Tygodnik Wprost Wydanie: 43/2002 (1039)
Okładka tygodnika Wprost nr 43/2002 (1039)
Dziękujemy, że jesteś z nami. Tylko prawda jest ciekawa, piszemy o niej wprost.
Czytaj lub pobierz
Platformy prasy cyfrowej:

Geny w menu

Dodano:   /  Zmieniono: 
O tym, co i w jakich ilościach powinniśmy jeść, zadecydowali nasi przodkowie

Niektórzy ludzie mogą jeść ogromne steki, nie żałować sobie masła i nie wpływa to na ich wagę czy poziom cholesterolu. Inni zaś unikają tłuszczów, a mimo to tyją i chorują na miażdżycę. Tak różne reakcje na to, co jemy, zależą po części od genów. Naukowcy zaczynają tę wiedzę wykorzystywać w praktyce, w ramach tzw. genomiki dietetycznej. Wkrótce zostaną zakończone pierwsze badania nad wpływem poszczególnych składników pożywienia na zdrowie. Ich ostatecznym celem jest dostosowanie sposobu odżywiania się do indywidualnych predyspozycji genetycznych. W przyszłości w sprzedaży może się znaleźć wiele odmian tego samego produktu, na przykład płatków kukurydzianych, zalecanych osobom o różnych skłonnościach uwarunkowanych genetycznie.

Lek tylko dla ciebie
Firmy farmaceutyczne zaangażowały się w badania nad dostosowaniem leków do indywidualnych predyspozycji genetycznych. Wiadomo na przykład, że na ludzi z pewnymi odmianami genów nie działają niektóre środki przeciwbólowe. Jest grupa chorych, którzy z powodu uwarunkowań genetycznych dotkliwiej niż inni odczuwają skutki uboczne przyjmowania nawet niewielkich dawek leków na raka. "Nadchodzą czasy, w których strategia zdrowia publicznego oparta na zasadzie jeden lek dla wszystkich, nie będzie już miała zastosowania" - twierdzi dr Muin J. Khoury, dyrektor Urzędu ds. Genomiki i Profilaktyki w Ośrodkach Zwalczania i Zapobiegania Chorobom.
W ramach genomiki dietetycznej prowadzi się badania nad zindywidualizowaniem sposobu odżywiania się ludzi tak, by każdy mógł wybrać jak najzdrowszą dietę. Od dawna wiadomo na przykład, że chorzy na fenyloketonurię, rzadką chorobę dziedziczną prowadzącą do upośledzenia umysłowego, mogą uniknąć problemów dzięki diecie zawierającej niewielkie ilości białka. "Projekt rozszyfrowania ludzkiego genomu zostanie przeniesiony ze szpitala do domu" - twierdzi Raymond L. Rodriguez, profesor biologii molekularnej i komórkowej na Uniwersytecie Kalifornijskim w Davis.

Jadłospis z policzka
Aby uzyskać dane na temat własnego DNA, wystarczy pobrać wymaz z wnętrza policzka. "To nie gusła, ale nauka" - twierdzi John R. DePhillipo, dyrektor firmy GeneLink z Margate w stanie New Jersey, która na podstawie testów genetycznych opracowuje zestawy witaminowe i produkty do pielęgnacji skóry na indywidualne zamówienia.
GeneLink nie podaje do publicznej wiadomości nazw genów, jakich szuka, ale wiadomo, że jeden z nich decyduje o przebiegu niektórych reakcji utleniania. Wykazano, że wariant tego genu zwiększa ryzyko wystąpienia raka piersi i choroby Parkinsona. "Ludzie z takim wariantem genu powinni dostawać witaminy z dodatkową dawką przeciwutleniaczy" - twierdzi Robert P. Ricciardi, profesor mikrobiologii na Uniwersytecie Pensylwanii, założyciel GeneLink.
Brytyjska firma Sciona za 200 dolarów udziela indywidualnych porad dotyczących sposobu odżywiania się. Przeprowadza testy 19 wariantów dziewięciu genów. Sześć z nich odpowiada za usuwanie toksyn z organizmu. Osobom obdarzonym odmianami, które - jak twierdzą pracownicy firmy - wpływają na spowolnienie tego procesu, radzi się, by unikały dobrze wypieczonych czerwonych mięs, zawierających więcej toksyn. Inny test dotyczy genu, który decyduje o procesie wytwarzania enzymu MTHFR. Pacjentom, u których wykryto nieprawidłowości tego genu, zaleca się jedzenie produktów bogatych w kwas foliowy, na przykład brokułów i wątróbki.

Recepta ze sklepu
Niezależni specjaliści dostrzegają znaczenie uwarunkowań genetycznych w żywieniu, ale ostrzegają, że może chodzić nie o jeden gen, ale o kilkanaście lub kilkadziesiąt genów, między którymi zachodzą nie poznane jeszcze relacje. Dr Helen Wallace, zastępca dyrektora firmy GeneWatch, która jest przeciwna testom firmy Sciona, twierdzi: "Ich porady są zbyt ogólne, by za nie płacić. Prawdopodobnie większości z nas dobrze zrobiłoby, gdybyśmy jedli więcej brokułów".
Inne zastrzeżenia wiążą się z tym, że niektóre geny badane w laboratoriach firm ustalających diety decydują o ryzyku poważnych schorzeń. Informacje o nich należy szczególnie chronić, bo osoby zagrożone chorobą mogą mieć problemy z ubezpieczeniem lub zatrudnieniem. Na przykład gen APOE świadczy o skłonności do gwałtownych zmian poziomu cholesterolu, a jednocześnie o podwyższonym ryzyku wystąpienia choroby Alzheimera. "Nie chcemy nawet wykonywać testów na APOE, ponieważ wywołują one wśród ludzi strach przed chorobą Alzheimera" - powiedział dr Ronald M. Krauss, naukowiec z Lawrence Berkeley National Laboratory, który był przewodniczącym komitetu opracowującego wytyczne dotyczące diety dla Amerykańskiego Towarzystwa Kardiologicznego.
Firma Sciona początkowo sprzedawała porady i testy w sklepach, ale potem zmieniła strategię - dystrybuuje je tylko za pośrednictwem dietetyków.

Dane genetyczne
Mimo że praktyczne zastosowanie genomiki dietetycznej budzi wątpliwości, powstało już wiele firm wykorzystujących tę metodę, między innymi Galileo Laboratories w Santa Clara, AlphaGenics w Gaithersburgu, NutriGenomics w Chicago czy NuDisCo w St. Louis, które znajdują klientów na swoje produkty. Również koncerny produkujące żywność i kosmetyki, jak Unilever, Nestlé czy Kraft, są nią zainteresowane. W zeszłym miesiącu firma Interleukin Genetics ogłosiła, że podjęła rozmowy z "jednym z większych producentów towarów konsumpcyjnych" na temat opracowania suplementów odżywczych i produktów do pielęgnacji skóry. Ich receptury powstaną na podstawie danych genetycznych.


Więcej możesz przeczytać w 43/2002 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App Store i Google Play.

Autor:

Spis treści tygodnika Wprost nr 43/2002 (1039)

  • Darwin dla Polaków27 paź 2002 — Geniusz może mieć swoje ograniczenia, ale głupota nie jest tak upośledzona - ostrzegają autorzy najnowszej edycji Nagród Darwina.3
  • Wprost od czytelników27 paź 2002 — Akademia bezrobotnychWielu młodych ludzi nie może znaleźć pracy ("Akademia bezrobotnych", nr 41), ponieważ nie przychodzą na uczelnie po naukę, ale po tytuł magistra, który - w ich mniemaniu - ma im otworzyć drzwi do kariery....3
  • Peryskop27 paź 2002 — W ekonomii nie ma cudów: jeśli państwo pozwala się bogacić jednostkom, także ono jest bogate. W drugą stronę ta zasada nie działa - to najprostsza recepta Steve'a Forbesa na dobrobyt.Podczas pobytu w Polsce radził: "Weźcie przykład z...6
  • Ekonomia styliska27 paź 2002 — Kto uważa, że za mało zarabia, może bić policjanta styliskiem albo rzucać w niego petardami - uważa 40 proc. Polaków. A kiedy pracownik zażąda, aby państwo dosypało pieniędzy firmie, w której jest zatrudniony, to państwo powinno pieniądze dać -...6
  • Dossier27 paź 2002 — ALEKSANDER KWAŚNIEWSKI,prezydent RP "Polacy często zachowują się tak, jakby sądzili, że wszyscy nas kochają na świecie. A my mamy ogromną większość ludzi, którym Polska jest obojętna, oraz tych, którzy mają do Polski...7
  • Z życia koalicji27 paź 2002 — Czarne chmury zbierają się nad Markiem Borowskim. Ten niesamowicie koncyliacyjny polityk tak dał się we znaki opozycji, że korzystając z zamieszania wokół noclegu Gabriela Janowskiego na sali obrad, postanowiła go odwołać z funkcji...8
  • Z życia opozycji27 paź 2002 — Ryszard Bender zdradził! Dlaczego zdradził Antoniego Macierewicza i wycofał się z walki o prezydenturę Lublina z listy Razem Polsce, zaś do samorządu kandyduje w imieniu Ligi Polskich Rodzin? - Kandyduję z listy ligi, bo inne ugrupowania nie są...9
  • M&M27 paź 2002 — Jak uchronić polską demokrację Z paragrafu "godności Sejmu poniżanie"są podstawy, by zamknąć posłów. Można potemSejm rozwiązać. Następnie już tylko staranniestrzec, żeby się, broń Boże,nie związał z powrotem.  10
  • Playback27 paź 2002 —  10
  • Akademia Dyplomatyczna27 paź 2002 — Jeszcze w połowie lat 90. większość polskich dyplomatów stanowili absolwenci moskiewskiej akademii MGIMO.10
  • Fotoplastykon27 paź 2002 — 12
  • Poczta27 paź 2002 — Podatek dla PolskiIdea obniżenia podatków, a nawet ich ujednolicenia ("Podatek dla Polski", nr 41) jest mi bliska dzięki lekturze publikowanych w prasie opinii i analiz ekspertów Centrum im. Adam Smitha. Pytanie tylko, kto...14
  • Kadry27 paź 2002 — 15
  • Pięć rad dla Polski27 paź 2002 — Jan Nowak-Jeziorański Dziennikarz, pisarz, żołnierz AK, podczas wojny kurier rządu na uchodźstwie, pierwszy dyrektor sekcji polskiej Radia Wolna Europa Od trzech miesięcy oglądam Polskę z bliska i z każdym dniem uprzytamniam sobie coraz lepiej...16
  • Lepperum veto27 paź 2002 — Polscy posłowie są tacy jak ci, którzy ich wybrali22
  • Miasto z głową27 paź 2002 — Pietras, Kaczyński, Olechowski, Sośnierz chcą być polskimi Giulianimi26
  • Sztab malowany27 paź 2002 — Generałowie buntują się przeciw reformom wojska, a młodsi oficerowie - przeciw odkładaniu reform i generalskim układom w armii.30
  • Prywatne Usługi Militarne27 paź 2002 — Polski może bronić prywatna armia, zakontraktowana na zasadzie przetargu32
  • Bez makijażu27 paź 2002 — Polityczny makijaż zawsze odpada od właściciela niczym tynk z długo nie remontowanej kamienicy36
  • Giełda i wektory27 paź 2002 — Hossa ŚwiatAirbus wniebowziętyKoncern Airbus podpisał kontrakt z tanimi brytyjskimi liniami lotniczymi EasyJet na dostawę 120 samolotów z możliwością zakupu kolejnych 120. Katalogowa cena maszyn wynosi 6,2 mld dolarów i chociaż...38
  • Odkurzacz na parkiecie27 paź 2002 — Po co nam giełda papierów bezwartościowych?40
  • Paragraf 22 bis27 paź 2002 — Prezydent uratował rząd Leszka Millera przed abolicyjną kompromitacją!48
  • Upadek cesarstwa turyńskiego27 paź 2002 — Fiat Agnellich przechodzi pod kontrolę Berlusconiego50
  • Psychologia bąbla27 paź 2002 — Prace tegorocznych noblistów z dziedziny ekonomii pozwalają testować rynki52
  • Mikro i makro27 paź 2002 — Lewica nie uznaje indywidualnego sukcesu ekonomicznego za warunek rozwoju gospodarki53
  • Premia abolicyjna27 paź 2002 — Spotkanie z prof. ANDRZEJEM ZOLLEM, rzecznikiem praw obywatelskich55
  • Mały Internet27 paź 2002 — M-Internet kontra globalna sieć56
  • Bezprzewodowi hakerzy27 paź 2002 — Poufne dane z komputerów można ściągnąć, stając z laptopem w pobliżu domu czy biura60
  • Era postkomputerowa27 paź 2002 — Wkrótce na rynek wejdzie urządzenie, które zastąpi peceta62
  • Panaceum27 paź 2002 — Od jakiegoś czasu nasze władze, nie mogąc sobie poradzić z uzdrowieniem sytuacji w Polsce, próbują uzdrowić sytuację na Ukrainie. Przypomina to typową przypadłość psychologów, którym nie układa się w domu, więc zostają...66
  • Wszechnica Wiedzy Wszelakiej27 paź 2002 — Sieć pomocywww.pomoc.prv.plMożna pomóc potrzebującym, nie wstając od komputera. Wystarczy odwiedzić witrynę Pomoc.prv.pl. Znajdziemy na niej informacje na temat wielu organizowanych w Polsce i na świecie akcji charytatywnych, można dzięki...66
  • Supersam27 paź 2002 — Aromat sukcesuJak powinien w tym sezonie pachnieć mężczyzna sukcesu? Hugo Boss proponuje połączenie m.in. mandarynki, paczuli i ziaren kminku. Poza tym perfumy "Baldessarini" przyciągają świeżą kompozycją gorzkiej pomarańczy i zielonej...67
  • Hip hop do sukcesu27 paź 2002 — Dzieci blokowisk i wolnego rynkuHip hop to pierwsza subkultura w Polsce, która łączy image buntu i kontestacji z afirmacją wolnego rynku. Hiphopowcy - i u nas, i na Zachodzie - obnoszą się często z chuligańskim stylem życia, agresywnością,...68
  • Sztuka zarabiania27 paź 2002 — Grupa Tats Cru, legenda graffiti, zarabia rocznie do 400 tysięcy dolarów72
  • Pijmy kefir!27 paź 2002 — Drogi Robercie!Kiedy zastanawiaŁem się nad specyfiką polskiego nabiału, to doszedłem do wniosku, że jednym z elementów, które różnią nasz jadłospis od obyczajów reszty świata, jest kefir. Nie znają go nigdzie na...74
  • Papieskie lata27 paź 2002 — Stan moralny Polaków nie świadczy o tym, że przejmują się pouczeniami papieża75
  • Czy marzenia pomagają w życiu?27 paź 2002 — Czy marzenia pomagają w życiu? TAK NIE JERZY GRUZAscenarzysta, reżyserPotrzebujemy marzeń, żeby mieć siłę żyć. Marzenia dają nam energię. Najlepsze są te, które się nie spełniają. Spełnione marzenie często nas rozczarowuje. Poza tym...76
  • Chwała czarownicom27 paź 2002 — Recepta na inny los to walka o samą siebie. Nie z innym mężczyzną i nie z inną kobietą, ale z samą sobą78
  • Globalna ruletka27 paź 2002 — Czego Saddam Husajn nauczył się od Nikity Chruszczowa?80
  • Know-how27 paź 2002 — To tylko złudzenieOlaf Blanke z Genewskiego Szpitala Uniwersyteckiego, lecząc chorą na epilepsję pacjentkę, przekonał się, że drażnienie prawego zakrętu kątowego mózgu wywoływało u chorej niezwykłe wrażenia. Kiedy przez elektrody przepływał...83
  • Dieta grozi otyłością27 paź 2002 — Można jeść do syta i chudnąć84
  • Geny w menu27 paź 2002 — O tym, co i w jakich ilościach powinniśmy jeść, zadecydowali nasi przodkowie88
  • Choroba na nosa27 paź 2002 — Stan zdrowia można zdiagnozować na podstawie zapachu. Np. cukrzycy wydzielają woń gumy do żucia. W diagnozie pomoże w tym "elektroniczny nos".90
  • Bez granic27 paź 2002 — Rosja czy Hobbitowo?Rosja jest o wiele bardziej różnorodna etnicznie, niż dotychczas sądzono. Okazało się, że oprócz Czeczenów, Baszkirów czy Tatarów kraj ten zamieszkują także... Papuasi, Scytowie, Elfy i...92
  • Baza interesów27 paź 2002 — Al Kaidzie bin Ladena przetrącono kręgosłup i pozbawiono ją azylu w Afganistanie, ale siatka terrorystów przetrwała konfrontację z supermocarstwem. Paradoksalnie, ma dziś większe wpływy na świecie niż przed 11 września 2001 r.94
  • Miecz Ameryki27 paź 2002 — Rozmowa z generałem WESLEYEM CLARKIEM, byłym głównodowodzącym połączonych sił NATO w Europie102
  • Ślepa władza27 paź 2002 — Wiktor Juszczenko: "...Parlament, rząd i prezydent powinni wspólnie się zastanowić zarówno nad sposobem zapewnienia stabilizacji na najbliższe dziesięciolecie, jak i nad tym, czego Ukraina potrzebuje."104
  • Latający Holender27 paź 2002 — Polska padła ofiarą wewnętrznych porachunków holenderskiego establishmentu106
  • Ekspres Dublin - Haga - Warszawa27 paź 2002 — Baczmy, byśmy - jadąc naszym ekspresem - nie dali się ogłupić Gabrielom, LPR-om, Lepperom108
  • Menu27 paź 2002 — ŚwiatZłodziej klonówPrzed laty Francis Ford Coppola podkradł George'owi Lucasowi pomysł na "Czas Apokalipsy". Do dziś panowie, mimo że mieszkają w sąsiedztwie, nie rozmawiają z sobą. Tym razem osobą, która okradła Lucasa,...110
  • Ja, Dylan27 paź 2002 — Bob Dylan stał się najbardziej wpływowym rockmanem świata114
  • Płyty Kuby Wojewódzkiego27 paź 2002 — TOTOThrough The Looking Glass25 lat buszowania w zbożu światowego show-biznesu i 25 milionów sprzedanych płyt to bilans zobowiązujący. Toto - starsi panowie o niezwykłym darze zamieniania banalnych czasem kompozycji w epickie dzieła pop....117
  • Zabójcza bogini27 paź 2002 — Współczesne diwy operowe to ofiary Marii Callas Była symbolem artystycznego mistrzostwa, ale wiodła nieszczęśliwe życie, płacąc za obsesję perfekcjonizmu. Maria Callas, najsłynniejsza primadonna świata, zniszczyła nie tylko siebie. Jej...118
  • Kino Tomasza Raczka27 paź 2002 —  Znaki - ocena: 3.5 Reżyseria M. Night Shyamalan. W rolach głównych: Mel Gibson, Joaquin Phoenix. USA 2002 r. Rzadko się zdarza, żeby film złożony z tak banalnych, a czasem wręcz ogranych elementów robił tak intrygujące...119
  • Boży szaleniec27 paź 2002 — Nadal mam w sobie witalność młodego człowieka - mówi Jack Nicholson Nie ma tematu, na który nie można by porozmawiać z Jackiem Nicholsonem. Twarz mu się rozjaśnia, gdy mówi o swoich dzieciach (ma syna i córkę z Rebeccą...120
  • Kolosalne perskie oko27 paź 2002 — Film "8 kobiet" pobił we Francji wszelkie rekordy popularności, łącznie z niedawnym rekordem "Amelii"122
  • Organ Ludu27 paź 2002 — TRYBUNA PRZYMIERZA MIĘDZY DAWNYMI A MŁODYMI124
  • Kto zabił milion dolarów?27 paź 2002 — Wielu ludziom nie brakuje niczego oprócz miliona. Najlepszy ze znanych wszystkim milionów jest oczywiście milion dolarów126