Z najnowszych badań wynika, że uwzględniając nawet wszystkie przyczyny zgonów, w tym również wypadki, kobiety zamężne żyją średnio o dwa lata dłużej niż samotne, a żonaci mężczyźni aż o siedem lat dłużej! Samotność ma tak destrukcyjny wpływ na zdrowie, że żonaci mężczyźni wypalający dziennie paczkę papierosów przeciętnie żyją dłużej niż rozwodnicy, którzy nigdy nie palili lub pozbyli się nałogu przed wieloma laty. Równie niekorzystne jest negatywne nastawienie do życia. Badania specjalistów z Yale University wykazały, że kłopoty ze słuchem częściej mają siedemdziesięciolatki podzielające powszechną opinię, że wraz z wiekiem nieuchronnie traci się słuch.
Stan psychiczny i relacje społeczne mają tak korzystny wpływ na zdrowie, że badacze uznali je za równie ważne jak rzucenie palenia, prawidłowe odżywianie się i uprawianie sportów. Najlepszym przykładem są siedemdziesięciolatki, których średnia długość życia, jak wykazały dziesięcioletnie obserwacje prowadzone przez Ruth Mace i Rebeccę Sear z University College w Londynie, jest wprost proporcjonalna do częstotliwości ich kontaktów z dziećmi, wnukami i dalszą rodziną. Ludzie optymistyczni i pozytywnie nastawieni mają niższy poziom kortyzolu, hormonu stresu obniżającego odporność organizmu, przyspieszającego choroby degeneracyjne mózgu i zwiększającego zagrożenie zawałami serca. Nic dziwnego, że ludzie szczęśliwi żyją dłużej.
Premier Kazimierz Marcinkiewicz przyznaje, że ma dużo zmartwień, ale nigdy nie czuje się spięty czy podrażniony. Cieszy się chwilami spędzonymi z rodziną i przyjaciółmi, żyje pewnie pod względem finansowym, ma hobby i zawsze jakiś cel w życiu. Leszek Miller twierdzi, że dzięki spotkaniom z rodziną i przyjaciółmi rozładowuje stresy. - Codziennie o szóstej rano spaceruję z psem kilka kilometrów, dzięki czemu świetnie się czuję fizycznie i psychicznie - mówi polityk. Jan Wejchert nie boi się przyszłości, bo jak podkreśla, uprawia jogę (ma nawet osobistego trenera), myśli pozytywnie i jest pogodny. - Nie mam zmartwień i nie czuję się samotny, delektuję się czasem spędzanym z rodziną i przyjaciółmi, regularnie odpoczywam - mówi biznesmen.
Prognoza na życie
Nie wiemy, ile lat możemy sobie dodać dzięki zmianie stylu życia. Czasu nie da się zatrzymać. Angielski ekspert ubezpieczeniowy Benjamin Gomperz już w 1825 r. odkrył, że wskaźnik umieralności podwaja się co osiem lat. Dlatego śmierć osoby w wieku 78 lat jest aż 180 razy bardziej prawdopodobna niż osiemnastolatka. Nie ma jednak wątpliwości, że możemy tchnąć wiele życia w życie, które nam zostało. Pomogą nam w tym testy określające wiek biologiczny i oczekiwaną długość życia. Takie prognozy mogą być bardziej przekonujące niż kampanie namawiające do zdrowego stylu życia.
Zbigniew Wojtasiński
Współpraca: Monika Florek-Moskal
Fot: K. Pacuła, M. Stelmach
- Tylko u niektórych osób wiek metrykalny, wynikający z daty urodzenia, pokrywa się z biologicznym, który jest odzwierciedleniem ogólnego stanu zdrowia człowieka. U większości osób te wartości różnią się między sobą, i to dość znacznie - mówi dr Anna Modelska-Ziółkiewicz, prezes Polskiego Towarzystwa Medycyny Anti-Aging w Poznaniu. Najbardziej postarza otyłość. Badania 1122 Brytyjczyków w wieku od 18 do 76 lat wykazały, że osoby otyłe nie tylko częściej chorują na cukrzycę i choroby serca, ale są też biologicznie starsze niż ludzie z prawidłową wagą ciała średnio o 8,8 roku! Z kolei palacze papierosów są starsi o 4,6 roku. Wystarczy jednak zmienić dietę, by wydłużyć życie co najmniej o trzy lata, i dbać o zęby, by obniżyć wiek biologiczny o ponad sześć lat.
Aneta Kręglicka skończyła niedawno 38 lat, ale biologicznie, a nie tylko pod względem wyglądu i samopoczucia, jest o dziesięć lat młodsza. Pięćdziesięciosześcioletni Jan Wejchert, współwłaściciel ITI, uprawia sport cztery razy w tygodniu, nigdy nie palił papierosów, odżywia się głównie rybami, warzywami i owocami, tak jak zalecają dietetycy, dlatego jego wiek biologiczny jest aż o 28 lat niższy! Nieco gorzej wypadła Róża Thun, która w kwietniu obchodziła 52. urodziny. Test wykazał, że ma o pięć lat więcej, niż wskazuje na to metryka, bo ma nadciśnienie, nadwagę i kłopoty z kręgosłupem. Jeszcze szybciej czas biegnie dla Witalija Kliczki, mistrza świata w wadze ciężkiej organizacji WBC. Za kilka dni, 19 lipca, skończy on 35 lat, ale po 20 latach kariery bokserskiej przyznaje, że czuje się jak starzec! Ukraiński bokser uważa, że każdy rok kariery bokserskiej był tak ciężki jak dla przeciętnego człowieka przeżycie siedmiu lat. Z powodu licznych kontuzji Kliczko zrezygnował niedawno z kariery sportowej.
Długość życia
W ostatnich 165 latach średnia długość życia w krajach uprzemysłowionych wydłużyła się aż o 40,3 roku i nadal co roku rośnie o trzy miesiące. W Polsce rozwój gospodarczy sprawił, że długość życia mężczyzn wzrosła od 1991 r. prawie o 5 lat do ponad 71 lat, a kobiet do 78 lat. Najważniejsze, że coraz więcej osób nie tylko żyje dłużej, ale też dłużej cieszy się dobrym zdrowiem. Badania prof. Jamesa Vaupela z Instytutu Maksa Plancka w Niemczech wykazały, że wiek biologiczny Europejczyków w ostatnich 50 latach wydłużył się o 10-12 lat. Lepszym zdrowiem cieszą się też Polacy. Z badań WHO wynika, że mężczyźni najczęściej zaczynają chorować około 62. roku życia, a kobiety prawie cztery lata później. Aż 42 proc. Polaków twierdzi, że czuje się młodziej, niż wskazuje kalendarz, najczęściej od kilku do dziesięciu lat - wykazał sondaż Pentora dla "Wprost".
Takie efekty udało się uzyskać głównie dzięki postępowi medycyny i poprawie warunków życia. Ani wiek biologiczny, ani długość życia nie są bowiem zakodowane w genach. Można się o tym przekonać, porównując poszczególne grupy społeczne. Badania Zakładu Antropologii PAN we Wrocławiu wykazały, że pięćdziesięciolatki z wykształceniem zasadniczym są starsze niż ich rówieśnicy legitymujący się dyplomem uczelni, o czym świadczą takie czynniki, jak mniejsza gęstość kości i elastyczność kręgosłupa, mniejsza pojemność płuc oraz gorsza koordynacja wzrokowo-ruchowa. Różnice biologiczne między grupami społecznymi na razie zacierają się tylko w krajach o najwyższym poziomie życia - w Szwecji i Norwegii.
Parametry długowieczności
 |
| |
Przewidywaną długość życia u osób starszych można obliczyć, posługując się prostym testem zdolności chodzenia. Specjaliści z University of Pittsburgh wyliczyli, że osoby w wieku 70-90 lat, które bez większego trudu są w stanie pokonać piechotą 600 m, mają szanse przeżycia jeszcze co najmniej sześciu lat. U osób po 60. roku życia ryzyko zgonu w najbliższych czterech latach można określić z 81-procentowym prawdopodobieństwem - uważa Sei Lee, geriatra z Veterans Affairs Medical Center w San Francisco, który przeanalizował karty chorobowe 11,7 tys. Amerykanów. Na tej podstawie opracował składający się z dwunastu pytań kwestionariusz, który - jego zdaniem - powinien być wypełniany przez wszystkich sześćdziesięciolatków podczas wizyty u lekarza pierwszego kontaktu (test publikuje "Journal of the American Medical Association"). W zależności od wyniku można w porę przeprowadzić szczegółowe badania i zastosować terapię przedłużającą życie.
Geny Matuzalema
Wiek biologiczny można obniżyć w każdym wieku. - Im wcześniej jednak zaczniemy to robić, tym lepsze będą efekty, ale nawet zmiana trybu życia po sześćdziesiątce może o kilka lat przedłużyć życie - mówi dr Anna Modelska-Ziółkiewicz. Thomas Perls, geriatra z uniwersytetu w Bostonie, badający stulatków w ramach New England Centenarian Study, uważa, że bez względu na to, jak wyposażyła nas natura, niemal każdy może dożyć 85 lat. Badania jednojajowych bliźniaków, którzy w dzieciństwie zostali rozdzieleni i prowadzili inny tryb życia, sugerują, że długość życia jedynie w 20-30 proc. zależy od genów Matuzalema.
Takich genów długowieczności prawdopodobnie jest około tysiąca, ulokowanych głównie w 4., 8., i 19. chromosomie. Ale nawet one "zużywają" się w zależności od stylu życia, bo są to głównie geny kodujące białka uczestniczące w naprawie uszkodzeń DNA. W rodzinie Anety Kręglickiej wszyscy wyglądają o wiele lat młodziej, niż wskazuje na to metryka. - Moja babcia ze strony mamy żyła 89 lat, a dziadek ze strony taty 90 lat, ale wszyscy dobrze się odżywiali i przestrzegali zasad zdrowego trybu życia. Te nawyki wyniosłam z domu - mówi była miss świata.
Aby opóźnić procesy starzenia się, nie trzeba wykonywać skomplikowanych zabiegów ani poddawać się kosztownym terapiom regenerującym organizm. - W zasadzie wszystko, co robimy, by zapobiegać chorobom, bez względu na wiek może przedłużyć nasze życie - mówi dr Anna Modelska--Ziółkiewicz. Adwentyści w USA, którzy nie jedzą wieprzowiny, odżywiają się głównie ziarnami zbóż, owocami, orzechami oraz warzywami, żyją od 4 do 10 lat dłużej niż przeciętny Amerykanin. Siedemdziesięciolatki, które regularnie uprawiają sport, mają niemal tak samo sprawne serca jak mało aktywne fizycznie dwudziestolatki. Siedemdziesięcioletnia Joan Smith-Sonneborn, zajmująca się długowiecznością biolog z University of Wyoming w Laramie, twierdzi, że dzięki ćwiczeniom ma gęstość kości osoby w wieku 35 lat.
Renowacja ciała
Wszyscy ludzie są młodsi, niż wskazuje na to liczba przeżytych lat, bo nasz organizm stale się regeneruje. Najstarsze w naszym ciele tkanki, czyli włókna mięśni żebrowych i jelita, mają nie więcej niż 15--16 lat. Układ kostny podlega wymianie co 10 lat, ale niektóre komórki, takie jak śródbłonek jelit, są odtwarzane co kilka dni (komórki wątroby są wymieniane co 300-500 dni). Wyjątkiem są komórki centralnego układu nerwowego, które po narodzinach niemal nie zmieniają się przez całe życie. Tylko móżdżek jest o prawie trzy lata młodszy od kory mózgowej i wzrokowej.
Niestety, nie możemy żyć wiecznie, bo żadne komórki nie mogą się rozmnażać w nieskończoność (takie właściwości mają jedynie komórki rakowe). Jak zbadał przed 50 laty prof. Leonard Hayflick, prawidłowe komórki w zależności od rodzaju tkanki potrafią się rozmnażać od 30 do 100 razy. Decyduje o tym długość zakończeń chromosomów, tzw. telomerów, skracających się przy każdym podziale komórkowym. Im są dłuższe, tym większa żywotność komórek, co wpływa również na oczekiwaną długość życia poszczególnych osób (za kilka lat pomiar długości telomerów będzie można wykorzystać do stawiania indywidualnych prognoz długości życia).
Telomery, podobnie jak geny, mogą się "zużywać" w zależności od warunków życia. Elizabeth Blackburn z University of California, badając matki opiekujące się śmiertelnie chorymi dziećmi, stwierdziła, że pod wpływem silnych i długotrwałych stresów telomery szybciej się skracająi zmniejsza się żywotność komórek odpornościowych. Zaobserwowano też odwrotny efekt - pozytywny wpływ relacji społecznych. Badania dr Lindy Waite z University of Chicago wykazały, że chorzy na serce mężczyźni żyją przeciętnie cztery lata dłużej niż ich rówieśnicy, którzy nie mają kłopotów z sercem, ale są samotni.
Żona na zdrowie
Brytyjski uczony William Farr, twórca nauki o demografii, już przed 150 laty opisał syndrom wdowca - zauważył, że ludzie, którzy stracili współmałżonka, żyją krócej niż inni. Z najnowszych badań wynika, że uwzględniając nawet wszystkie przyczyny zgonów, w tym również wypadki, kobiety zamężne żyją średnio o dwa lata dłużej niż samotne, a żonaci mężczyźni aż o siedem lat dłużej! Samotność ma tak destrukcyjny wpływ na zdrowie, że żonaci mężczyźni wypalający dziennie paczkę papierosów przeciętnie żyją dłużej niż rozwodnicy, którzy nigdy nie palili lub pozbyli się nałogu przed wieloma laty. Równie niekorzystne jest negatywne nastawienie do życia. Badania specjalistów z Yale University wykazały, że kłopoty ze słuchem częściej mają siedemdziesięciolatki podzielające powszechną opinię, że wraz z wiekiem nieuchronnie traci się słuch.
Stan psychiczny i relacje społeczne mają tak korzystny wpływ na zdrowie, że badacze uznali je za równie ważne jak rzucenie palenia, prawidłowe odżywianie się i uprawianie sportów. Najlepszym przykładem są siedemdziesięciolatki, których średnia długość życia, jak wykazały dziesięcioletnie obserwacje prowadzone przez Ruth Mace i Rebeccę Sear z University College w Londynie, jest wprost proporcjonalna do częstotliwości ich kontaktów z dziećmi, wnukami i dalszą rodziną. Ludzie optymistyczni i pozytywnie nastawieni mają niższy poziom kortyzolu, hormonu stresu obniżającego odporność organizmu, przyspieszającego choroby degeneracyjne mózgu i zwiększającego zagrożenie zawałami serca. Nic dziwnego, że ludzie szczęśliwi żyją dłużej.
Premier Kazimierz Marcinkiewicz przyznaje, że ma dużo zmartwień, ale nigdy nie czuje się spięty czy podrażniony. Cieszy się chwilami spędzonymi z rodziną i przyjaciółmi, żyje pewnie pod względem finansowym, ma hobby i zawsze jakiś cel w życiu. Leszek Miller twierdzi, że dzięki spotkaniom z rodziną i przyjaciółmi rozładowuje stresy. - Codziennie o szóstej rano spaceruję z psem kilka kilometrów, dzięki czemu świetnie się czuję fizycznie i psychicznie - mówi polityk. Jan Wejchert nie boi się przyszłości, bo jak podkreśla, uprawia jogę (ma nawet osobistego trenera), myśli pozytywnie i jest pogodny. - Nie mam zmartwień i nie czuję się samotny, delektuję się czasem spędzanym z rodziną i przyjaciółmi, regularnie odpoczywam - mówi biznesmen.
Prognoza na życie
Nie wiemy, ile lat możemy sobie dodać dzięki zmianie stylu życia. Czasu nie da się zatrzymać. Angielski ekspert ubezpieczeniowy Benjamin Gomperz już w 1825 r. odkrył, że wskaźnik umieralności podwaja się co osiem lat. Dlatego śmierć osoby w wieku 78 lat jest aż 180 razy bardziej prawdopodobna niż osiemnastolatka. Nie ma jednak wątpliwości, że możemy tchnąć wiele życia w życie, które nam zostało. Pomogą nam w tym testy określające wiek biologiczny i oczekiwaną długość życia. Takie prognozy mogą być bardziej przekonujące niż kampanie namawiające do zdrowego stylu życia.
Zbigniew Wojtasiński
Współpraca: Monika Florek-Moskal
 KAZIMIERZ MARCINKIEWICZpremier wiek metrykalny 47 lat wiek biologiczny 35 lat "Swoją dobrą formę zawdzięczam przede wszystkim temu, że czuję się szczęśliwy. Choć mam dużo zmartwień, nigdy nie czuję się spięty ani rozdrażniony. Pozytywnie myślę o przyszłości. Mam kochającą rodzinę, wspaniałą czwórkę dzieci i lubię to, co robię. Dobry stan zdrowia zawdzięczam też genom - moja babcia żyła 90 lat"  ANETA KRĘGLICKAprezes agencji PR Hannah Hooper wiek metrykalny 38 lat wiek biologiczny 28 lat "Wszyscy w mojej rodzinie wyglądają o wiele lat młodziej, niż wskazuje na to ich metryka. Zawsze żyłam aktywnie i uprawiałam gimnastykę. Nawyki dbania o zdrowie wyniosłam z domu"  JAN WEJCHERTwspółwłaściciel ITI wiek metrykalny 56 lat wiek biologiczny 28 lat "Duży wpływ na moje zdrowie oprócz aktywnego trybu życia ma zasobność finansowa. W teście otrzymałem za to maksymalną liczbę punktów"  LESZEK MILLERbyły premier wiek metrykalny 60 lat wiek biologiczny 33 lata "Jestem pogodny, dobrze się odżywiam i zawsze prowadziłem zdrowy tryb życia - kilka razy w tygodniu jeżdżę na rowerze i dwa razy dziennie chodzę na kilkukilometrowy spacer z psem"  RÓŻA THUNszef przedstawicielstwa Komisji Europejskiej w Polsce wiek metrykalny 52 lata wiek biologiczny 57 lat "W dobrym nastroju utrzymuje mnie przekonanie, że to, co robię, ma sens. Coraz bardziej zastanawiam się jednak nad zwolnieniem tempa życia"  KRZYSZTOF ZANUSSIreżyser wiek metrykalny 67 lat wiek biologiczny 50 lat "Jadam głównie potrawy kuchni francuskiej, a do posiłku codziennie pijam czerwone wino. Jeżdżę na nartach i od dziecka uprawiam jazdę konną. Pochodzę z długowiecznej rodziny - moja matka żyła 98 lat, a ojciec - 80 lat" |
| ANNA MODELSKA-ZIÓŁKIEWICZ prezes Polskiego Towarzystwa Medycyny Anti-Aging w Poznaniu "Wiek biologiczny można obniżyć w każdym wieku. Nawet zmiana trybu życia po sześćdziesiątce może o kilka lat przedłużyć życie" |
| SPRAWDŹ, ILE NAPRAWDĘ MASZ LAT Test przewidywanej długości życia i wieku biologicznego | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
31-50 lat +5 51-65 lat +1 66 lat i więcej -10 mężczyzna-5 jedno z rodziców dożyło wieku 71-80 lat +3 jedno z rodziców dożyło wieku 81-90 lat +4 jedno z rodziców dożyło wieku powyżej 90 lat +6 udar mózgu lub zawał serca u członków rodziny I stopnia poniżej50. roku życia -10 Wśród bezpośrednio spokrewnionej rodziny występują lub wystąpiły następujące choroby: nadciśnienie tętnicze -2 zawał serca -2 udar mózgu -2 otyłość (BMI >30) -2 cukrzyca -2 choroby nowotworowe -2 B pracownik umysłowy +3 osoba prowadząca działalność gospodarczą +2 bezrobotny (dłużej niż rok) -3 praca zmianowa -2 wiek powyżej 65 lat i osoba nadal pracująca +3 praca z substancjami trującymi dla środowiska w przemyśle chemicznym -10 praca w pobliżu dużych anten, nadajników, urządzeń nuklearnych -5 siedzący tryb pracy -3 przynajmniej 4 km w ruchu dziennie (pieszo) +2 24-48 tys. -5 48-72 tys. +1 Dodatkowo 1 punkt za każde 24 tys. zł/rok do wysokości 250 tys. zł zawodowe +2 średnie +4 C wieś +2 obszar o dużym zanieczyszczeniu środowiska -5 elektrociepłownia w pobliżu -3 elektrownia atomowa w pobliżu -3 boazeria w domu -3 wykładzina dywanowa z włóknami sztucznymi -2 ściany pomalowane farbą akrylową -2 antena satelitarna obok sypialni -2 telewizor w sypialni -2 kamienna podłoga w domu +1 parkiet z tworzyw sztucznych -2  Dtętno w spoczynku 60-70/min +3 tętno w spoczynku 71-85/min 0 tętno w spoczynku powyżej 85/min -3 ciśnienie tętnicze niższe niż 140/90 mmHg +3 ciśnienie tętnicze wyższe niż 140/90 mmHg -5 ciśnienie tętnicze wyższe niż 160/90 mmHg -10 stężenie glukozy we krwi na czczo niższe niż 100 mg/dl +2 stężenie glukozy we krwi na czczo wyższe niż 100 mg/dl -2 stężenie glukozy we krwi na czczo wyższe niż 120 mg/dl -5 całkowity poziom cholesterolu we krwi 200-240 mg/dl -2 całkowity poziom cholesterolu we krwi powyżej 240 mg/dl -10 poziom cholesterolu HDL we krwi poniżej 30 mg/dl -10 nie znam stężenia glukozy i cholesterolu we krwi -5 Mężczyźni: co roku wykonuję badania profilaktyczne (np. prostata, PSA) +2 nie wykonuję żadnych badań profilaktycznych -4 co roku wykonuję badanie kału na obecność krwi utajonej +2 Kobiety: co roku wykonuję badania profilaktyczne +2 od 45. roku życia co dwa lata poddaję się mammografii +2 co miesiąc wykonuję samodzielne badanie gruczołów sutkowych +1 co roku wykonuję badanie kału na obecność krwi utajonej +2 nie wykonuję żadnych badań profilaktycznych -4 kilka razy w roku mam infekcje -6 zawsze długo trwa, zanim się z nich wyleczę -6 często zażywam antybiotyki -8 korzystam z ochrony przeciwsłonecznej, unikam silnego słońca +2 E palę mniej niż 1 paczkę dziennie -5 palę więcej niż 1 paczkę dziennie -20 przestałem/am palić +3 piję 1 kieliszek czerwonego wina dziennie +1 piję więcej niż 1 kieliszek wina lub 2 szklanki piwa dziennie -2 Za każdy następny kieliszek wina odejmij 2 punkty, za każdą następną szklankę piwa odejmij 1 punkt F 1-2 razy w tygodniu +1 3 razy w tygodniu +3 4 razy w tygodniu +6 5 razy w tygodniu +10 codziennie +15 nieregularnie -10 wcale nie uprawiam sportu -15 Chodzę codziennie: 1-5 biegów schodów 0 6-10 biegów schodów (1 bieg schodów ma około 12 stopni) +1 Przy pokonywaniu dłuższych tras szybkim krokiem lub biegiem: robię częste przerwy na oddech -10 odczuwam kłucie serca lub ucisk w piersi -15 serce bije mi nieregularnie -12  Gczęsto stosowałem/am diety odchudzające -10 przyjmuję leki redukujące wagę -15 mam 5-10 kg powyżej wagi należnej -6 10-20 kg powyżej wagi należnej -10 więcej niż 20 kg powyżej wagi należnej -22 Do 4 kg powyżej wagi należnej odejmij 1 punkt za każdy kilogram Mężczyźni: widoczna muskulatura, mięśnie brzucha +5 iloraz talii i bioder (T dzielone przez H) wynosi: 0,96 lub więcej -12 0,95 lub mniej +5 Kobiety: widoczna muskulatura, brak cellulitis +5 iloraz talii i bioder (T dzielone przez H) wynosi: 0,8 lub więcej -5 0,79 lub mniej +3 H jadam nieregularnie -3 nie zwracam uwagi na sposób żywienia -3 jadam regularnie +2 jadam bardzo późno wieczorem -2 jadam zbilansowane śniadania (np. muesli) +2 jadam co najmniej raz w tygodniu ryby +5 jadam ryby rzadko lub wcale -2 jadam codziennie warzywa i/lub sałatki +5 nie jadam wcale sałatek i warzyw lub jadam niewiele -2 jadam mało tłuszczu +2 jadam dużo tłuszczu -5 jadam 4-5 razy dziennie świeże owoce +5 nigdy nie jadam owoców lub jadam ich niewiele -2 50% mojego pożywienia to dania gotowe (fast food) -8 wybieram bogate w błonnik węglowodany (m.in. razowe pieczywo i makarony) +2 zażywam dodatkowo witaminy i minerały +10 kobiety: regularne zażywanie wapnia 500 mg/dziennie +3 I jeszcze regularna miesiączka +3 przekwitanie przed 40. rokiem życia -5 przekwitanie około 50. roku życia +1 usunięcie jajników przed 40. rokiem życia -8 zażywanie estrogenów i ew. gestagenów +5 Kobiety i mężczyźni: stolec o dobrej konsystencji +3 zaparcia -10 zespół jelita drażliwego -7 powyżej 50. roku życia,co trzy lata endoskopiajelita grubego +2 duża liczba znamion -10 J tylko krótkotrwałe związki -6 żadnych bliskich przyjaciół -10 zadowalające życie seksualne +4 niezadowalające życie seksualne -10 dzieci poniżej 18 lat (mieszkające w domu) +2 Odejmij 1 punkt za każde 5 lat mieszkania samemu, dodaj 1 punkt za każdego bliskiego przyjaciela czynna działalność w jakiejś organizacji (społecznie) +2 zwierzę domowe +2 brak regularnego trybu życia -10 liczba przespanych godzin: 5-8 +5 9-12 -7 nie mam stałego czasu snu -5 Odejmij 2 punkty za każdą godzinę pracy powyżej 40 godzin tygodniowo urlop roczny mniej niż 14 dni -5 regularny urlop roczny powyżej 14 dni +5 brak urlopu w ostatnich 2 latach -10 regularne uprawianie jogi lub innych ćwiczeń medytacyjnych +5  Knigdy nie piję, gdy prowadzę, nigdy nie jeżdżę z kimś, kto pił +1 jeżdżę do 20 tys. km rocznie 0 jeżdżę więcej niż 20 tys. km rocznie -1 przeprowadzam regularny serwis samochodu +1 mam samochód o ciężarze powyżej 1,5 t +1 mam mały samochód -2 jeżdżę motocyklem -6
WYNIKI Po dodaniu wszystkich punktów (liczba punktów z pozycji A - K ogółem) należy podzielić wynik przez 3. Otrzymanaw ten sposób wartość W służy do dalszych obliczeń. Za pomocą podanego poniżej wzoru obliczasz swojąszacunkową długość życia. Grupa wiekowa: 1-30 lat wiek + 30 + wartość W, wynik x 2 31-46 lat wiek + 20 + wartość W, wynik x 1,5 47-61 lat wiek + 10 + wartość W, wynik x 1,2 62-73 lata wiek + 5 + wartość W, wynik x 1,0 74-82 lata wiek + 3 + wartość W, wynik x 0,5 powyżej 83 lat wiek + 1 + wartość W, wynik x 0,2 = twoja szacunkowa długość życia Porównaj swoją szacunkową długość życia z przeciętną przewidywaną długością życia w Europie Środkowej: kobiety - 78,5 roku mężczyźni - 71,2 roku Jeśli twoja szacunkowa długość życia jest wyższaod przeciętnej, odejmij różnicę od swojego wiekumetrykalnego. Jeśli zaś szacunkowa długość życia jestniższa od przeciętnej, dodaj różnicę do swojego wieku metrykalnego. W ten sposób obliczysz swój wiekbiologiczny. Przykład: Jeśli jako kobieta osiągnęłaś w teście szacunkową długość życia 82,5 roku, a teraz masz 52 lata, to twoja szacunkowa długość życia jest o cztery lata wyższa od przeciętnej (82,5 - 78,5). Twój wiek biologiczny wynosi zatem 52 lata - 4 lata = 48 lat! Źródło: American Academy of Anti-Aging Medicine, test przystosowany do polskich warunków przez dr Annę Modelską-Ziółkiewicz
|
Fot: K. Pacuła, M. Stelmach
Więcej możesz przeczytać w 27/2006 wydaniu tygodnika Wprost .
Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App Store i Google Play.
